Για να είμαι ακριβής, όμως, δεν ψηφίζουμε όλοι. Πολλοί από όσους έχουν το εκλογικό δικαίωμα δεν πρόκειται να το ασκήσουν. Θα πάνε για μπάνιο ή θα προτιμήσουν να κάνουν κάτι άλλο, πιο fun – όπως φαντάζομαι ότι θα το διατύπωναν αν τους ρωτούσαμε. Η αποχή από την εκλογική διαδικασία χρησιμεύει ως αφορμή αμφισβήτησης της δημοκρατίας από τους πάσης φύσεως αντισυστημικούς, είτε κόκκινους είτε μαύρους, όχι αδίκως πρέπει να αναγνωρίσουμε. Για τον λόγο ότι αυτός που αδιαφορεί για το εκλογικό δικαίωμά του, στην πραγματικότητα αδιαφορεί για τη δημοκρατία, τους κανόνες της και τους θεσμούς της. Συνήθως μάλιστα είναι αυτοί που μετά θρηνούν ότι τους «κλέψανε τα όνειρα» και στρέφονται αλόγιστα κατά των θεσμών του πολιτεύματος.
Ωστόσο, όλοι αυτοί που ανησυχούν – και πολύ σωστά κάνουν να ανησυχούν – για την αποχή παραβλέπουν ή, εν πάση περιπτώσει, προτιμούν να μη συζητούν τη βασική, κατά τη γνώμη μου, διάσταση του θέματος: ότι μέρος της ελευθερίας είναι και η άρνησή της ή ακόμη και η έμμεση, διά της αποχής, εκχώρησή της σε τρίτους. Μιλούμε για ελεύθερες εκλογές, επειδή ακριβώς αν δεν θες, δεν συμμετέχεις· πασάρεις σε άλλους την ατομική ευθύνη σου για τη διακυβέρνηση της χώρας. Τυπικά, η ψήφος είναι κατά τον νόμο υποχρεωτική και όποιος συλληφθεί (μεταφορικώς) να μην ασκεί την υποχρέωσή του κινδυνεύει με φυλάκιση από έναν μήνα έως και έναν χρόνο! Θα είχε ενδιαφέρον, για την πλάκα του θέματος, να φανταζόμασταν τις προϋποθέσεις που θα λάμβανε υπ’ όψιν το δικαστήριο για να ορίσει την ποινή: Με πόσους μήνες φυλακή τιμωρείται το μπάνιο; Υποθέτω ότι, αν έχεις τολμήσει να πας για διακοπές αντί να ψηφίσεις, τότε οι δικαστές εξαντλούν την αυστηρότητά τους: έναν ολόκληρο χρόνο φυλακή! Ιδίως αν πρόκειται για διακοπές στο εξωτερικό.
Δεν θυμάμαι ποτέ στη ζωή μου να έχουν ασκηθεί διώξεις από τη Δικαιοσύνη εναντίον όσων απέχουν – αδικαιολογήτως, κατά τον νόμο – και αυτό από μόνο του αποδεικνύει ότι η συγκεκριμένη διάταξη νόμου δεν θα έπρεπε καν να υπάρχει, αν το κράτος μας είχε την αίσθηση του γελοίου. Ομως το κράτος, όπως ξέρουμε, είναι απρόσωπο, είναι τυφλό και οριακής νοημοσύνης (κοινώς, ηλίθιο, αλλά αποφεύγουμε να το λέμε ευθέως…). Η πραγματικότητα, λοιπόν, είναι ότι, ανεξαρτήτως του νόμου, ο ψηφοφόρος είναι ελεύθερος είτε να ασκήσει το δικαίωμά του είτε να αφήσει τους άλλους να αποφασίσουν για εκείνον. Και όλοι εμείς οι άλλοι, που καταλαβαίνουμε πόσο ανόητη είναι η στάση του, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για να την εμποδίσουμε.
Ούτε και θα έπρεπε να μας νοιάζει καν! Γιατί, αν ο βλάκας δεν καταλαβαίνει το καλό του, εμείς τι πρέπει να κάνουμε; Να σταματήσουμε τον χρόνο και να πιάσουμε να παρακαλάμε τον βλάκα να βάλει μυαλό; «Ελα, βλάκα μου καλέ, να χαρείς! Βάλε το κεφαλάκι σου να σκεφτεί λιγάκι» κ.λπ.; Ας κάνουν ό,τι θέλουν και αποφασίζουμε εμείς, που θα ψηφίσουμε, για λογαριασμό τους. Βέβαια, είμαστε υποχρεωμένοι να νοιαζόμαστε, γιατί όσοι απέχουν από τις εκλογές, μαζί με το εκλογικό δικαίωμά τους, πασάρουν στους άλλους και την ατομική ευθύνη που το συνοδεύει. Αυτοί είναι οι πρώτοι που θα εξεγερθούν κατά του συστήματος και εμείς εκείνοι που θα τους πληρώσουμε. Ετσι είναι στη δημοκρατία: οι νοήμονες πληρώνουν το κόστος της ευθύνης των βλακών. Το πρόβλημα της αποχής είναι, σε τελευταία ανάλυση, πρόβλημα της πολιτικής, όχι της αγοράς. Η δημοκρατία γεννήθηκε μέσα στην αγορά και παραμένει πάντα συνυφασμένη μαζί της.
Το βέλος
Η πιο ωραία στιγμή από το σόου της καταδίκης του Τραμπ ήταν όταν εμφανίστηκε στους δημοσιογράφους την επομένη για να κάνει δηλώσεις. Τον βλέπαμε λοιπόν από τις οθόνες μας να πλησιάζει προς το μικρόφωνο, αργά, απειλητικά, με βήμα βαρύ και, όπως πάντα, με το σακάκι ξεκούμπωτο. Με φόντο το κατάλευκο πουκάμισό του, ήταν αδύνατο να μην προσέξεις τη φανταχτερή, κόκκινη γραβάτα, που ήταν δεμένη τόσο χαμηλά, ώστε η άκρη της να αιωρείται ακριβώς πάνω από το φερμουάρ του Τραμπ. Ηταν σαν βέλος αυτή η γραβάτα, που έδειχνε ακριβώς την πηγή του προβλήματός του.
Θράσος και άγνοια
Είχε όλο το δίκιο με το μέρος του ο Δημήτρης Κουτσούμπας! Οι χαρακτηρισμοί εις βάρος του Στέφανου Κασσελάκη (απατεωνίσκος και τυχοδιωκτάκος) ήταν οπωσδήποτε προσβλητικοί, αλλά και η οργή του κ. Κουτσούμπα δικαιολογημένη. Διότι αυτό που πρέπει να τον εξόργισε, όπως αντιλαμβάνομαι, δεν ήταν ότι ο κ. Κασσελάκης επισκέφθηκε το Μουσείο Μπελογιάννη, αλλά ότι είχε το θράσος και την άγνοια να χαρακτηρίσει τον Νίκο Μπελογιάννη… «αγωνιστή της δημοκρατίας»! Είπαμε, ας λέει ό,τι θέλει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά όχι και να δυσφημεί με τέτοιους βαρείς χαρακτηρισμούς τα ινδάλματα του ΚΚΕ! Ο μακαρίτης αγωνιζόταν για τον κομμουνισμό στην Ελλάδα. Τι σχέση είχε με τη δημοκρατία;
