Αφετηρία μου είναι ένα γνωστό δεδομένο. Τα περισσότερα νεοελληνικά προγράμματα δημιουργήθηκαν τη δεκαετία του 1970, ενώ ορισμένα χρονολογούνται μόλις από τη δεκαετία του 1990. Οι νεοελληνικές σπουδές είναι σχετικά νέες στον αμερικανικό ακαδημαϊκό χώρο, ενώ, όπως γνωρίζουμε, οι κλασικές σπουδές διαθέτουν ακαδημαϊκή παρουσία ήδη από την πρώιμη εποχή της αμερικανικής δημοκρατίας. Πού οφείλεται η αργοπορία των νεοελληνικών σπουδών; Και πώς τελικά απέκτησαν ακαδημαϊκή βιωσιμότητα και ορατότητα;
[…]
Οι νεοελληνικές σπουδές διακρίνονται από μια πρώιμη θεσμική απουσία. Πρόκειται όμως για μερική απουσία. Μια διαδοχή επιφανών κλασικιστών τις έφερε στην τροχιά του πανεπιστημίου κατά τον 19ο και το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Διάφορα ονόματα έρχονται στο μυαλό: ο Ντόναλντ Σουάνσον (1914-1976) του Πανεπιστημίου της Μινεσότα· ο Καρλ Ντάρλινγκ Μπακ (1866-1955) του Πανεπιστημίου του Σικάγου· ο Τζέιμς Αναστάσιος Νοτόπουλος (1905-1967) του Πρίνστον και του Χάρβαρντ· ο Γκόρντον Μάιρον Μέσινγκ (1917-2002) του Πανεπιστημίου Κορνέλ. Οι λόγιοι αυτοί έχτισαν γέφυρες μεταξύ των αρχαιοελληνικών και των νεοελληνικών σπουδών μέσω του ενδιαφέροντός τους για τη γλωσσολογία και τη φιλολογία. Εκτιμούσαν τη μελέτη της ανάπτυξης της ελληνικής γλώσσας στον χρόνο – και επεδίωξαν να φωτίσουν το θέμα τους εστιάζοντας στη συνέχεια. Η συμβολή τους υπήρξε εντυπωσιακή. Συνέταξαν λεξικά της νέας ελληνικής, συγκρότησαν βιβλιογραφίες νεοελληνικών μελετών, αναστοχάστηκαν τη χρήση των νέων ελληνικών για την εκμάθηση των αρχαίων. Κάποιοι από αυτούς δίδαξαν και νέα ελληνικά. Η παραγωγή υπήρξε γόνιμη. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι έλαβε χώρα εν μέσω απουσίας προγραμμάτων διδασκαλίας της νέας ελληνικής. Τα νέα ελληνικά δεν ήταν μέρος του αναλυτικού προγράμματος των σύγχρονων γλωσσών μέχρι τουλάχιστον τη δεκαετία του 1960.
[…]
Ηταν η πολυπολιτισμικότητα εκείνη που έδωσε τη δυνατότητα στα νέα ελληνικά να εμφανιστούν στον ακαδημαϊκό χώρο. […] Τα νέα ελληνικά βρήκαν τον δρόμο τους προς το πολυπολιτισμικό πανεπιστήμιο διά της πολιτικής των ταυτοτήτων. Μέσω της πολυπολιτισμικότητας ταυτοτικές ομάδες των οποίων οι γλώσσες, οι κουλτούρες και η ιστορία είχαν περιθωριοποιηθεί ζητούσαν εκπροσώπηση. Επρόκειτο για εξέλιξη που συνέβη στα θεμέλια της κοινωνίας, στο επίπεδο των απλών πολιτών. Οι κοινότητες των Αφροαμερικανών, των Ασιατών Αμερικανών, των γηγενών Αμερικανών, των Τσικάνο κινητοποιήθηκαν «εισβάλλοντας» απρόσκλητες στα πανεπιστήμια προκειμένου να διεκδικήσουν την ορατότητά τους. (Οι θρυλικοί «πόλεμοι της κουλτούρας» απαιτούν μαχητικές μεταφορές.) Ακολούθησαν οι Ευρωπαίοι Αμερικανοί. Η ιδεολογία της ένταξης είχε απήχηση και στις ελληνοαμερικανικές κοινότητες, οι οποίες κινητοποιήθηκαν ώστε να συμπεριληφθούν τα νέα ελληνικά στα προγράμματα σπουδών. Η ομιλία των νέων ελληνικών στον ακαδημαϊκό χώρο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τον πολιτισμικό ακτιβισμό της κοινότητας που άντλησε από τη γλώσσα της πολυπολιτισμικότητας.
Ο κ. Γιώργος Αναγνώστου είναι καθηγητής στην Εδρα Μιλτιάδη Μαρινάκη για τη Νεοελληνική Γλώσσα και τον Πολιτισμό στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο. Το παραπάνω απόσπασμα προέρχεται από διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν με τίτλο «Speaking Greek at the American University over the Last Two Centuries».
