Λίγα χρόνια μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αρχίζει για πρώτη φορά να αναπτύσσεται μια νέα νοσηλευτική πρακτική, η ανακουφιστική φροντίδα, με κύριο στόχο να βοηθήσει ασθενείς τελικού σταδίου και να ανακουφίσει τους ισχυρούς πόνους που ένιωθαν το τελευταίο διάστημα της ζωής τους. Με την πάροδο του χρόνου η συγκεκριμένη πρακτική άρχισε να μορφοποιείται και εξελίχθηκε σε ιατρική και νοσηλευτική φροντίδα που αφορά όλους όσοι πάσχουν από χρόνια νοσήματα απειλητικά για τη ζωή.
Στο παγκόσμιο ιατρικό γίγνεσθαι, η ανάπτυξη της ανακουφιστικής φροντίδας είναι ταχύτατη, καθώς σήμερα λειτουργούν εκατοντάδες ιατρικά κέντρα σε όλον τον κόσμο τα οποία παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε όσους ασθενείς έχουν την ανάγκη τους. Η φροντίδα που παρέχεται πια δεν αφορά μόνο την ανακούφιση από τα συμπτώματα αλλά και την ψυχολογική στήριξη – τόσο του ασθενούς, ο οποίος νιώθει άγχος, αγωνία, θυμό και θλίψη για το επερχόμενο τέλος, όσο και της οικογένειάς του που στέκεται δίπλα του όλο αυτό το διάστημα.
- Ενας «απαγορευμένος» διάλογος – Το Βήμα / Νέες Εποχές
- Σώμα, ζωή και θάνατος – Της Ερσης Σωτηροπούλου
- Μια συζήτηση που αποφεύγουμε – Του Ευάγγελου Δ. Πρωτοπαπαδάκη
Η ανακουφιστική φροντίδα έχει ως σκοπό την παροχή φροντίδας σε χρονίως πάσχοντες ασθενείς αντιμετωπίζοντας καθέναν ως ξεχωριστή ύπαρξη και στοχεύοντας στην ολιστική προσέγγιση αυτής της ιδιαίτερα ευάλωτης ομάδας ασθενών. Οι ασθενείς αυτοί αντιμετωπίζουν σοβαρά χρόνια νοσήματα, όπως οι κακοήθειες, οι χρόνιες νευρολογικές παθήσεις, η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια, που έχουν σημαντικό αντίκτυπο σε κάθε συνιστώσα της καθημερινότητάς τους και της ποιότητας διαβίωσης. Σε αυτή την ομάδα χρονίως πασχόντων εκτός από τα θέματα που αφορούν τη θεραπευτική αντιμετώπιση του υποκείμενου νοσήματος ανακύπτουν και ποικίλα ιατρικά, νοσηλευτικά, ψυχικά και κοινωνικά ζητήματα. Τέτοια ζητήματα μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής τους, όπως ο χρόνιος πόνος, η ναυτία και ο έμετος, η ανάγκη και η παροχή καθημερινής και εξειδικευμένης νοσηλευτικής φροντίδας. Επιπλέον οι ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, όπως ο καρκίνος, μπορεί να έχουν ανάγκη ψυχοκοινωνικής υποστήριξης τόσο των ιδίων όσο και των φροντιστών τους.
Η ανακουφιστική φροντίδα στη ζωή ενός χρονίως πάσχοντος βοηθάει στην ανακούφιση συμπτωμάτων που επιδεινώνουν σημαντικά την ποιότητα ζωής, όπως ο πόνος, ο εμετός και η ναυτία. Προσφέρει ψυχική υποστήριξη ενώ ταυτόχρονα προετοιμάζει τους ασθενείς και το στενό τους περιβάλλον να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες που έρχονται αλλά και στο ενδεχόμενο ενός επερχόμενου τέλους με σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επί του παρόντος παρά ελάχιστες κρατικές δομές παροχής ανακουφιστικής φροντίδας, ενώ λιγοστές είναι και κάποιες μεμονωμένες δομές οι οποίες βασίζονται κατά κύριο λόγο στην αυτοχρηματοδότηση και στον εθελοντισμό. Ανάμεσα στις τελευταίες διακρίνονται η Μονάδα Ανακουφιστικής Αγωγής «Τζένη Καρέζη», η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Μέριμνα», η Υπηρεσία Παιδιατρικής Ανακουφιστικής Φροντίδας «Στο Σπίτι» και η Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση «Γαλιλαία».
Στις περισσότερες περιπτώσεις δυστυχώς, επειδή ο αριθμός των εξειδικευμένων μονάδων ανακουφιστικής φροντίδας είναι περιορισμένος, η διαχείριση των προβλημάτων των ασθενών με σοβαρές παθήσεις γίνεται συνήθως στα νοσοκομεία και εστιάζεται κυρίως στην αντιμετώπιση του πόνου. Πρόσφατα θεσπίστηκε νέο νομοθετικό πλαίσιο προκειμένου να υποστηριχθεί και να ενισχυθεί ο τομέας της ανακουφιστικής φροντίδας με επίκεντρο την ανθρωποκεντρική προσέγγιση αυτών των ασθενών. Το νέο πλαίσιο έχει ως στόχο τη δημιουργία και οργάνωση συστήματος παροχής υπηρεσιών ανακουφιστικής φροντίδας, τον καθορισμό των δομών παροχής ανακουφιστικής φροντίδας και των ελάχιστων ποιοτικών κριτηρίων λειτουργίας τους και την οριοθέτηση του τρόπου και του ύψους της αποζημίωσής τους για τις υπηρεσίες που παρέχουν, την πρόβλεψη της συγκρότησης μιας διεπιστημονικής ομάδας επαγγελματιών υγείας για την παροχή εξειδικευμένης ανακουφιστικής φροντίδας, καθώς και της δυνατότητας επιμόρφωσης στο σύνολό τους των επαγγελματιών υγείας που παρέχουν υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας, την πρόβλεψη της σύστασης εθνικού μητρώου ασθενών ανακουφιστικής φροντίδας υγείας και τη σύσταση και οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων της Εθνικής Επιτροπής για την Ανάπτυξη της Ανακουφιστικής Φροντίδας ως διεπιστημονικού συμβουλευτικού οργάνου, το οποίο θα συνδράμει το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας (ΚεΣΥ) και το υπουργείο Υγείας στη χάραξη της κεντρικής εθνικής πολιτικής για την ανάπτυξη της Ανακουφιστικής Φροντίδας.
Ο κ. Θάνος Δημόπουλος είναι καθηγητής Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας, πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
