Ο Εβραίος που «έγινε» Ναζί

Σόλομον Πέρελ
(21 Απριλίου 1925 – 2 Φεβρουαρίου 2023)

Για τέσσερα σχεδόν χρόνια στην εφηβεία του, από το 1941 ως το 1945, ο Σόλομον Πέρελ έζησε δύο ζωές. Η κανονική ήταν εκείνη του εαυτού του, ενός νεαρού Εβραίου της Γερμανίας που προσπαθούσε να σωθεί από τους Ναζί. Η πλαστή ήταν αυτή ενός μέλους της ναζιστικής Χιτλερικής Νεολαίας που απέκρυπτε την πραγματική ταυτότητά του. Ο Πέρελ, γεννημένος στο Πάινε της κάτω Σαξονίας το 1925, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη χώρα το 1936, όταν η «αριανοποίηση» της οικονομίας στέρησε από τον πατέρα του το κατάστημα υποδημάτων του. Η οικογένεια μετανάστευσε στο Λοτζ της Πολωνίας όπου τους βρήκε η εισβολή του Σεπτεμβρίου του 1939. Δραπέτευσε από το γκέτο μαζί με τον αδελφό του, Ισαάκ, ελπίζοντας σε ασφαλές καταφύγιο στη ζώνη της χώρας που είχαν καταλάβει οι Σοβιετικοί. Εζησαν για δύο χρόνια σε ένα ορφανοτροφείο στο Γκρόντνο. Τον Ιούνιο του 1941 η «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα» τους εξανάγκασε να φύγουν. Εξω από το Μινσκ, λίγο προτού συλληφθεί από τους Γερμανούς, ο Σόλομον έθαψε τα χαρτιά που αποδείκνυαν την εβραϊκότητά του. «Δεν είμαι Εβραίος. Είμαι Γερμανός» τους δήλωσε. Στάθηκε τυχερός, καθώς εκείνοι τον αποδέχθηκαν χωρίς περαιτέρω έρευνα και τον ενέταξαν προσωρινά σε μια μονάδα ως διερμηνέα. Μεταξύ των αιχμαλώτων στις ανακρίσεις των οποίων συμμετείχε εκείνες τις μέρες ήταν και ο Γιάκοβ Τζουγκασβίλι, ο γιος του Στάλιν. Λίγο αργότερα τον έστειλαν οικότροφο σε σχολείο της Χιτλερικής Νεολαίας στο Μπράουνσβαϊγκ. Χρειαζόταν πλήθος προφυλάξεων για να μην αποκαλυφθεί. Η μητέρα της γερμανίδας φίλης του έμαθε το μυστικό του, δεν τον πρόδωσε όμως. «Απέκτησα διπλή προσωπικότητα», έλεγε αργότερα, «Ναζί την ημέρα, Εβραίος τη νύχτα». Ο ρόλος τον είχε διαβρώσει σε βαθμό να αυτοθαυμάζεται ως μέλος «μιας δύναμης που κατακτά τον κόσμο». Ο βαθύτερος εαυτός του, όμως, τον έστειλε στο Λοτζ στη διάρκεια της άδειάς του τα Χριστούγεννα του 1942 σε αναζήτηση των δικών του. Δεν τους βρήκε. Μετά τον πόλεμο θα μάθαινε ότι μόνο οι δύο αδελφοί του, ο Ισαάκ και ο Νταβίντ, είχαν επιζήσει. Θα απέβαλλε τον Ναζί Γιόζεφ όταν θα συλλαμβανόταν από τον αμερικανικό στρατό στις 20 Απριλίου 1945. Τα απομνημονεύματά του θα γυρίζονταν σε φιλμ το 1991 από την Αννιέσκα Χόλαντ. Το «Europa Europa» κέρδισε μία Χρυσή Σφαίρα και ένα Οσκαρ αποτυπώνοντας κινηματογραφικά τη μνήμη μιας απίστευτης ιστορίας διάσωσης.