Ο «κόκκινος Ντιόρ»

Σλάβα Ζάιτσεφ (2 Μαρτίου 1938 – 30 Απριλίου 2023)

Οπως πλήθος άλλων νέων στη Σοβιετική Ενωση της δεκαετίας του ’50, ο Σλάβα Ζάιτσεφ ονειρευόταν να σπουδάσει σε μια βιομηχανική ακαδημία ή σε μια θεατρική σχολή. Ο πατέρας του, ωστόσο, είχε εξοριστεί σε γκούλαγκ και λογιζόταν «εχθρός του λαού». Μόλις και μετά βίας ο Σλάβα θα γινόταν δεκτός στο πανεπιστήμιο το 1952. Σπουδάζοντας τελικά εφαρμοσμένες τέχνες, ζωγραφική και design, βρήκε δουλειά σε ένα πειραματικό εργοστάσιο ένδυσης. Η ανέλιξή του ήταν γρήγορη: το 1965 ήταν ήδη επικεφαλής του Πανενωσιακού Οίκου Μόδας. Οι δημιουργίες του είχαν από τότε τα χαρακτηριστικά που θα τον έκαναν αργότερα διάσημο παγκοσμίως: τεράστια μανίκια, εντυπωσιακά χρώματα, επιδεικτικά τελειώματα, εμπνεύσεις από την τσαρική και τη λαϊκή ρωσική παράδοση. Βλέποντάς τες σε μια επίσκεψή του στη Μόσχα, ο Πιερ Καρντέν αποφάνθηκε πως έναντι των δυτικών ομολόγων του ο Ζάιτσεφ ήταν «ίσος μεταξύ ίσων». Αναγνωρίζοντας τις ικανότητές του, το καθεστώς του επέτρεψε όχι μόνο να ιδρύσει ένα μικρό δικό του στούντιο το 1978, αλλά και να κρατά τα κέρδη. Σχεδιάζοντας τις στολές της σοβιετικής ομάδας για την Ολυμπιάδα της Μόσχας το 1980, ντύνοντας αργότερα τη Ραΐσα Γκορμπατσόβα, παρουσιάζοντας το έργο του στη Δύση, ο Ζάιτσεφ έγινε γνωστός ως ο «κόκκινος Ντιόρ». «Εκανα επιδείξεις στο Παρίσι στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και ανακάλυψα πως δεν ήταν για εμένα» έλεγε. Πράγματι, αισθανόταν πιο οικεία στην Αμερική όπου εξέθεσε τη δουλειά του στη Νέα Υόρκη και στο Μπέβερλι Χιλς και ενέταξε στο πελατολόγιό του την Τζέιν Φόντα και τον Τεντ Τέρνερ. Στη Ρωσία σχεδίασε ενδύματα για τον ακροδεξιό Βλαντίμιρ Ζιρινόφσκι («σαν του Στάλιν, αλλά με νέα χρώματα») το 1996 και φορέματα για την επίσημη ακρόαση της συζύγου του Βλαντίμιρ Πούτιν από τη βασίλισσα Ελισάβετ το 2003. Σε μια σχέση δούναι και λαβείν, το κράτος ανεχόταν την ποπ μουσική και την εντυπωσιοθηρία των δυτικότροπων επιδείξεών του (και την ομοφυλοφιλία του), εφόσον μπορούσε να καρπωθεί τη φήμη του. Οπως κάθε καλός πρώην σοβιετικός πολίτης, ο Σλάβα Ζάιτσεφ έπαιξε για μια ζωή επιτυχημένα το παιχνίδι που μαθαίνει κανείς στη ρωσική κοινωνία: να εκμεταλλεύεται όποια παραθυράκια επιτρέπουν τη διαφυγή από την ασφυκτική πίεση της εξουσίας.