Καθόλου παράδοξα, τα μέλη του είναι οι συνήθεις ύποπτοι. Για τον «Economist», πάντως, τα καθεστώτα της Κίνας, του Ιράν, της Βόρειας Κορέας και της Ρωσίας συγκροτούν ένα «νέο κουαρτέτο του χάους» που απειλεί τον πλανήτη. Το περιοδικό υπενθυμίζει σχετικά μια «ασυνήθιστης ευθύτητας» δήλωση του Αντονι Μπλίνκεν σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Ευρώπη: «Ενας από τους λόγους που ο Πούτιν συνεχίζει την επίθεσή του», είπε ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, «είναι ότι η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή του σε μηχανικά εργαλεία και μικροηλεκτρονικά εξαρτήματα, τα οποία επιτρέπουν στη Ρωσία να συντηρεί την πολεμική της βιομηχανία». Σε αντάλλαγμα, λέγεται πως οι Ρώσοι παρέχουν στους κινέζους φίλους τους στρατιωτική τεχνολογία, ενώ το Ιράν συμβάλλει με την αποστολή στη Ρωσία εκατοντάδων βαλλιστικών πυραύλων μικρού βεληνεκούς.
Για τους ιστοριοδίφες της διπλωματίας, η «ολική επαναφορά του άξονα του κακού» είναι εμφανής. Αλλοι πηγαίνουν ακόμη πιο πίσω στον χρόνο, παραλληλίζοντας το κουαρτέτο με τον άξονα της ναζιστικής Γερμανίας, της αυτοκρατορικής Ιαπωνίας και της φασιστικής Ιταλίας. Τι μένει λοιπόν για να ανάψει η σπίθα ενός τρίτου «Μεγάλου Πολέμου» ή, για να είναι κανείς πιο ακριβής, ενός μεγαλύτερου πολέμου από τον δεύτερο που με τη σειρά του ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον πρώτο «Μεγάλο Πόλεμο» στην ιστορία της ανθρωπότητας; Μπορεί να ελπίζει ότι όσα χωρίζουν το κουαρτέτο – από την ιδεολογία έως τη δυσπιστία – θα υπερισχύσουν τους «μίσους» που ενώνει τα μέλη του απέναντι σε έναν κόσμο, ο οποίος εξακολουθεί να καθοδηγείται από τις Ηνωμένες Πολιτείες;
Αξίζει να ρίξει κανείς μια ματιά σε αυτόν τον κόσμο. Στο γεγονός πως κρατάει την ανάσα του για το αποτέλεσμα των εκλογών στις ΗΠΑ, στις διαιρετικές του τομές, στους λαϊκιστές του ως μια συνεχή απειλή και φάντασμα που πλανάται διαρκώς από πάνω του, στη συστημική αμηχανία του. Αυτός ο κόσμος, ο «ελεύθερος» όπως θα υπερηφανευόταν κάποτε, στάθηκε στη Διάσκεψη του ΟΗΕ σαν να έχασκε ένα κενό εξουσίας: Την ίδια ώρα που οι εκπρόσωποί του μιλούσαν στο πόντιουμ για την παγκόσμια ειρήνη, ένα από τα πιο αποπροσανατολισμένα μέλη του, το Ισραήλ, ετοιμαζόταν να εισβάλει στον Λίβανο. Η υποτιθέμενη «διάσκεψη της ειρήνης» πραγματοποιήθηκε με έναν πόλεμο – στην Ουκρανία – να παρατείνεται δίχως ορατό τέλος. Και έναν άλλον – στη Μέση Ανατολή – να κλιμακώνεται δίχως ορατή διέξοδο.
Στο «Ζουμ», ένα βιβλίο χωρίς λόγια του ούγγρου εικονογράφου Ιστβαν Μπάνιαϊ, που κυκλοφόρησε στα μέρη μας στις αρχές της χιλιετίας από τις εκδόσεις Ωκεανίδα, η εικόνα κάθε σελίδας δεν είναι παρά μια λεπτομέρεια από την εικόνα της επόμενης – ή της προηγούμενης εάν φυλλομετρήσει κανείς την έκδοση από το τέλος προς την αρχή. Με μια αντίστοιχη αυξομείωση του οπτικού μας πεδίου στον κόσμο, το μάτι μας δεν μπορεί να μη «ζουμάρει» στην Ευρώπη. Σε μια Ευρώπη που απέκτησε επιτέλους επίτροπο για την Αμυνα αλλά ακόμη αναρωτιέται, με τον συνήθη γραφειοκρατικό της εφησυχασμό και τις χρόνιες διχογνωμίες της, εάν μπορεί να θωρακιστεί και με μια Κοινή Αμυνα. Μπορεί; Και αν μπορεί, ο μεγάλος στρατιωτικός συνασπισμός της Δύσης, το ΝΑΤΟ, θέλει;
Το μάτι δεν περιμένει να απαντηθεί το ερώτημα της Αμυνας άνευ χαρτοφυλακίου. Ζουμάρει στις νοτιοανατολικές ακτές της, στα «ήρεμα νερά» της, στην προοπτική μιας «διευθέτησης» ανάμεσα σε δυο γείτονες που βολεύτηκαν ή υποχρεώθηκαν σε μια αιώνια έχθρα. Δεν θα ήταν καλύτερα τώρα που στον μεγάλο κόσμο χάσκει το κενό και απειλεί το χάος; Θα ήταν. Οσο και να ζουμάρει κανείς στο κενό και το χάος, δεν θα βλέπει παρά ένα και μόνο πράγμα: το κενό και το χάος είναι τα συστατικά της αβύσσου.
