Μια ιδιαίτερα προσφιλής ενασχόληση των κομματικών επιτελείων είναι η αναζήτηση δηλώσεων πολιτικών τους αντιπάλων στο βάθος του χρόνου. Αποκαλύπτοντας ανακολουθίες, όχι από εκείνες που είναι θεμιτές – αν δεχτούμε πως όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να αναθεωρήσουν απόψεις και εκτιμήσεις – αλλά από τις άλλες, από εκείνες που πραγματικά αναρωτιέσαι πώς είναι δυνατόν να μην ντρέπονται όσοι τις κάνουν.
Ο ήλιος βγαίνει κυριολεκτικά από την Ανατολή όταν κυβερνούν και από τη Δύση όταν δεν κυβερνούν. Υπάρχουν κωλοτούμπες που αγγίζουν τα όρια του αυτοεξευτελισμού και σε βάζουν να σκεφτείς σοβαρά πώς το κάνουν, πώς δεν τους νοιάζει, πώς γίνεται και σκοτώνονται καθημερινά στην πίστα της αξιοπιστίας και ύστερα σηκώνονται, ξεσκονίζονται και συνεχίζουν.
Νομίζω πως όλοι μας παίρνουμε μέρος σε μια σύμβαση που την έχουμε αποδεχθεί πλήρως – για κάποιους είναι απολύτως αναγκαία – και έχει να κάνει με ένα δομικό στοιχείο της Δημοκρατίας, τη «θεσμοθετημένη» διαφωνία.
Οταν η αντιπολίτευση διαφωνεί και αντιδρά με σφοδρότητα σε όλες σχεδόν της επιλογές μιας κυβέρνησης, αυτό γίνεται για δύο αλληλένδετους λόγους. Πρώτον, για να στεγαστούν όλες οι απόψεις των πολιτών σε δύο πόλους και να μην «ξεφύγει» κανένας από το υπάρχον πολιτικό σκηνικό και, δεύτερον, για να διατηρούνται ζεστές και ετοιμοπόλεμες οι αντίθετες δυναμικές της κοινωνίας και να αποκτά νόημα το δημοκρατικό πολίτευμα.
Από εκεί και πέρα αρχίζουν τα προβλήματα. Αυτές οι στημένες διαφωνίες εκείνο που καταφέρνουν συνήθως είναι το ακριβώς αντίθετο. Τη δημιουργία ωμού θυμού και ακατέργαστης οργής για οτιδήποτε έχει να κάνει με την πολιτική, ρίχνοντας νερό στον μύλο του φασισμού που παραμονεύει στη γωνία να «παρηγορήσει» τους παραπλανημένους και τους προδομένους. Επίσης, πυροδοτεί όλες τις εν υπνώσει σπίθες του φανατισμού εφόσον η νοοτροπία στην οποία εκπαιδεύει τους πολίτες είναι το άσπρο-μαύρο, καταργώντας τις συγκλίσεις ως προοπτική και καθημερινή πρακτική.
Η αντιπολίτευση έχει ως πρωταρχική της ιερή υποχρέωση τη διαφωνία με την κυβέρνηση. Θα αυτολογοκριθεί και θα συγκρατήσει τις όποιες συμφωνίες της για την επίλυση μιας σειράς χρόνιων προβλημάτων, ακόμη κι αν αναγκαστεί να κατέβει τρία-τρία τα σκαλοπάτια της αξιοπρέπειας. Οταν εκλεγεί, θα υποστηρίξει ακριβώς την ίδια λύση και η καινούργια αντιπολίτευση θα αντιδράσει με λύσσα, στέλνοντάς μας όλους στο ψυχιατρείο.
Γιατί αυτό θεωρούν πως είναι η δουλειά τους. Να μην πιστώνουν τίποτα στον αντίπαλο, να συντηρούν ιδεολογικές κόντρες ακόμη κι εκεί που δεν υπάρχουν, να γεννούν καινούργιες και να κυβερνούν διαιρεμένες κοινωνίες.
Φυσικά και με πολλούς μάς χωρίζουν πολλά και αγεφύρωτα. Οι κοινωνίες της απόλυτης σύμπνοιας δεν είναι μόνο μια ουτοπία, αλλά μάλλον και μια επικίνδυνη ουτοπία, γιατί η Ιστορία έχει αποδείξει πως εκεί που υπήρξαν οι ευρύτερες συμφωνίες και συγκλίσεις ήταν εντελώς πλασματικές γιατί απλά δεν υπήρχε η ελευθερία έκφρασης της διαφορετικότητας και η διαφωνία δεν καταγραφόταν πουθενά.
Ομως αυτή η ακραία συνθήκη δεν μπορεί να δικαιολογήσει το αστείο γαϊτανάκι αντιφατικών δηλώσεων που επιχειρούν να μας βγάλουν όλους τρελούς.
Ισχύει και εδώ εκείνο το ερώτημα που προκύπτει για πολύ κόσμο: «Μα καλά, δεν έχουν φίλους, δικούς τους ανθρώπους, να τους συγκρατήσουν;».
Ο κ. Οδυσσέας Ιωάννου είναι συγγραφέας – στιχουργός.
