«Τον κηδέψαμε, μαλάκωσε το πένθος. Περπατήσαμε πολλοί από τη Μητρόπολη ως το Α’ Νεκροταφείο για να τον αποχαιρετήσουμε και μας έκανε καλό. Το περπάτημα ωφελεί· στοχάζεσαι, θυμάσαι, ακολουθεί η θλίψη τον ρυθμό του σώματος, συναντάς πεζούς αγνώστους και γνωστούς, μετράς τη δύναμη των ποδιών σου, ξεδίνεις.

»Θα έλεγα ευχαρίστως την πρώτη στροφή από το «Χελιδόνι»: «Ενα το χελιδόνι, / κι η άνοιξη ακριβή / για να γυρίσει ο ήλιος / θέλει δουλειά πολλή…» αλλά ως εκεί, όχι τα παρακάτω με τους νεκρούς χιλιάδες να ‘ναι στους τροχούς και τα λοιπά.

»Αλλά δεν είπαμε κανένα τραγούδι, μόνο η μπάντα έπαιζε πένθιμα και σοβαρά εμβατήρια χωρίς λόγια· ο πολιτικός που χάσαμε ήταν λιτός και μόνο τα πιο βασικά της επίσημης τελετής κρατήθηκαν από την οικογένεια στην κηδεία. Και οι επικήδειοι.

»Θα ήθελα να μπορούσαν μεγαλώνοντας όλοι οι είρωνες και υβριστές που ακούστηκαν μόλις πέθανε ο Σημίτης, να το ξανασκεφτούν και να προχωρήσουν εντός τους».

Τα έγραψε κάποια Αννα Δαμιανίδη στο Facebook και τα αντιγράφω, ημερολόγιό μου· έτσι ήταν τα πράγματα, έτσι έφυγε ο Κώστας Σημίτης και μας άφησε μόνους.

Θυμάμαι τότε που ήταν πρωθυπουργός· δεν σταματούσα σε κάθε ευκαιρία να σημειώνω στις σελίδες σου «Σημίτης και Ξερό Ψωμί!». Γιατί το προσφάι «Σημίτης» ήταν σπουδαιότερο από το ψωμί που συνόδευε. Ηταν το ήθος του ανθρώπου, οι ιδέες του, οι προσπάθειες να τις πραγματώσει ανάμεσα σε φίλους και απέναντι σε αντιπάλους που δεν του έμοιαζαν.

Αλλά δεν του γίνονταν αγωνίες οι δυνατότητες που αντιστέκονταν στην πραγμάτωσή τους, δεν τον έπνιγαν. Ηταν πεισματάρης, οργανωμένος πεισματάρης: απαιτούσε να γίνουν αυτά που είχαν συμφωνηθεί, να προχωρήσουν. Και μπροστά στο πείσμα και στη δημιουργική θέλησή του κατάφερνε να πραγματώνει τις δυνατότητες. Να μας εκπολιτίζει και να μας πλουτίζει.

Η «Εποχή Σημίτη»

Εχουν ανακαλύψει διάφοροι ανόητοι/ες και φωνάζουν ότι ήταν «καταστροφική η ένταξη στην Ευρωζώνη». Βεβαίως, αν δεν ήμασταν στο ευρώ, οι Λαφαζάνης και Βαρουφάκης θα ήσαν ακόμη υπουργοί – μπορεί μάλιστα ο ένας πρωθυπουργός και ο άλλος διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, να τυπώνουν αφειδώς νόμισμα.

Αυτεξούσιοι – δηλαδή, αυτοί αυτεξούσιοι· εμείς οι υπήκοοι, κάτι σαν Τουρκία, σαν Σερβία, σαν Αλβανία την εποχή του Μπερίσα, μπορεί ακόμη και Συρία. Ε, η είσοδος στο ευρώ δεν επιτρέπει τέτοιους τυχοδιωκτισμούς και οι τυχοδιώκτες – δεξιοί  και αριστεροί – έχουν μαραθεί από τη στενοχώρια και μισούν τον Κώστα Σημίτη.

Ο Κώστας Σημίτης έφυγε αλλά η «Εποχή Σημίτη» δεν έκλεισε: όσο είμαστε στην Ευρωζώνη, στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης, θα ζούμε στην Εποχή Σημίτη, η Ελλάδα θα προχωρά και ας γαβγίζουν τα σκυλιά.

Τον μισούν και οι αποτυχημένοι, ο Κωστάκης ο Μικρός έως Ελάχιστος, ο Αντώνης Σαμαράς που άνοιξε τον δρόμο στον Αλέξη Τσίπρα – κανείς από τους τρεις τους δεν ήταν στην κηδεία, όπως δεν ήταν και ο Προκόπης Παυλόπουλος. Ούτε καν ο Γιώργος Παπανδρέου, που του έδωσε το «δαχτυλίδι της διαδοχής».

