Ο τεχνίτης του λόγου

Μάρτιν Εϊμις (25 Αυγούστου 1949 – 19 Μαΐου 2023)

Εγραψε για τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα γκουλάγκ, για τη σεξουαλική ελευθεριότητα της δεκαετίας του ’70 και το Λονδίνο της απληστίας της δεκαετίας του ’80, για το χρήμα και την επιδεικτική κατανάλωση, για τη ζήλια και για τον φόνο. Απόφοιτος της Οξφόρδης, κριτικός, συγγραφέας, δοκιμιογράφος, γιος του διαπρεπούς άγγλου λογοτέχνη Κίνγκσλεϊ Εϊμις, επιστήθιος φίλος του Κρίστοφερ Χίτσενς, ο Μάρτιν Εϊμις υπήρξε σημαντική φιγούρα των βρετανικών γραμμάτων, μέλος μιας χορείας μεγάλων ονομάτων στην οποία συγκαταλέγονται ο Τζούλιαν Μπαρνς, ο Ιαν Μακγιούαν, ο Καζούο Ισιγκούρο, o Σάλμαν Ρούσντι, o Τζον Μπάνβιλ. Ξεφεύγοντας υφολογικά από την πατρική σκιά, ο Εϊμις αναζήτησε το ταχύρρυθμο εκείνο είδος γραφής που δεν θα τον καθιστούσε απλώς αγαπημένο των κριτικών: τα μυθιστορήματά του διακρίνονταν για την κοφτερή ειρωνεία και το σατιρικό στοιχείο που μετασχηματιζόταν σε απήχηση στο ευρύ κοινό – άρα και σε καλές πωλήσεις. Οι 500.000 λίρες προκαταβολής που επιτακτικά ζήτησε και πήρε για το μυθιστόρημά του Η πληροφορία υπήρξαν λίαν αμφιλεγόμενες στον λογοτεχνικό κόσμο. Ανθρωπος που διακρινόταν για το θάρρος της γνώμης του, ιδιαίτερα όταν αυτή μπορούσε να προκαλέσει, είχε εμπλακεί σε ουκ ολίγες δημόσιες διενέξεις, χαρακτηριστικότερες εκ των οποίων ήταν ίσως οι δηλώσεις για τις οποίες κατηγορήθηκε για ισλαμοφοβία το 2006 και η έκκλησή του να ιδρυθούν δημόσιοι «θάλαμοι ευθανασίας» για να αντιμετωπιστεί η γήρανση του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου το 2010. Ο Εϊμις όντως αρεσκόταν στο παιχνίδι της αντιπαράθεσης (είχε ανταλλάξει πυρά ως και με τον Χίτσενς, χωρίς αυτό να επηρεάσει τη φιλία τους) και δεν απέφευγε την προκλητική θεματολογία – ενίοτε με τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα: το The Zone of Interest του 2014, κωμωδία που εκτυλίσσεται στο Αουσβιτς, δεν κατάφερε να βρει εκδότη στη Γερμανία. Μένοντας όμως στη γραφή, μυθιστορήματα όπως τα Χρήμα, Το βέλος του χρόνου, London Fields ή η αυτοβιογραφία Experience τον αναδεικνύουν ως αναμφίβολα προικισμένο τεχνίτη του λόγου, άξιο μέλος μιας ξεχωριστής λογοτεχνικής γενιάς.