Γεννήθηκε στην Αλβανία το 1994 και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Eχει σπουδάσει Αναλυτική Φιλοσοφία στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Με το «Ποιητικό αίτιο» (Εκδόσεις Εντευκτηρίου, 2015) απέσπασε το Βραβείο Βαρβέρη 2016. Το δεύτερο ποιητικό του βιβλίο είναι τα «Παράξενα φρούτα που κρέμονται» (εκδ. Ενύπνιο, 2023). Ζει στις ΗΠΑ.

Ο λογοτέχνης Ενο Αγκόλλι απαντά στο ερωτηματολόγιο του Βήματος.

1. Ο κόσμος στα δικά σας μάτια προχωράει γρήγορα ή αργά;

«Εξαρτάται. Κάποια μέρη του κόσμου γρήγορα, άλλα αργά. Νομίζω ότι η επιστημονική και φιλοσοφική έρευνα προχωρά γρήγορα, αλλά με μηδενική επιτάχυνση. Η οικονομία της Ινδίας γρήγορα, και με μη μηδενική επιτάχυνση. Η τεχνολογία ραγδαία και με εκθετική επιτάχυνση. Η πολιτική μάλλον με αρνητική ταχύτητα».

2. O,τι είναι προοδευτικό σήμερα γίνεται συντηρητικό στο μέλλον;

«Οχι απαραίτητα. Θεωρώ πολλές πολιτικές ιδέες του 19ου αιώνια πολύ πιο προοδευτικές από πολλές που κυκλοφορούν και συχνά κυριαρχούν σήμερα. Πολλές φιλοσοφικές θεωρίες που αναπτύχθηκαν τον Μεσαίωνα, παρομοίως. Δεν ξέρω κιόλας αν υπάρχει κάποιος μη σχετικός τρόπος να κριθεί κάτι ως προοδευτικό ή συντηρητικό».

3. Υπάρχει κάποιο πολιτικό γεγονός το οποίο να θεωρείτε ως εμπειρία που σας διαμόρφωσε (ή σας επηρέασε);

«Ημουν για πολύ καιρό απολιτικό ον, κυρίως γιατί με ενδιέφερε η πολιτική ως θεωρία και από ξεκάθαρα φιλοσοφική σκοπιά. Αυτό έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Η εκλογή του Τραμπ το 2016 με ξύπνησε. Αυτό που συμβαίνει στη Γάζα σήμερα μου υπενθυμίζει ότι διαθέτουμε, ως είδος, αποθέματα μιας βαναυσότητας που δεν προέρχεται από τη ζωώδη μας φύση, αλλά από κάποια ατόφια (θεϊκή θα έλεγα αν δεν ήμουν άθεος) κακία».

4. Εγκαταλείψατε κάποια πολιτική σας πεποίθηση στην πορεία του χρόνου;

«Ναι. Ημουν σχεδόν ακραίος αριστερός γύρω στα δεκαοκτώ-είκοσι. Στα τριάντα μου είμαι πλέον κεντρώος, φιλελεύθερος. Εγκατέλειψα, επομένως, πολλές πεποιθήσεις, με κύρια φυσικά την πεποίθηση ότι ο καπιταλισμός δεν είναι καλό οικονομικό σύστημα. Παρά τις εγγενείς του ατέλειες, παραμένει η μόνη μας ελπίδα προς το παρόν».

5. Ποιο θεωρείτε πως είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας;

«Η έλλειψη ανωνυμίας (και η συνακόλουθη σοβαρότητα). Είμαστε μικρή χώρα, αλλά έχει να κάνει περισσότερο με μια διάχυτη, πολιτισμική αίσθηση οικειότητας με τον πλησίον. Αυτό είναι καλό για το μπαρ, αλλά όχι για επίσημα ή επαγγελματικά μέρη».