Δεν θα του συγχωρήσουν ποτέ το παράδειγμα οι τέσσερις πρώην πρωθυπουργοί, ότι έβαλε τόσο ψηλά τον πήχη της επιτυχίας ώστε να μην μπορούν να συγκριθούν μαζί του. Αλλά πάνε αυτοί, είναι πρώην – ας μείνουμε με το θετικό ότι μίλησαν με θερμά λόγια για τον Κώστα Σημίτη οι νυν: όχι μόνο η Πρόεδρος Κατερίνα Σακελλαροπούλου, όχι μόνο ο Νίκος Ανδρουλάκης, αλλά και ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

Ημερολόγιό μου, είχαν την Τρίτη τα Νέα εξαιρετικό αφιέρωμα στον Κώστα Σημίτη, διαβάζω ότι θα έχει τούτη την Κυριακή πολυσέλιδη ειδική έκδοση το Βήμα, τι να προσθέσω εγώ; Θα κόψω τις σελίδες σε pdf από τους δικτυακούς τόπους τους να τις ενθέσω στις δικές σου σελίδες. Θα προσθέσω τους επιτάφιους των πολιτικών στη μητρόπολη, των συνεργατών του καθηγητών Τάσου Γιαννίτση και Γιάννη Βούλγαρη, θα είναι πληρέστατη, έντιμη και άξια η ενημέρωση του ιστορικού που μετά 100, 200, ξέρω ‘γώ, 1.000 χρόνια, θα σε μελετά για να καταλάβει την εποχή μας.

Οίνοι και ντοπιολαλιές

Ελειπε ο Αλέξης Τσίπρας, ήταν όμως ο Σωκράτης Φάμελλος στην κηδεία – συγχωριανός, δεν επιτρεπόταν να λείπει: ο πατέρας του είναι από το Κορακοχώρι και αυτός, βέρος Κορακοχωριάτης. Μικρό χωριό, αλλά το νερό του φαίνεται βοηθάει να γίνεις πολιτικός – ή μήπως το κρασί του;

Και εγώ στο Κορακοχώρι τον συνάντησα εκ του σύνεγγυς μία φορά στη ζωή μου τον Κώστα Σημίτη· στο «Κτήμα Μερκούρη» που είναι δίπλα στο δικό του «Κτήμα Σημίτη», όπως έγραφαν περήφανα τα μπουκάλια με βαθύχρωμο κόκκινο κρασί που χάριζε και τον βοηθούσαν να φτιάξει οι σωστοί επαγγελματίες του Κτήματος Μερκούρη – γιατί δεν ήταν ξερόλας ο Κώστας Σημίτης: άκουγε, ρώταγε, μάθαινε, ζητούσε.

Κάποια πολιτιστική εκδήλωση είχαν οργανώσει ο Βασίλης και ο Χρήστος. Στο τραπέζι που ακολούθησε, τεχνηέντως κατάφερα να καθίσω δίπλα στον πρόεδρο. Δεν ήταν πια πρωθυπουργός και χάρη στον Γιώργο Παπανδρέου ούτε καν βουλευτής.

Κάποια στιγμή του είπα για τη «μητρική ντοπιολαλιά» που χρησιμοποιούσε στη Βουλή. «Τι εννοείτε;», με ρώτησε. Του εξήγησα για τους παρατατικούς (ή αόριστοι είναι;) στο τρίτο πρόσωπο του πληθυντικού της Δυτικής Ελλάδας σε -άντε: ήσαντε, καθόσαντε, ερχόσαντε· για το Χ που ακούγεται σχεδόν παντού σε λέξεις όπως πχοιος, πάπχια, πχοιότητα που όμως εκεί Λεχαινά-Ανδραβίδα και περίχωρα ακούγεται πολύ δυνατότερα, ξεχωρίζει.

Προφανώς, οφείλονταν στην Πυργιώτισσα μητέρα του, αυτά άκουγε μικρός από την ίδια ή από τους παππού-γιαγιά, όταν τους επισκεπτόταν στο Κορακοχώρι. Οταν απαντούσε στη Βουλή εκτός χειρογράφου στις συζητήσεις μεταξύ αρχηγών και κυρίως όταν είχε θυμώσει, ακούγονταν αυτά τα -σάντε και τα Χ.

«Α, γι’ αυτό γελούσαν από κάτω!», μου απάντησε γελώντας και εντυπωσιασμένος. Ούτε το είχε συνειδητοποιήσει ποτέ, ούτε του το είχε πει κανείς.

