Είναι ποιήτρια και διδακτορική ερευνήτρια Συγκριτικής Λογοτεχνίας. Η πιο πρόσφατη ποιητική συλλογή της με τίτλο «Εμείς και ο κόσμος» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θράκα.
Η Τώνια Τζιρίτα-Ζαχαράτου απαντά στο ερωτηματολόγιο του Βήματος.
1.Ο κόσμος στα δικά σας μάτια προχωράει γρήγορα ή αργά;
«Τις περισσότερες μέρες ο κόσμος φαντάζει καταιγιστικός. Iσως φταίει η βία που τον χαρακτηρίζει, πάντως συχνά νιώθω να μου τραβούν το χαλί κάτω απ’ τα πόδια. Μάλλον γι’ αυτό τελευταία έχω την ανάγκη να παρατηρώ τα φυτά. Σε πείσμα του κόσμου αναζητώ τρόπους να γνωρίσω τη βραδύτητα και τη σιωπή».
2. O,τι είναι προοδευτικό σήμερα γίνεται συντηρητικό στο μέλλον;
«Παρακολουθούμε καθημερινά ριζοσπαστικές ιδέες να μετατρέπονται σε άδεια όστρακα και εμπορεύσιμες αξίες. Αλλά η αφομοίωση είναι πάντοτε μια ατελής διαδικασία. Προοδευτικά στοιχεία επιβιώνουν και εμπνέουν τις διεκδικήσεις του παρόντος, με ανάλογο τρόπο που εστίες αντίστασης ανοίγονται στον πυρήνα κάθε καταπίεσης».
3. Υπάρχει κάποιο πολιτικό γεγονός το οποίο να θεωρείτε ως εμπειρία που σας διαμόρφωσε (ή σας επηρέασε);
«Ενηλικιώθηκα με την κρίση, κι όσα ακολούθησαν χαράχθηκαν μέσα μου. Ομως, όποτε καλούμαι να ξεχωρίσω μια πρωταρχική στιγμή πολιτικοποίησης επιστρέφω στη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Τον Δεκέμβρη του 2008 γνώρισα την πολιτική οργή, που τόσο εύστοχα περιγράφει η Οντρι Λορντ, κι άρχισα να υποψιάζομαι τη σημασία της».
4. Εγκαταλείψατε κάποια πολιτική σας πεποίθηση στην πορεία του χρόνου;
«Η πορεία μες στον χρόνο αναπόφευκτα επιφέρει μετατοπίσεις. Η άνευ όρων πίστη σε αφηρημένα ιδανικά δύσκολα διατηρείται. Αναγνωρίζοντας πάντοτε την αξία της συλλογικότητας, τα τελευταία χρόνια κινούμαι πιο κοντά σε κοινοτικά εγχειρήματα εξερευνώντας μια διαθεματική προσέγγιση ικανή να αναγνωρίσει τα πολλαπλά πρόσωπα της καταπίεσης».
4. Ποιο θεωρείτε πως είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας;
«Η πεισματική άρνηση να κοιτάξει κατάματα τη σκληρότητα των δομών της. Μάθαμε να υπάρχουμε βυθισμένες σε ένα πλέγμα ταξικών, φυλετικών και έμφυλων διακρίσεων, τόσο κανονικοποιημένο που συχνά δεν συνειδητοποιούμε καν την ύπαρξή του. Εκεί εκτυλίσσεται η ζωή μας και καθημερινά μας πληγώνει ολοένα και πιο βαθιά».
5. Ησασταν ή όχι δημοφιλής στο σχολείο; Και τι σας έμαθε αυτό για τη ζωή;
«Δεν ήμουν δημοφιλής. Είχα όμως φίλες που θα τους εμπιστευόμουν την καρδιά μου, όπως και την αίσθηση ότι περιβαλλόμουν από κοινότητες που ξεπερνούσαν το σχολικό περιβάλλον, μες στις οποίες ένιωθα ελεύθερη. Εκτοτε έχω την ανάγκη να καλλιεργώ την οικειότητα και τη φροντίδα γύρω μου».
6. Υπάρχουν ακόμη ανατρεπτικές ιδέες;
«Νιώθω πως σήμερα οι πιο ανατρεπτικές ιδέες παράγονται από τον κουίρ φεμινισμό και την πολιτική οικολογία. Και στα δύο πεδία διακρίνω τη ριζική απόπειρα να οριστεί εκ νέου το ανθρώπινο πέρα από τους φραγμούς του ανθρωποκεντρισμού και της πατριαρχίας».
