Ο αγωνιστής δικηγόρος

Ντέιβιντ Ρόουλαντ(21 Μαρτίου 1956 – 15 Αυγούστου 2023)

Από τη νεανική του ηλικία ο Ντέιβιντ Ρόουλαντ ελκόταν από τον γερμανικό κόσμο. Εχοντας ολοκληρώσει τη φοίτησή του στη Νομική Σχολή της Νέας Υόρκης το 1983, μοίραζε τον χρόνο του μεταξύ του Πανεπιστημίου του Ειρηνικού όπου έκανε μεταπτυχιακές σπουδές και του Μονάχου, όπου εργάστηκε σε μια δικηγορική εταιρεία. Η ευρωπαϊκή εμπειρία ήταν εκείνη που το 1990, όταν είχε ιδρύσει τη δική του νομική επιχείρηση, τον έστρεψε προς το ζήτημα των διεκδικήσεων και των αποζημιώσεων των Γερμανών Εβραίων: μετά την πτώση του Τείχους είχε ανοίξει ο δρόμος για παρόμοια αιτήματα στο έδαφος της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Γρήγορα, όμως, ο Ρόουλαντ βρέθηκε να δραστηριοποιείται σε ένα πολύ πιο δύσβατο πεδίο, εκείνο της ανάκτησης έργων τέχνης τα οποία είχαν αρπάξει οι Ναζί από Εβραίους μεταξύ 1933 και 1945. Συχνά, τα έργα αυτά είχαν καταλήξει μέσα από δαιδαλώδεις και αμφιλεγόμενες διαδρομές όχι μόνο σε ιδιωτικές συλλογές αλλά και σε διάσημα μουσεία, κάτι που περιέπλεκε τα πράγματα. Μία από τις σημαντικότερες υποθέσεις του Ρόουλαντ, την οποία κυνήγησε πεισματικά επί 20 χρόνια, ήταν η ανάκτηση της συλλογής του Κουρτ Γκλάζερ, φημισμένου τεχνοκριτικού και διευθυντή μουσείου στη χιτλερική Γερμανία, για λογαριασμό των απογόνων του οποίου ο Ρόουλαντ διεκδικούσε ακόμη την επιστροφή αντικειμένων από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, το Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης και το Μουσείο Τέχνης της Ζυρίχης. Μεταξύ άλλων, διάσημοι πίνακες που επέστρεψαν στις οικογένειες των αρχικών κατόχων τους ήταν «Το όρος Βάτσμαν» του ρομαντικού καλλιτέχνη Κάσπαρ Ντέιβιντ Φρίντριχ και η «Σκηνή δρόμου στο Βερολίνο» του εξπρεσιονιστή Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ. Η τελευταία περίπτωση έδειξε και τα όρια της διαδικασίας, καθώς παρά τη σχετική δικαστική απόφαση, το ζήτημα προκάλεσε την αντίδραση ενός μέρους της γερμανικής κοινής γνώμης και η «Frankfurter Allgemeine Zeitung» έκανε λόγο για «αδίστακτους αμερικανούς δικηγόρους» που «μιλούν για το Ολοκαύτωμα αλλά εννοούν το χρήμα». Ως προς το τελευταίο, ο Ρόουλαντ πληρωνόταν μόνο εφόσον οι υποθέσεις έληγαν επιτυχώς. Το χρήμα τον απασχολούσε λιγότερο από την αίσθηση του δικαίου.