- Ο κόσμος στα δικά σας μάτια προχωράει γρήγορα ή αργά;
«Ο κόσμος προχωράει με τον ρυθμό που επιβάλλουν οι συγκυρίες. Νομίζω ότι τίποτα δεν γίνεται γρήγορα. Ακόμα και ό,τι μοιάζει ραγδαίο ως εξέλιξη, έχει διανύσει μια διαδρομή, έχει πίσω του τον χρόνο. Το θέμα είναι εμείς να μη χάνουμε το βήμα μας, να ακολουθούμε τον δικό μας εσωτερικό ρυθμό».
2. Ο,τι είναι προοδευτικό σήμερα γίνεται συντηρητικό στο μέλλον;
«Οχι απαραίτητα, αρκεί να προσαρμόζεται ή να καταλαβαίνει πότε το ξεπερνούν οι εξελίξεις».
3. Υπάρχει κάποιο πολιτικό γεγονός το οποίο να θεωρείτε εμπειρία που σας διαμόρφωσε (ή σας επηρέασε);
«Νομίζω ότι όλοι θυμόμαστε πού ήμασταν το βράδυ της 6ης Δεκεμβρίου 2008. Εχω την αίσθηση ότι κάπως σαν να δημιουργήθηκε μια ρωγμή στον χρόνο. Οσα επακολούθησαν, όσα έζησε η πόλη επί μέρες, η πολιτικοποίηση μιας γενιάς νέων ανθρώπων, οι δυναμικές που δημιουργήθηκαν, οι πολιτικές που αναπτύχθηκαν και που τις βιώνουμε μέχρι σήμερα, έχουν κάνει όλη αυτή την περίοδο να αποκτήσει διαστάσεις καθοριστικής σημασίας, ατομικά και συλλογικά».
4. Εγκαταλείψατε κάποια πολιτική σας πεποίθηση στην πορεία του χρόνου;
«Μέσα από την επαφή μου με ανθρώπους πιο πολιτικοποιημένους από εμένα ενισχύθηκαν και αναδιαμορφώθηκαν πεποιθήσεις που είτε τις είχα άκριτα υιοθετήσει είτε ήταν ως τότε άγουρες. Θα έλεγα ότι έγινα πιο διαλλακτική και απέκτησα πιο κριτική ματιά».
5. Ποιο θεωρείτε πως είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας;
«Ο συντηρητισμός, το άκριτο θυμικό, η αγένεια, η παρωχημένη λατρεία του «ένδοξου παρελθόντος», η αδιαλλαξία, η δυσανεξία απέναντι στο «διαφορετικό», στον «άλλον»».
6. Ησασταν ή όχι δημοφιλής στο σχολείο; Και τι σας έμαθε αυτό για τη ζωή;
«Ημουν κάπου στο ενδιάμεσο. Για διάφορους πεζούς, πρακτικούς λόγους και όχι εντυπωσιακούς ή ενδιαφέροντες (π.χ., η κακή διαγωγή) άλλαξα πολλά σχολεία. Ηρθα σε επαφή με διάφορες κοινωνικές τάξεις και συμπεριφορές. Εμαθα να ελίσσομαι και να προσαρμόζομαι άμεσα σε νέες συνθήκες. Το κυριότερο, έμαθα να παρατηρώ».
7. Υπάρχουν ακόμη ανατρεπτικές ιδέες;
«Ναι, μόνο που καθετί ανατρεπτικό δεν σημαίνει απαραίτητα και προοδευτικό ή πρωτοποριακό».
8. Ποιο βιβλίο σχετικά με την πολιτική θα συστήνατε ανεπιφύλακτα;
«Ο ισραηλινός συγγραφέας Αμος Οζ έλεγε ότι αν θέλεις να γνωρίσεις μια χώρα, να διαβάσεις τη λογοτεχνία της. Η άποψη αυτή, με όλες τις προεκτάσεις της, αναπτύσσεται και βρίσκει τη θέση της στο βιβλίο του «Ιστορία αγάπης και σκότους». Η γέννηση ενός κράτους, οι πολιτικές, ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες, η συνύπαρξη Εβραίων και Αράβων, οι μεγάλες ιδέες και οι μεταναστεύσεις, οι ουτοπίες, η προσωπική οικογενειακή ιστορία και πώς όλα αυτά συνετέλεσαν στη δημιουργία ενός συγγραφέα καθιστούν το βιβλίο βαθιά πολιτικό».
