Η έννοια της τεχνολογικής προόδου στον 20ό αιώνα ταυτίστηκε με συγκεκριμένες όψεις της μηχανής. Το εργοστάσιο, οι εφευρέσεις, τα μεταφορικά μέσα, οι συσκευές επικοινωνίας, τα βιομηχανικά προϊόντα σηματοδότησαν κατακλυσμιαίες κοινωνικές αλλαγές και εντυπώθηκαν στη συλλογική συνείδηση ως κατ’ εξοχήν έκφραση της νεωτερικότητας πολύ πιο έντονα από ό,τι, για παράδειγμα, οι εξίσου ριζικές τομές στην εξέλιξη της επιστημονικής εικόνας μας για τον κόσμο.
Κατά μία έννοια, το όραμα ενός μηχανικού μέλλοντος, καρπός της Βιομηχανικής Επανάστασης, όρισε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την τεχνολογία για ένα πολύ ευρύτερο χρονικό διάστημα. Η αντίληψη αυτή διαφοροποιήθηκε με την έλευση και τη διάδοση των ψηφιακών τεχνολογιών στις αρχές του 21ου αιώνα. Βαθμιαία, και ιδιαίτερα μετά την επικράτηση των smartphones, την εξάπλωση των πάσης φύσεως εφαρμογών, τη γιγάντωση των κοινωνικών μέσων, έγινε κατανοητό ότι το πρόγραμμα υπερισχύει του εξωτερικού κελύφους, το software είναι σημαντικότερο από το hardware.
Οι αλγόριθμοι εντάχθηκαν στην καθημερινότητά μας με απλούς ή αθέατους τρόπους πολύ προτού η εμφάνιση των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων γίνει η είδηση της χρονιάς το 2022. Ο,τι για το ευρύ κοινό υπήρξε η αιφνίδια εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης δεν αποτελεί παρά τον πιο πρόσφατο κρίκο σε μια αλυσίδα που μετρά δεκαετίες. Το Chat GPT, το Bard και τα άλλα ομόλογά τους, όμως, έθεσαν πράγματι άμεσα μια σειρά ζητημάτων που θεωρούσαμε ακόμη υλικό μελλοντικού προβληματισμού.
Οι επαγγελματικές εφαρμογές της και η επίδραση στην αγορά εργασίας φαίνεται να αγγίζουν πλήθος χώρων. Το θέμα της ασφάλειας, του ελέγχου και του ρυθμιστικού πλαισίου τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο βρίσκεται στο προσκήνιο και στις δυο όχθες του Ατλαντικού και μάλιστα με κοινές επισημάνσεις ερευνητών του πεδίου, επιστημόνων και νομικών. Καίρια αλλά όχι τόσο προφανή εκ πρώτης όψεως ερωτήματα, όπως αυτό της ευθύνης της τεχνητής νοημοσύνης και της νομικής αναγνώρισης της ψηφιακής προσωπικότητας προκύπτουν ζητώντας διευθέτηση.
Αναμφίβολα, η ανάδυση της τεχνητής νοημοσύνης αποτελεί τεχνολογική μετάβαση που υπόσχεται ανυπολόγιστη διεύρυνση των δυνατοτήτων του ανθρώπου. Χωρίς να αγνοεί κανείς τη θετική πλευρά της, δεν μπορεί παρά να υπογραμμίσει τη διαπίστωση όλων ως προς τη ραγδαία εξέλιξή της – και κάθε τέτοια εξέλιξη προξενεί κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές μεταβολές με παγκόσμιες συνέπειες. Δίχως τεχνοφοβικά αντανακλαστικά ή προκαταλήψεις, με διαύγεια και νηφαλιότητα, οφείλει να σημειώσει κανείς ότι ο καιρός του στοχασμού για την τεχνητή νοημοσύνη είναι τώρα.