6. Ησασταν ή όχι δημοφιλής στο σχολείο; Και τι σας έμαθε αυτό για τη ζωή;

«Οχι. Ημουν – είμαι! – γκέι, οπότε ήταν αδύνατο να γίνω αρεστός στα φοβισμένα για την αρρενωπότητά τους έφηβα αγόρια. Δεν μου έμαθε αυτό τίποτα σπουδαίο. Ισως ότι ήμουν τυχερός, τελικά. Εχω την αίσθηση ότι η έλλειψη δημοφιλίας στο σχολείο συσχετίζεται με καλές πιθανότητες επιτυχίας αργότερα στη ζωή».

7. Υπάρχουν ακόμη ανατρεπτικές ιδέες;       

«Νομίζω ότι η τέχνη έχει κορεστεί. Παρομοίως, νομίζω, ότι και στην πολιτική τα χαμηλά φρούτα τα έχουν δρέψει. Στη φιλοσοφία υπάρχει ακόμη κάποιος χώρος. Στην επιστήμη, βεβαίως – και ευτυχώς».

8. Ποιο βιβλίο σχετικά με την πολιτική θα συστήνατε ανεπιφύλακτα;

«Τη Θεωρία της Δικαιοσύνης του Τζον Ρολς. Κλασικό, φιλοσοφικό, υγιώς φιλελεύθερο, σπουδαίο».

9. Με τι δεν έχετε συμφιλιωθεί ακόμη στη ζωή ή αργήσατε να συμφιλιωθείτε;

«Με τη φτώχεια. Δεν θα έπρεπε να υφίσταται».

10. Τι θα λέγατε πως απαντά καλύτερα στις υπαρξιακές μας αγωνίες; Η φιλοσοφία; Η τέχνη; Η θρησκεία; Κάτι άλλο;

«Αυτό είναι συνάρτηση των πεποιθήσεων που ήδη έχει κάποιος. Για τον θεϊστή, φυσικά η θρησκεία. Για εμάς του άθεους, νομίζω η φιλοσοφία. Η καλή φιλοσοφία πρέπει να διαλύει τις υπαρξιακές μας αγωνίες (να δείχνει, π.χ., ότι είναι ανόητες), όχι να τις απαντά. Η τέχνη, ας είμαστε ειλικρινείς, δεν έχει να πει τίποτα άμεσο για τις υπαρξιακές μας αγωνίες – είναι τέχνη, λέει ιστορίες που ίσως τις καταπραΰνουν, αλλά δεν τις απαντούν».

11. Ποιο πρόσωπο, ιστορικό ή από τον σύγχρονο κόσμο, θα επιλέγατε ως προνομιακό σας συνομιλητή;

«Θα ήθελα να κάνω μια γενική συζήτηση με τον Μαρσέλ Προυστ, που είχε άλλωστε φήμη εξαιρετικού συνομιλητή, και μια φιλοσοφική συζήτηση με τον κορυφαίο φιλόσοφο Ντέιβιντ Λιούις (που πέθανε το 2001)».

12. Θα γυρνούσατε τον χρόνο πίσω; Και για ποιον λόγο;

«Μου λείπει η αργή πάροδος του χρόνου της πρώιμης παιδικής μου ηλικίας. Θα ήθελα να ξαναπαίξω τζαμί με τα παιδιά της γειτονιάς».

13. Ποια συμβουλή ζωής θα δίνατε στον έφηβο εαυτό σας;

«It does get better, baby».

14. Και ποιο ανάγνωσμα θα συστήνατε σε έναν έφηβο σήμερα;

«Πολλά, μου είναι πολύ δύσκολο να επιλέξω. Θα έλεγα τον Κάφκα στην ακτή του Χαρούκι Μουρακάμι ή το Never let me go του Καζούο Ισιγκούρο για κάτι λίγο πιο σύγχρονο, τον Σιντάρτα του Ερμαν Εσε για κάτι λίγο πιο κλασικό».

15. Θα συμφωνούσατε πως όλα, τελικά, είναι πολιτική;

«Οχι. Ευτυχώς, η προσωπική μας ζωή – οι σχέσεις με τους φίλους, τους συντρόφους, την οικογένεια – δεν είναι πολιτική. Η φιλοσοφία με την οποία ασχολούμαι εγώ, επίσης δεν είναι, εν πολλοίς. Και η ποίηση που γράφω προσπαθώ να μην είναι. Πολλά άλλα δεν είναι».