Είναι ο καλός πολιτικός και καλός άνθρωπος; Το ρώτησε πρώτος ο Αριστοτέλης (Πολιτικά, βιβλίο 3, κεφ. 4) κι έκτοτε μας βασανίζει. Στην αρχή απαντάει αρνητικά. Οι ικανότητες (αρετές) του πολιτικού αφορούν στη διαχείρηση των δημοσίων πραγμάτων (res publica). Οι αρετές όμως του αγαθού ανθρώπου καλύπτουν ολόκληρο το εύρος της ζωής, περιλαμβανομένων και των προσωπικών σχέσεων με τους συμπολίτες του. Ομως δεν τερματίζεται η συζήτηση εδώ. Στα υπαρκτά πολιτεύματα ο πολίτης μπορεί όντως να εκπληρώνει επιτυχώς τα δημόσια καθήκοντά του χωρίς να είναι άμεμπτη η ιδιωτική του συμπεριφορά. Ομως η εμπειρία περιέχει και μια εξελικτική δυναμική. Καθήκον του στοχασμού είναι να διαγνώσει κατά το δυνατόν τη φορά της. Ο φιλόσοφος οφείλει να ορίσει, πέρα από τα υπαρκτά, και το άριστο πολίτευμα στο οποίο πρέπει να στοχεύει η πολιτική πράξη (αυτή είναι και η πλατωνική στιγμή στην αριστοτελική σκέψη). Στο ιδεώδες πολίτευμα (στην πολιτεία, που είναι μείξη των προτερημάτων της αριστοκρατίας και της δημοκρατίας) οι αρετές του πολίτη και του ανθρώπου ταυτίζονται, ιδίως στο επίπεδο της ηγεσίας. Εάν ως ιδιώτης ένας ηγέτης είναι ψεύτης, μοχθηρός και πλεονέκτης, οι έξεις αυτές θα επηρεάσουν πώς χειρίζεται και τα κοινά. Η σύγκλιση του καλού πολίτη και καλού ανθρώπου τελείται μέσω της παιδείας του λαού, που ενσταλάζει στον ιδιώτη το καθήκον της υποταγής των προσωπικών του βλέψεων στο συμφέρον του συνόλου.
Η χριστιανική σκέψη ανέπτυξε το δεύτερο σκέλος της αριστοτελικής προβληματικής. Ο άρχων (μονάρχης, εδώ) οφείλει να ενσαρκώνει επί της γης τη θεία δικαιοσύνη, όπως βέβαια την καθορίζουν οι ιερές γραφές. Αυτό συνεπάγεται την επικυριαρχία της πνευματικής εξουσίας (της Εκκλησίας) επί της κοσμικής. Οι εντάσεις που πήγαζαν από αυτή τη θεώρηση (σύγκρουση παπών και γερμανών αυτοκρατόρων) σφράγισαν τον δυτικό Μεσαίωνα.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
