Μάρτιν Βάλζερ (24 Μαρτίου 1927 – 28 Ιουλίου 2023)
«Η παγκόσμια λογοτεχνία ασχολείται με τους ηττημένους. Ετσι είναι, είτε το θέλουμε είτε όχι. Από την Αντιγόνη ως τον Γιόζεφ Κ. δεν υπάρχουν νικητές, δεν υπάρχουν πρωταθλητές. Και επιπλέον, θα έλεγα ότι ο καθένας μπορεί να το τεκμηριώσει αυτό μέσα από τον κύκλο των δικών του γνωριμιών: οι άνθρωποι έχουν περισσότερο ενδιαφέρον όταν χάνουν παρά όταν κερδίζουν». Η παρατήρηση του Μάρτιν Βάλζερ, γερμανού συγγραφέα που συγκροτούσε ένα είδος αγίας τριάδας από κοινού με τους Χάινριχ Μπελ και Γκίντερ Γκρας, ήταν ταυτόχρονα οικουμενική και τοπικά εντοπισμένη στον χρόνο. Πέρα από τη γενικότερη ισχύ της, δεν μπορεί κανείς να μην την αναγάγει στην πρώιμη μεταπολεμική Γερμανία και στην αίσθηση των τριών νέων τότε συγγραφέων (εικοσάρηδες οι Βάλζερ και Γκρας, τριαντάρης ο Μπελ) ότι η λογοτεχνία της χώρας τους χρειαζόταν ένα νέο ξεκίνημα. Το επιδίωξαν και οι τρεις ως μέλη του Gruppe 47, ο Βάλζερ ίσως με έναν πιο χαμηλότονο τρόπο από τους άλλους δύο, αλλά εξίσου επιτυχημένο. Τα βιβλία του, ακτινογραφίες της μεσαίας τάξης, σάτιρες του «οικονομικού θαύματος», χρονικά προσωπικών αποτυχιών των χαρακτήρων του, απεικόνιζαν μια Γερμανία επιτυχημένη, αλλά κατά βάθος στοιχειωμένη από τη διαίρεσή της: «μια μάζα ημι-λαού, […] όλοι έλαμπαν από τα επιτεύγματά τους αλλά κανείς δεν φαινόταν χαρούμενος», έγραφε το 1987. Η κανονικότητα της κοινωνίας για τον Βάλζερ επανήλθε μετά τη γερμανική ενοποίηση. «Είμαστε ένας κανονικός λαός, μια συνηθισμένη κοινωνία» θα έλεγε το 1998, όταν έκανε λόγο για τη «διαρκή υπόμνηση της ενοχής» και την «εργαλειοποίηση του Αουσβιτς» για πολιτικούς λόγους που θεωρούσε ότι θα καθιστούσε τη μνήμη του Ολοκαυτώματος «κενή τελετουργία». Οι δηλώσεις του Μάρτιν Βάλζερ προκάλεσαν τεράστια διένεξη, καθώς η αποενοχοποίηση για τα ναζιστικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ήταν κατ’ εξοχήν επιχείρημα της Ακροδεξιάς. Δεν ακύρωσαν πάντως ένα πολύπτυχο έργο που συνόψισε τους μετασχηματισμούς και τις αντιφάσεις της Γερμανίας του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
