Ο Μπράιαν Τζόνσον έχει συμπληρώσει 47 Αυγούστους πάνω στη Γη. Ωστόσο, ο ίδιος υποστηρίζει ότι η ηλικία των ζωτικών οργάνων του είναι παρασάγγας μικρότερη από εκείνη που εμφανίζεται στη ληξιαρχική πράξη γέννησής του. Ο αμερικανός επιχειρηματίας, ο οποίος την τελευταία πενταετία έχει επιδοθεί σε μια ανηλεή μάχη με τον χρόνο και το γήρας και έχει κατακυριεύσει τα μέσα ενημέρωσης και τα κοινωνικά δίκτυα με τις εκκεντρικές ή συχνά ακόμα και ανορθόδοξες κούρες που ακολουθεί, πιστεύει ακράδαντα ότι πλέον κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να πεθάνει.
Για να αποδείξει – με πειραματόζωο τον εαυτό του – ότι το βιολογικό τέλος δεν είναι νομοτέλεια αλλά επιλογή, ξοδεύει περί τα 2 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, ακολουθεί ασκητικό πρόγραμμα διατροφής, γυμνάζεται καθημερινά, κοιμάται αυστηρά 8 ώρες ημερησίως και κυρίως καταφεύγει σε πολυδάπανες αλλά αποτελεσματικές, σύμφωνα με τον ίδιο και την ομάδα των γιατρών που τον παρακολουθεί, μεθόδους. Πριν από λίγες εβδομάδες, για παράδειγμα, αντικατέστησε και την τελευταία σταγόνα του πλάσματος του αίματός του με νέο…
Το πάλαι ποτέ επιφανές τέκνο της Σίλικον Βάλεϊ είναι ένας από τους διασημότερους κήρυκες της μακροβιότητας, αλλά δεν είναι κατά πώς φαίνεται ο μόνος. Κάποιοι από τους πλουσιότερους πολίτες του κόσμου, όπως ο Τζεφ Μπέζος, ο Σαμ Αλτμαν – CEO της OPEN AI, δηλαδή της μητρικής εταιρείας του Chat GPT – ή ο Πίτερ Τιλ, αφανής μέχρι πρότινος αλλά διαπρύσιος υποστηρικτής του Ντόναλντ Τραμπ, επενδύουν σημαντικό μέρος από την περιουσία τους στην έρευνα – εστιάζοντας κυρίως στις γονιδιακές θεραπείες – για την επέκταση του προσδόκιμου της ζωής.
5 περιοχές του πλανήτη έχουν αναδειχθεί σε πρωταθλήτριες της μακροζωίας: Σαρδηνία, Οκινάουα, Ικαρία, Κόστα Ρίκα και Λόμα Λίντα
Οι μπλε ζώνες
Μόνο το 2022 πέντε δισεκατομμύρια δολάρια επενδύθηκαν σε εταιρείες που ασχολούνται με το «χακάρισμα» του ανθρώπινου γονιδιώματος. Ναι, η μακροβιότητα δεν είναι πια ουτοπία ή τέλος πάντων δεν μοιάζει τόσο ουτοπική όσο πριν από 20 ή 30 χρόνια και είναι σίγουρα μια πολλά υποσχόμενη επένδυση. Αυτό είναι κάτι που αντιλήφθηκε ήδη από το 2003 ένας άλλος φιλοπερίεργος και δαιμόνιος Αμερικανός. Ο πατέρας των περίφημων σήμερα «Μπλε Ζωνών» Νταν Μπούτνερ.
Στα 64 του χρόνια ο Μπούτνερ θεωρείται ένας σύγχρονος γκουρού της μακροζωίας. Τόσο λαοπρόβλητος και εμβριθής ώστε να μπορεί να την εμπορεύεται ως αγαθό, πουλώντας τη μέσα από βιβλία, σεμινάρια, ένα λαοπρόβλητο ντοκιμαντέρ στο Netflix («Live to 100: Secrets of the Blue Zones»), ακόμα και προγράμματα αναδιαμόρφωσης της ζωής ώστε να προσιδιάζει στα πρότυπα βάσει των οποίων ζουν οι αιωνόβιοι κάτοικοι των «Μπλε Ζωνών» του πλανήτη.