9. Με τι δεν έχετε συμφιλιωθεί ακόμη στη ζωή ή αργήσατε να συμφιλιωθείτε;
«Οτι κάποια πράγματα είναι πέρα και πάνω από τον έλεγχό μας. Οτι όσο κι αν πασχίζουμε, κάποια πράγματα δεν γίνεται (δεν είναι;) να έρθουν στα μέτρα μας».
10. Τι θα λέγατε πως απαντά καλύτερα στις υπαρξιακές μας αγωνίες; Η φιλοσοφία; Η τέχνη; Η θρησκεία; Κάτι άλλο;
«Ισως η θρησκεία, αν πιστεύεις. Οριστικές απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα δεν πρόκειται ποτέ να λάβουμε. Και μάλλον καλύτερα, γιατί οι αβεβαιότητες, το άγνωστο, είναι που μας κινητοποιούν. Προσωπικά, η μουσική και η ποίηση κατευνάζουν τις υπαρξιακές μου αγωνίες. Εχουν κάτι δωρικό, λιτό και άμεσο που νομίζω πως στοχεύουν καλύτερα σε ό,τι μας βασανίζει».
11. Ποιο πρόσωπο, ιστορικό ή από τον σύγχρονο κόσμο, θα επιλέγατε ως προνομιακό σας συνομιλητή;
«Μα εγώ έχω ονειρευτεί ένα ατέλειωτο τραπέζι με ιδανικούς συνδαιτυμόνες, κάπως σαν «το πάρτι» του Κηλαηδόνη, αλλά με πολύ περισσότερες γυναίκες. Για να μη χαλάσω όμως τους όρους αυτού του παιχνιδιού-ερωτηματολογίου, θα επέλεγα τη Φλέρυ Νταντωνάκη».
12. Θα γυρνούσατε τον χρόνο πίσω; Και για ποιον λόγο;
«Το ερώτημα που αυτόματα μου δημιουργείται είναι αν, γυρνώντας πίσω τον χρόνο, θα ήμουν έτσι όπως είμαι τώρα, με τη γνώση και τις εμπειρίες και όλα αυτά που με καθόρισαν, ή αν θα ήμουν έτσι όπως ήμουν τη δεδομένη χρονική στιγμή. Σίγουρα υπάρχουν γεγονότα και συναντήσεις που θα ήθελα να ξαναζήσω, όμως για κανέναν λόγο δεν θα γυρνούσα πίσω τον χρόνο. Φοβάμαι ότι θα έχανε την όποια ένταση είχε τότε, την όποια μεταμορφωτική ικανότητα, το συνταρακτικό αυτού που συμβαίνει για πρώτη και μοναδική φορά».
13. Ποια συμβουλή ζωής θα δίνατε στον έφηβο εαυτό σας;
«Ολα θα πάνε καλά».
14. Και ποιο ανάγνωσμα θα συστήνατε σε έναν έφηβο σήμερα;
Το «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος» του Πρίμο Λέβι.
15. Θα συμφωνούσατε πως όλα, τελικά, είναι πολιτική;
«Ισχύει σε πολύ μεγάλο βαθμό και όσο περισσότερο έχει μάθει κανείς να αντιμετωπίζει έτσι τον κόσμο τόσο περισσότερο το διακρίνει ακόμα και στα πιο μικρά πράγματα. Ομως είναι μια στάση που δεν θέλω μονίμως να με καθορίζει. Θέλω κάποια μικρά, προσωπικά πράγματα να τα βλέπω αποφορτισμένη από πολιτικές έννοιες και διαστάσεις, θέλω μόνο την ομορφιά και την απλότητά τους».
