Το 1144 στο Νόριτς εξαφανίστηκε τη Μεγάλη Εβδομάδα ένας νέος ονόματι Ουίλιαμ. Το Μεγάλο Σάββατο βρέθηκε το κακοποιημένο πτώμα του. Η οικογένειά του κατηγόρησε κάποιους Εβραίους, με τους οποίους είχε οικονομικές διαφορές, ως υπευθύνους. Ο Σερίφης του Νόριτς έκρινε αβάσιμες τις κατηγορίες και έθεσε τους Εβραίους υπό την προστασία του.
Eξι χρόνια αργότερα ένας μοναχός συνέγραψε την αγιογραφία του Ουίλιαμ, σύμφωνα με την οποία ο νέος είχε δολοφονηθεί από τους «άπιστους» για να χρησιμοποιηθεί το αίμα του στα θρησκευτικά τους δρώμενα. Αυτή ήταν η ιστορική απαρχή της «συκοφαντίας του αίματος» που διαπότισε τη μεσαιωνική χριστιανική συνείδηση, αν και δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά σε ανθρωποθυσίες σε εβραϊκό ιερό κείμενο.
Μέσα στην έξαψη των σταυροφοριών, που είχαν προκηρυχθεί το 1095, οι όχλοι που ξεκινούσαν για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων ξεκαθάριζαν πρώτα τις χώρες απ’ όπου διέρχονταν από τους ντόπιους άπιστους, δηλαδή, τους Εβραίους, ως προκαταρκτική πράξη «θεοσέβειας». Μυριάδες υπήρξαν τα αθώα θύματα. Απαγορεύθηκε διά νόμου η κατοχή γης από τους Εβραίους και η συμμετοχή τους στις συντεχνίες, δηλαδή, σε κάθε δημιουργική απασχόληση. Υποχρεώθηκαν επίσης να φέρουν στην ενδυμασία τους το ειδικό κίτρινο σήμα που τους ξεχώριζε από τον «ευσεβή» πληθυσμό.
Φυσιολογική συνέχεια των μέτρων αυτών ήταν η μαζική εκδίωξη των Εβραίων από πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Αγγλία το 1290, Γαλλία το 1306, Γερμανία το 1348). Με την έκρηξη του Μαύρου Θανάτου το 1349 κατηγορήθηκαν οι εναπομείναντες Εβραίοι ως υπεύθυνοι επειδή είχαν δηλητηριάσει δήθεν τα πηγάδια. Νέες εκατόμβες ακολούθησαν. Η πρακτική έκρηξη της «λαϊκής οργής», που υποδαυλιζόταν επιτηδείως από εκείνους που ήθελαν να κλέψουν τις περιουσίες των αθώων θυμάτων, είχε βεβαίως προετοιμασθεί θεολογικά όλους τους χριστιανικούς αιώνες.
Ο Ιερός Αυγουστίνος είχε κατ’ αρχήν διδάξει την ανοχή απέναντι στους Εβραίους, επειδή αποτελούσαν το επιζών δείγμα του πρώτου λαού του Θεού και αντικείμενο θρησκευτικού προσηλυτισμού. Αλλοι όμως «πατέρες» ήταν περισσότερο άτεγκτοι. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος στους Κατά Ιουδαίων λόγους του κατηγορεί συλλήβδην τους Εβραίους ως θεοκτόνους, ονομάζει τις συναγωγές τους πορνεία και συναθροίσεις δαιμόνων και ληστών και απαγορεύει στους Χριστιανούς κάθε συνάφεια μαζί τους.
Με αμείωτο ζήλο αιώνες μετά ο Λούθηρος, οργισμένος από την άρνηση του εβραϊκού λαού να προσχωρήσει στον Χριστιανισμό, ανανεώνει τη δολοφονική ρητορική εναντίον τους. Στο έργο του Περί των Ιουδαίων και των ψευδών αυτών (1543) ονομάζει και αυτός «πόρνες» τις συναγωγές τους, αλλά κάνει και ένα μοιραίο βήμα πάρα πέρα. Είναι καθήκον, λέει τώρα, των Χριστιανών η εξόντωσή τους. Κάθε έλεος ή καλοσύνη απέναντί τους είναι απόδειξη ότι ο Χριστιανός δεν έχει πίστη. Με πηγή τον Λούθηρο η γερμανική εθνική ιδέα είχε δηλητηριασθεί με τον γενοκτονικό αντιεβραϊσμό από καταβολής της.
Αυτό ήταν το πολιτιστικό υπόβαθρο, που ο ναζισμός το μπόλιασε με τον ψευτοεπιστημονικό βιολογισμό του φυλετικού μίσους. Κατά τη ναζιστική περίοδο το αντιεβραϊκό κήρυγμα του Λούθηρου, αλλά και τα γραπτά του Χρυσοστόμου, διακινούνταν από την κρατική προπαγάνδα. Στις αρχές του 20ού αιώνα η Οχράνα, η τσαρική μυστική υπηρεσία, συνήργησε στη δημοσίευση ενός ολότελα πλαστού κειμένου, που έμελλε να αποτελέσει το μανιφέστο του εξολοθρευτικού αντισημιτισμού σε όλα τα μήκη και πλάτη, των Πρωτοκόλλων των Σοφών της Σιών, όπου περιγράφεται η δήθεν συνωμοσία των Εβραίων για την παγκόσμια κυριαρχία.
Μέσα σ’ αυτό το ιδεολογικό κλίμα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες ο εβραϊκός λαός ήταν το πιο καταπιεσμένο και εξαθλιωμένο τμήμα του προλεταριάτου, και η πολιτική και κοινωνική του απελευθέρωση βασικό αίτημα όλων των επαναστατικών κινημάτων. Σε καιρούς όπως οι σημερινοί όπου ανθίζει ο συνωμοσιολογικός λαϊκισμός εύκολα αναγνωρίζεις κάτω από διάφορα πολιτικά και ιδεολογικά επιχρίσματα, δεξιά και αριστερά, την αγιάτρευτη για αιώνες τώρα ηθική νόσο του αντισημιτισμού.
Ο κ. Περικλής Σ. Βαλλιάνος είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ.
