Τις τελευταίες εβδομάδες, οι πρυτάνεις έχουν γίνει πρώτη είδηση. Εφημερίδες, ιστότοποι, τηλεοπτικές εκπομπές τους σφυροκοπούν ανελέητα, εγκαλώντας τους για «ανοχή» απέναντι στις καταλήψεις και για «ανικανότητα» στη διαχείριση των πανεπιστημίων τους. Ο εισαγγελέας σπεύδει να τους καλέσει με την ενδεχομένη κατηγορία για παράβαση καθήκοντος.
Μα επιτέλους ποιοι είναι αυτοί οι πρυτάνεις που στρογγυλοκάθονται στον θρόνο τους, αδιάφοροι για τους φοιτητές, για τους συναδέλφους και το προσωπικό, για την κοινωνία; Ποια είναι ακριβώς η κατάσταση στα ελληνικά πανεπιστήμια; Μήπως ο θρόνος του πρύτανη είναι ηλεκτρική καρέκλα; Μήπως οι αγωνιώδεις προσπάθειες να αντιμετωπισθούν ογκόλιθοι προβλημάτων δεν αξίζουν αυτή τη συστηματική δυσφήμιση;
Η αλήθεια είναι ότι, μετά την ψήφιση του νέου νόμου για τα πανεπιστήμια πριν από ενάμιση χρόνο, ζούμε μια παρατεταμένη κρίση στις διοικήσεις των πανεπιστημίων λόγω ενός, κατά κοινή ομολογία, στρεβλού εκλογικού συστήματος που έχει οδηγήσει σε αδιέξοδα μεγάλα πανεπιστήμια της χώρας, με αποκορύφωση το Α.Π.Θ., που εξακολουθεί να είναι ακυβέρνητο ένα χρόνο μετά την προκήρυξη των εκλογών.
Τα πανεπιστήμια βιώνουν εξάλλου, επί πολλές δεκαετίες, μια μεταρρυθμιστική κόπωση. Πριν στεγνώσει το μελάνι ενός νόμου, ένας καινούριος έρχεται, τον οποίο ακολουθούν τροπολογίες, υπουργικές αποφάσεις και εγκύκλιοι. Χωρίς να μπούμε στη συζήτηση για το περιεχόμενο και τους στόχους όλων αυτών των (μετα)ρυθμίσεων, οι επιπτώσεις στις διοικητικές λειτουργίες είναι πραγματικά επαχθείς.
Επιπλέον, τα χρόνια προβλήματα υποχρηματοδότησης και υποστελέχωσης, που αντιμετωπίζουν όλα τα πανεπιστήμια, έχουν αντίκτυπο στις πρυτανικές αρχές, που καλούνται να διοικήσουν υπό αυτές τις συνθήκες. Εντούτοις, απέναντι στις διαδοχικές κρίσεις των τελευταίων δεκαετιών, το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο αποδείχθηκε ένας εξαιρετικά ανθεκτικός θεσμός, ανθεκτικότερος κι από το ίδιο το πολιτικό σύστημα.
Οι πρυτάνεις έχουν πρωτίστως ακαδημαϊκό και όχι τεχνοκρατικό προφίλ, και δεν διαθέτουμε όλοι και πάντα τις τέλειες διαχειριστικές ικανότητες. Τα μέλη ΔΕΠ (Διδακτικό Ερευνητικό Προσωπικό) που ψηφίζουν λαμβάνουν υπόψη και τις επιστημονικές επιδόσεις των υποψηφίων, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για το κύρος του επικεφαλής ενός ακαδημαϊκού οργανισμού. Αλλωστε, τα πανεπιστήμια δεν διοικούνται από ένα άτομο.
Υπάρχουν συλλογικά όργανα που έχουν αναδειχθεί με ψηφοφορία και λαμβάνουν αποφάσεις με δημοκρατικές διαδικασίες για τη λειτουργία του Πανεπιστημίου. Το αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων στηρίζεται στη λειτουργία της Συγκλήτου, των κοσμητειών και των τμημάτων. Οι πρυτανικές αρχές έχουν βεβαίως ευθύνη, κρίνονται για τις πράξεις τους και λογοδοτούν στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Τώρα όμως φαίνεται ότι θα κριθούν γιατί υπάρχουν.
Η κυρία Χριστίνα Κουλούρη είναι πρύτανις του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.