7. Ποιο βιβλίο σχετικά με την πολιτική θα συστήνατε ανεπιφύλακτα;
«Διάβασα πρόσφατα το Pleasure Activism: The Politics of Feeling Good της αφροαμερικανίδας φεμινίστριας adrienne maree brown και το βρήκα πολύτιμο. Αντλώντας από την παράδοση του μαύρου φεμινισμού, η συγγραφέας γράφει ένα εγχειρίδιο ακτιβιστικής εμψύχωσης. Oταν η πραγματικότητα κυρίως παροπλίζει, είναι λυτρωτική η υπενθύμιση της χαράς που κρύβεται στα κινήματα».
8. Με τι δεν έχετε συμφιλιωθεί ακόμη στη ζωή ή αργήσατε να συμφιλιωθείτε;
«Είναι αδύνατο να συμφιλιωθείς με τη σκληρότητα, με την ιδέα πως ζεις σε έναν κόσμο όπου παρακολουθείς στο κινητό σου να συντελείται μια γενοκτονία. Πώς να αποδεχθείς κάτι τέτοιο και να παραμείνεις ανθρώπινη; Για να συνεχίσεις, πρέπει να αγκιστρωθείς σε όσα είναι εφικτά στο πλαίσιο της ζωής σου, να πράττεις τα λίγα που μπορείς».
9. Τι θα λέγατε πως απαντά καλύτερα στις υπαρξιακές μας αγωνίες; Η φιλοσοφία; Η τέχνη; Η θρησκεία; Κάτι άλλο;
«Για εμένα, η απάντηση είναι η τέχνη. Η καλλιτεχνική δημιουργία ανανεώνει και βαθαίνει τη σύνδεσή μας με τον κόσμο. Η δοσμένη πραγματικότητα αποκτά πλαστικότητα, μετατρέπεται σε επινόηση, και τελικά η ύπαρξη αποκτά, έστω για λίγο, μια αφάνταστη ζωτικότητα».
10. Ποιο πρόσωπο, ιστορικό ή από τον σύγχρονο κόσμο, θα επιλέγατε ως προνομιακό σας συνομιλητή;
«Τη Βιρτζίνια Γουλφ για χίλιους λόγους: Για τον στοχασμό και τα κομψοτεχνήματα της γραφής της, για την ένταση των συναισθημάτων που υποψιάζομαι μέσα από αυτή, αλλά και για την αίσθηση ενός προσώπου που διαρκώς σαλεύει, μεταμορφώνεται και ρέει μες στον χρόνο».
11. Θα γυρνούσατε τον χρόνο πίσω; Και για ποιον λόγο;
«Παρότι συχνά οι άνθρωποι εύχονται να γυρνούσαν τον χρόνο πίσω για να αναιρέσουν όσες ενέργειες αποδείχθηκαν καταστροφικές, πιστεύω πως η επιθυμία στη βάση ενός τέτοιου ταξιδιού είναι να δοκιμάσουν τους δρόμους που δεν πήραν. Κάθε επιλογή σηματοδοτεί μια απώλεια και πάντοτε απομένει μια ελαφριά περιέργεια για τις εναλλακτικές εκδοχές που έμειναν ανεξερεύνητες».
12. Ποια συμβουλή ζωής θα δίνατε στον έφηβο εαυτό σας;
«Ως έφηβη έπαιρνα τα πράγματα πολύ στα σοβαρά. Επιθυμούσα να αντλήσω από την πραγματικότητα οριστικές απαντήσεις και εν τέλει βάθαινα στη ματαίωση. Σήμερα θα με χτυπούσα φιλικά στον ώμο και θα μου έδινα ένα μάθημα στην ελαφρότητα».
13. Και ποιο ανάγνωσμα θα συστήνατε σε έναν έφηβο σήμερα;
«Το ίδιο που θα σύστηνα κι αν ζούσα εκατό χρόνια πριν: τις Περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων. Πέρα από μια θαυμαστή περιήγηση στη φαντασία και το όνειρο – η οποία καλό θα ήταν να θυμόμαστε πως δεν τελειώνει παρά μονάχα με τον θάνατο – η Αλίκη αποτελεί μια ιστορία για τις μεταμορφώσεις του εαυτού. «Ποια είμαι;» αναρωτιέται η Αλίκη, και ολοένα λοξοδρομεί».
14. Θα συμφωνούσατε πως όλα, τελικά, είναι πολιτική;
«Δεν θα είχα την παραμικρή αμφιβολία. Η πρακτική εμπειρία της καθημερινότητας το επιβεβαιώνει. Αφού αποδεχθήκαμε την πολιτική διάσταση του προσωπικού, έγινε, νομίζω, λιγάκι ευκολότερο να αναγνωρίσουμε πως τελικά όλα είναι πολιτικά».