Θα επαναλάβω ξανά το σύνθημα «Σημίτης και Ξερό Ψωμί» – και θα προσθέσω το παρασύνθημα «μακριά από εμάς Τραμπ – Μασκ»: έχει γίνει κατάχρηση της λέξης «φασίστας» από την Αριστερά που βιαζόταν κάθε αντίπαλο να τον αποκαλεί «φασίστα» – αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία, ημερολόγιό μου, ότι την εξουσία στην Ουάσιγκτον αναλαμβάνουν επικίνδυνα φασιστοειδή.

Τα όσα μας άφησε ο Κώστας Σημίτης φεύγοντας, ας μας βοηθήσουν.

Αλληλογραφία

Αδίκως κατηγορούν, Διόδωρε, τον εκλιπόντα για τα Ιμια. Αναγκάστηκε να αποδεχθεί την αμερικανική συμβιβαστική πρόταση επειδή η στρατιωτική μας ηγεσία είχε παραλείψει την επιχειρησιακά στοιχειώδη πρόνοια να επανδρώσει εγκαίρως και τη δεύτερη βραχονησίδα, έτσι ώστε να μη μας «ισοφαρίσουν» οι Τούρκοι.
ΣΤΑΥΡΟΣ, ΠΡΩΗΝ ΑΓΚΥΡΑΣ (1990-96)

Η κοινή λογική αξιολογώντας έργα και πράξεις τον έκρινε, θετικά. Για να αντέξει στον χειμώνα, η χώρα χρειάζεται μυρμήγκια που οργανώνουν, σχεδιάζουν και πράττουν, όχι τζιτζίκια που φωνάζουν και δασκαλεύουν παράφωνα. Καλό ταξίδι του.
ΔΕΣΠΩ ΦΡΑΓΚΑΚΗ, ΑΘΗΝΑ

Η μεγαλύτερη ευεργεσία του Κώστα Σημίτη ήταν ότι μας έδειξε τι έπρεπε να θέλουμε να είμαστε. Και αυτό φυσικά δεν του το συγχωρήσαμε.
Β. ΚΕΦΑΛΑΣ, ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΗΣ

Αποχαιρετισμός στον Κώστα Σημίτη: Σεβασμός, περισυλλογή και υπόκλιση στη μνήμη ενός ενάρετου Ηγέτη. Αταίριαστο οτιδήποτε άλλο.
ΜΙΛΤΙΑΔΟΥ ΣΕΒΑΣΤΙΚΟΝ

Με βαριά καρδιά και συννεφιασμένο καιρό ξύπνησα σήμερα. Δεν ξέρω γιατί, στο μυαλό μου ήρθε το τραγούδι του Θεοδωράκη «Της ξενιτιάς» με την αξεπέραστη ερμηνεία του Μπιθικώτση. Ισως γιατί σήμερα αποχαιρετούμε τον Κώστα Σημίτη. Μαζί του κάποιοι ονειρευτήκαμε μια Νέα Ελλάδα. Μιαν Αλλη Ελλάδα. Και ίσως τα ψιλοκαταφέραμε. Καλό ταξίδι στον Κώστα εκεί στην ξενιτιά και σε μας: Είναι το σπίτι ορφανό, / αβάσταχτο το δειλινό / και τα βουνά κλαμένα. / Στείλε ουρανέ μου ένα πουλί / να πάει στη μάνα υπομονή.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΑΝΘΡΑΚΙΔΗΣ, ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ

Ηταν πολύς για την ελληνική πολιτική πραγματικότητα ο Κώστας Σημίτης. Αναλαμπή, όπως θα έλεγε ο φίλος του Νίκος Θέμελης. Αν θέλουμε να λέμε ότι τον τιμούμε να τον μελετάμε, ως υπόδειγμα πολιτικού.
ΠΟΛΙΤΗΣ Χ

Μακάρι να φύγουμε όπως ο Σημίτης: ανώδυνα, ανεπαίσχυντα, ειρηνικά·
έτσι του άξιζε.
Γ. Κ., ΚΥΜΗ

Επρεπε να πεθάνει ο Σημίτης για να ειπωθούν αυτά που εδικαιούτο. Υβρίστηκε και σπιλώθηκε όσο άλλος κανείς, κυρίως από το βαθύ ΠαΣοΚ. Ντροπή σας, «σύντροφοι». Σε ευχαριστούμε, μεγάλε άνθρωπε και μεγάλε μας Ηγέτη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΗΤΑΚΟΣ, ΛΑΡΙΣΑ

Διαβάζω τις «σφιγμένες» έως καλυμμένα επικριτικές δηλώσεις των τότε πολιτικών αντιπάλων του Σημίτη και αναρωτιέμαι: ποιος θα ήξερε τον Γουλιμή αν δεν υπήρχε
ο Τρικούπης;
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΕΧΙΑΣ
ΥΓ.: Λατινοπούλου. Το λάμβδα με κάππα…