περιβαλλοντική προστασία της θάλασσας.
Συνεπώς η Ελλάδα πρέπει σύντομα να αποφασίσει τι θέλει. Εχει πλέον υποχρέωση από το Ευρωπαϊκό Δίκαιο να σχεδιάσει την ολοκληρωμένη προστασία του περιβάλλοντος, της αλιείας, του πολιτιστικού και φυσικού πλούτου των θαλασσών μας με ορίζοντα τουλάχιστον δεκαετίας. Για να το κάνει αυτό, η Ελλάδα πρέπει να δηλώσει ποια είναι τα χωρικά της ύδατα, έξι ή περισσότερα ναυτικά μίλια, και πού θα οριοθετηθούν η υφαλοκρηπίδα της και η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Ολα αυτά χρειάζονται λεπτομερείς χάρτες για όλες τις θαλάσσιες ζώνες μας.
Ας προσέξουμε δε ότι η ανακήρυξη ΑΟΖ, που οριοθετείται αρχικά μονομερώς σύμφωνα με το άρθρο 75(2) της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, θα επιστρέψει στην Ελλάδα την άσκηση περιβαλλοντικών ελέγχων που θα προστατεύσουν τα οικοσυστήματα της περιοχής ελέγχοντας την παράνομη αλιεία και την επικίνδυνη ναυσιπλοΐα.
Θα της δώσει επίσης τη δυνατότητα να τοποθετήσει τα επόμενα χρόνια μεγάλης κλίμακας θαλάσσια αιολικά πάρκα πολλά χιλιόμετρα μακριά από τα νησιά, όπως ήδη γίνεται στη Βόρεια Ευρώπη στις ΑΟΖ της Βρετανίας, της Νορβηγίας, της Δανίας και της Γερμανίας. Η ίδια ανάγκη ασφάλειας δικαίου που απαιτείται για τις πλατφόρμες εξόρυξης ισχύει όμως και για τις αιολικές εγκαταστάσεις. Αν θέλουμε φτηνή ανανεώσιμη ενέργεια, χρειαζόμαστε πρόσβαση στις θαλάσσιες αυτές ζώνες, είτε επεκτείνοντας την αιγιαλίτιδα ζώνη μας ή – καλύτερα για τη διεθνή ναυσιπλοΐα – κηρύσσοντας και οριοθετώντας Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη μέχρι τη μέση γραμμή των ακτών μας με την Τουρκία (σύμφωνα με τον Ν. 4001/2011).
Η προθεσμία του Μαρτίου 2021 έχει όμως και έναν σημαντικό κίνδυνο. Αν δεν επεκτείνουμε τώρα τις ζώνες ευθύνης μας, θα είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι το Αιγαίο είναι μια «ειδική» θάλασσα, όπου η Σύμβαση για το Διεθνές Δίκαιο έχει μόνο μερική εφαρμογή, όπως ισχυρίζεται η Τουρκία. Συνεπώς αν η Ελλάδα θέλει να επεκτείνει τις ζώνες της, πρέπει να το κάνει τώρα, μαζί με τα χωροταξικά σχέδια της θάλασσας. Η αδράνεια θα έχει συνέπειες.
Ο ηγετικός ρόλος της Ελλάδας
Η Ελλάδα καλείται συνεπώς να παίξει ενεργό ρόλο στην περιοχή. Η διαδικασία διαβούλευσης με τρίτα κράτη που προβλέπει το άρθρο 12 της Οδηγίας 2014/89/ΕΕ για τα θαλάσσια χωροταξικά σχέδια είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία διαλόγου με τα γειτονικά κράτη – όχι όμως με τους στρατιωτικούς, αλλά πρώτα απ’ όλα με τους υπουργούς υπεύθυνους για το περιβάλλον και τη φροντίδα της θάλασσας. Η Ελλάδα θα δείξει υπευθυνότητα και ηγετικότητα αν καταφέρει να πείσει τους γείτονές της ότι το αμοιβαίο συμφέρον όλων βρίσκεται στην ασφάλεια δικαίου.
Ο κ. Παύλος Ελευθεριάδης είναι καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
