Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος υπήρξε ένα κομμάτι της ελληνικής ιστορίας. Ενα βραχύ αλλά σημαντικό κομμάτι. Στην πραγματικότητα βασίλευσε μόλις τρία χρόνια και δέκα μήνες (Μάρτιος 1964 – Δεκέμβριος 1967). Τα επόμενα έξι χρόνια έως τον Ιούνιο 1973 τα έζησε στο εξωτερικό και η παρουσία του στην κεφαλή του κράτους ήταν απλώς τυπική. Οι αρμοδιότητές του είχαν μεταβιβαστεί από τη Χούντα σε «Αντιβασιλέα».
Το 1974 με δημοψήφισμα ρυθμίστηκε οριστικά το ζήτημα του πολιτεύματος. Η Ελλάδα έγινε και παραμένει προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία. Ουδέποτε προέκυψε έκτοτε πολιτειακό ζήτημα. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος επέστρεψε με τα χρόνια στην Ελλάδα, διεκδίκησε μέρος της λεγόμενης «βασιλικής περιουσίας», αλλά δεν αναμείχθηκε ξανά στα πολιτικά πράγματα της χώρας.
Διαβάστε επίσης:
- Το δημοψήφισμα του 1974 – Του Αντώνη Κλάψη
- Εθνική αναστοχαστική ενότητα – Του Ευάγγελου Βενιζέλου
- Τι φοβάται η δημοκρατία; – Του Ιωάννη Βαρβιτσιώτη
- Η υπέρβαση της μοναρχίας στην Ελλάδα – Του Σωτήρη Ριζά
- Η ανεύρετη εθνική ενότητα – Του Βασίλη Παναγιωτόπουλου
- Το τέλος του «βασιλέως» και το πολιτισμικό φαντασιακό μας – Της Ιωάννας Λαλιώτου
Τρία χρόνια και δέκα μήνες, λοιπόν, ήταν όλη κι όλη η βασιλεία του Κωνσταντίνου. Αλλά δεν ήταν ορφανή από γεγονότα.
Μέσα στη διάρκειά της κατάφεραν να εκδηλωθούν μια συνταγματική εκτροπή με τις αλλεπάλληλες ανακτορικές κυβερνήσεις (1965-1966), ένα στρατιωτικό πραξικόπημα (Απρίλιος 1967) και ένα δεύτερο αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα από τον ίδιο τον Κωνσταντίνο (Δεκέμβριος 1967).
Αν μη τι άλλο η βασιλεία του δεν αποτελεί υπόδειγμα πολιτικής ομαλότητας και δημοκρατικής σταθερότητας. Μόνο και μόνο όσα προηγήθηκαν των Ιουλιανών είναι ενδεικτικά μιας υπερβάλλουσας φιλαυτίας, μιας θεσμικής ασυνειδησίας και μιας επιπόλαιης πολιτικής προσέγγισης.
Στην πραγματικότητα όμως η σύντομη βασιλεία του Κωνσταντίνου δεν ήταν παρά μια εικόνα της ίδιας της δυναστείας, η οποία δεν κατάφερε ποτέ να ενσωματωθεί λειτουργικά και ουσιαστικά στη ζωή του τόπου. Περισσότερο λειτούργησε σαν παράταξη ή σαν σύστημα εξουσίας παρά σαν εθνικός θεσμός.
Οι παρεμβάσεις της συνήθως όξυναν τις συγκρούσεις και τις αντιθέσεις αντί να συμβάλλουν στην ομογενοποίηση του εθνικού ακροατηρίου. Και εκδηλώνονταν σε ένα πολιτικό πλαίσιο το οποίο ήταν συνήθως εκ προοιμίου υπονομευμένο επειδή ήταν εξ αρχής αμφισβητούμενο.
Φυσικά υπήρξαν και εξαιρέσεις. Σίγουρα όμως εξαίρεση δεν ήταν ο Κωνσταντίνος, ούτε η σύντομη περίοδος της βασιλείας του.
Τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του (κυρίως αφότου επέστρεψε στην Ελλάδα) παρέμεινε ένας προσηνής και ευγενής άνθρωπος, πρόθυμος να διηγηθεί ιστορίες «από τότε» ή έστω τις δικές του ιστορίες «από τότε». Θα τολμούσα να πω και με αρκετή αυτοκριτική διάθεση.
Φυσικά ο Κωνσταντίνος ανήκει πλέον στην Ιστορία και στους ιστορικούς.
Είναι εκείνη που θα τον κρίνει και είναι εκείνοι που θα κληθούν να συντάξουν τον πολιτικό απολογισμό ενός ανθρώπου που υπήρξε «ο τελευταίος βασιλιάς».