Το ταξίδι του Μπούτνερ στον αχαρτογράφητο κόσμο της μακροβιότητας ξεκίνησε το 2000. Με εφαλτήριο μια έρευνα του Πανεπιστημίου του Σάσαρι που κατέγραφε πώς οι κάτοικοι της Σαρδηνίας ζουν περισσότερο από τον μέσο όρο, ο Αμερικανός, τότε συνεργάτης του National Geographic, αποφάσισε να επισκεφτεί τις περιοχές της Γης που οι ερευνητές είχαν επισημάνει με μπλε χρώμα στον χάρτη – από εκεί προέκυψε και ο χαρακτηρισμός «Μπλε Ζώνες».
82,9 έτη είναι το προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες στην Ελλάδα έναντι 77,4 ετών για τους άνδρες
Το βιωματικό ρεπορτάζ του οδήγησε τελικά στον εντοπισμό πέντε περιοχών, οι κάτοικοι των οποίων είχαν τουλάχιστον τα ηλικιακά προγνωστικά με το μέρος τους. Ετσι πλάι στη Σαρδηνία τοποθετήθηκαν η Οκινάουα της Ιαπωνίας, η περιοχή Λόμα Λίντα της νότιας Καλιφόρνιας, η χερσόνησος Νικόγια στην Κόστα Ρίκα και βέβαια η Ικαρία ως οι τόποι όπου η ζωή φτάνει ή ενίοτε ξεπερνά τον αιώνα.
Η θεωρία που εξελίχθηκε σε προσοδοφόρα επιχείρηση, με ακούραστο γρανάζι την προαιώνια αγωνία του ανθρώπου για τη γήρανση, την ασθένεια και το αναπόφευκτο τέλος, πρόβαλλε για σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα ως θέσφατο. Ομως πριν από λίγες μόλις ημέρες ο Σολ Τζάστιν Νιούμαν, ένας ερευνητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, αποφάσισε να φυτέψει στην οικουμένη τον σπόρο της αμφιβολίας.
24 χρόνια μετά τη διατύπωση της θεωρίας των Μπλε Ζωνών ένας ερευνητής του Πανεπιστήμιου του Λονδίνου αμφισβητεί όσα ξέραμε
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε από μια αδημοσίευτη ακόμα σε επιστημονικό περιοδικό μελέτη του, ο Νιούμαν κατέληξε πως το πλήθος των αιωνόβιων πολιτών στις πέντε «Μπλε Ζώνες» δεν οφείλεται στον τρόπο ζωής, αλλά στο γεγονός ότι οι καταγραφές αναφορικά με τις γεννήσεις και τους θανάτους των κατοίκων είναι ασαφείς ή ακόμα και ανύπαρκτες. Κοινώς, πολλοί από εκείνους που δηλώνουν ότι φλερτάρουν ή έχουν καβατζάρει τον αιώνα ζωής στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουν την πραγματική ηλικία τους. Ναι, σύμφωνα με τον Νιούμαν, μπορεί το μυστικό της μακροζωίας να μην είναι παρά εδραιωμένο απλώς στην άγνοια κάτι τόσο δεδομένου σήμερα όσο η ημερομηνία γέννησης.
4 είναι οι κύριοι παράγοντες που ευνοούν τους κατοίκους των λεγόμενων Μπλε Ζωνών: χαμηλό στρες, κοινωνικοί δεσμοί, ήπια\ φυσική δραστηριότητα, ισορροπημένη διατροφή με τοπικές πρώτες ύλες
Η ποιότητα μετράει
Ανεξαρτήτως της νέας υπόθεσης, η μακροβιότητα παραμένει ένα κεντρικό θέμα επιστημονικής έρευνας αλλά και συζήτησης στην κοινωνία. Είναι όμως η μεγαλύτερη σε διάρκεια ζωή ταυτόσημη με την καλύτερη ζωή; Αναζητήσαμε την απάντηση από τον Γεώργιο Π. Χρούσο, ακαδημαϊκό και ομότιμο καθηγητή Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας.
