Η θερμή υπέρμαχος της ενιαίας Ευρώπης

Ελέν Καρέρ ντ’ Ανκός (6 Ιουλίου 1929 – 5 Αυγούστου 2023)

Η Ελέν Καρέρ ντ’ Ανκός γεννήθηκε στο Παρίσι το 1929 ως Ελέν Ζουραμπιτσβίλι. Κόρη γεωργιανών εμιγκρέδων που έφυγαν το 1921 από τη χώρα τους στον απόηχο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, της Ρωσικής Επανάστασης και της εισβολής του Κόκκινου Στρατού στη θνησιγενή Δημοκρατία της Γεωργίας, είχε ως πρώτη γλώσσα της τα ρωσικά (τα γαλλικά άρχισε να τα μαθαίνει στην ηλικία των τεσσάρων ετών) και έμεινε άπατρις ως την ηλικία των 21, όταν και έλαβε τη γαλλική υπηκοότητα. Απόφοιτη της Σχολής Πολιτικών Επιστημών (Sciences Po), αναδείχθηκε σε μία από τις σημαντικότερες ιστορικούς της Ρωσίας. Αν και στην Ελλάδα έγινε γνωστή κυρίως για τη βιογραφία της Μεγάλης Αικατερίνης (Αικατερίνη Β΄, εκδ. Εστίας, 2007), η πλειονότητα των 40 και πλέον βιβλίων της αφορούσε τη Σοβιετική Ενωση – την πτώση της οποίας προέβλεπε ήδη από το 1978. Θερμή υπέρμαχος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δέχθηκε με ενθουσιασμό την πρόταση του Τζακ Λανγκ να αναλάβει την προεδρία της επιτροπής υπέρ του «Ναι» στο δημοψήφισμα για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ που είχε προκηρύξει η γαλλική κυβέρνηση το 1992, το οποίο τελικά εγκρίθηκε με μόλις 51% αποβαίνοντας μαζί με το δανικό «όχι» την ίδια χρονιά η απαρχή του ευρωσκεπτικισμού. Το «ελάχιστο ναι», όπως αποκλήθηκε, δεν πτόησε την ίδια στο ελάχιστο: για πέντε χρόνια από το 1994 υπηρέτησε ως ευρωβουλευτής με το κόμμα του Ζακ Σιράκ. Επέστρεψε στη Γαλλία το 1999, όπου και εξελέγη μόνιμη γραμματέας της Γαλλικής Ακαδημίας. Το συμβολικό βάρος της εκλογής της ήταν τεράστιο: σε έναν θεσμό που χρονολογείται από το 1635 ήταν η πρώτη γυναίκα που καταλάμβανε τη θέση της διευθύντριας. «Να μη γίνεις ποτέ γραμματέας, μου έλεγε η μητέρα μου. Και να που έγινα μόνιμη γραμματέας» αστειευόταν πολλά χρόνια αργότερα. Προσωπικότητα δυναμική και επίμονη, που δεν στρογγύλευε τις απόψεις της, όπως δείχνουν κατά καιρούς αμφιλεγόμενες δηλώσεις της για τους μουσουλμάνους της Γαλλίας ή το μετασοβιετικό καθεστώς της Ρωσίας, η Ελέν Καρέρ ντ’ Ανκός έζησε μια ζωή παράλληλη με τις μείζονες τομές, τις εντάσεις, τις υφέσεις και τις αντιθέσεις του 20ού αιώνα.