«Το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής δεν σημαίνει απαραίτητα και καλύτερη ζωή. Η ποιότητα ζωής είναι εξίσου, αν όχι πιο σημαντική από την ποσότητα» λέει ο ίδιος. «Η μακροζωία που συνοδεύεται από σωματική και πνευματική ευεξία μπορεί να θεωρηθεί επιθυμητή, αλλά το κλειδί βρίσκεται στο πώς ζει κανείς αυτά τα χρόνια. «Καλύτερη ζωή» σημαίνει ότι το άτομο απολαμβάνει καλή υγεία, αυτονομία, ψυχική ευεξία και ικανοποίηση από τη ζωή. Μια μακρότερη ζωή γεμάτη ασθένειες, κοινωνικούς περιορισμούς ή απομόνωση μπορεί να μην είναι καλύτερη. Η επιμήκυνση της διάρκειας της ζωής πρέπει να συνοδεύεται από πρακτικές και συνήθειες που εξασφαλίζουν τη διατήρηση της ποιότητάς της. Οι «Μπλε Ζώνες», για παράδειγμα, προσφέρουν ένα πρότυπο όπου η μακροζωία συμβαδίζει με την ψυχική ευεξία, επειδή ενσωματώνουν πρακτικές που προσφέρουν νόημα, κοινωνική υποστήριξη και ισορροπία. Χωρίς αυτά τα στοιχεία, η μακροζωία μπορεί να καταλήξει να είναι απλώς μια παράταση της ζωής χωρίς ευτυχία ή πληρότητα» εξηγεί.
600 δισ. προβλέπεται ότι θα είναι η αξία της αγοράς της μακροβιότητας έως τα τέλη του 2025
Γιατί θέλουμε να ζήσουμε περισσότερο
Γιατί όμως οι άνθρωποι θέλουμε να ζήσουμε περισσότερο; Δεν είναι ήδη δύσκολη, ενίοτε ακόμα και αβίωτη, η ζωή; Για τον επιφανή ακαδημαϊκό, ο ανένδοτος αγώνας απέναντι στο βιολογικό μας τέλος είναι ζήτημα ενστίκτου: «Η επιθυμία για επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής είναι βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη φύση και πηγάζει από μια πολυδιάστατη συναισθηματική, κοινωνική και βιολογική βάση. Από τη μία πλευρά, η ίδια η ένστικτη επιθυμία για επιβίωση, που υπάρχει από την αρχή της ύπαρξής μας, μας οδηγεί να θέλουμε να παρατείνουμε τη ζωή μας όσο το δυνατόν περισσότερο» λέει.
71.455 ήταν ο αριθμός των γεννήσεων στην Ελλάδα για το 2023, ενώ οι θάνατοι καταμετρήθηκαν σε 127.581
Αλήθεια, όμως, αυτή η περιέργεια των εύπορων και επιδραστικών πολιτών έχει απτό αποτύπωμα στην έρευνα για την επιμήκυνση του προσδόκιμου της ζωής; «Οι μέθοδοι που ακολουθούν ζάπλουτοι επιχειρηματίες, όπως τα εξειδικευμένα διατροφικά πλάνα και οι θεραπείες με αλλαγή πλάσματος αίματος, έχουν προκαλέσει ενδιαφέρον και περιέργεια στο ευρύ κοινό.
Ωστόσο, η χρησιμότητά τους στην έρευνα για τη μακροβιότητα παρουσιάζει ποικίλες απόψεις και αμφισβητήσεις. Από τη μία πλευρά οι επενδύσεις αυτών των ατόμων σε καινοτόμες θεραπείες μπορούν να ωθήσουν τη σχετική έρευνα προς νέες κατευθύνσεις που μπορεί να μην είχαν τη στήριξη για να εξελιχθούν» εξηγεί ο κ. Χρούσος.
