Η γυναίκα που πολέμησε το απαρτχάιντ

Φρένε Τζινγουάλα(25 Απριλίου 1932 – 12 Ιανουαρίου 2023)

Η ενηλικίωση της Φρένε Τζινγουάλα ήταν βίαιη. Η 28χρονη δικηγόρος του Ντέρμπαν, απόγονος πάρσων μεταναστών από τη Βομβάη, γνώριζε ότι για την ινδική, όπως και για τη μαύρη κοινότητα της χώρας, η Νότια Αφρική ήταν εχθρική χώρα. Η δολοφονία 69 διαδηλωτών στο Σάρπβιλ τον Μάρτιο του 1960 έγειρε την πλάστιγγα και την έκανε να ενταχθεί στο παράνομο Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο (ANC). Μέσα σε έναν χρόνο τελειοποιήθηκε σε όλες τις αντιστασιακές τεχνικές οργανώνοντας ένα δίκτυο φυγάδευσης στελεχών από τη χώρα, βρίσκοντας καταφύγια για τους διωκόμενους, εξασφαλίζοντας πόρους διαβίωσης στις οικογένειες των αγωνιστών. Σύντομα βρέθηκε και η ίδια στο στόχαστρο των Αρχών και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Νότια Αφρική. Η εξορία της επρόκειτο να διαρκέσει τριάντα χρόνια στη διάρκεια των οποίων έζησε στην Τανζανία, τη Ζάμπια, τη Μοζαμβίκη και τη Μεγάλη Βρετανία, απέκτησε διδακτορικό στη Φιλοσοφία από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και εξελίχθηκε σε μία από τις σημαντικότερες ηγέτιδες του ANC. Ηταν εκείνη που το 1986 έπεισε τον βρετανό υπουργό Εξωτερικών Τζέφρι Χάου να συναντηθεί με έναν από τους εξόριστους ηγέτες του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου παρά την εκπεφρασμένη άποψη της Μάργκαρετ Θάτσερ ότι δεν ήταν παρά «τυπικοί τρομοκράτες». Ηταν εκείνη επίσης που μετά το τέλος του απαρτχάιντ, την απελευθέρωση του Νέλσον Μαντέλα και την επιστροφή της στη χώρα το 1990 φρόντισε να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι γυναίκες από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους, θρησκευτικές κοινότητες, συνδικαλιστικές παρατάξεις και ενώσεις πολιτών προκειμένου να διασφαλίσουν τη συμπερίληψη των γυναικείων δικαιωμάτων στο νέο σύνταγμα. Στις πρώτες ελεύθερες εκλογές το 1994 εξελέγη βουλευτής και εν συνεχεία πρόεδρος του κοινοβουλίου. Στα χρόνια της στη θέση αυτή δημιούργησε ουσιαστικά τη θεσμική παράδοση του αξιώματος: η περιφρούρηση των συνταγματικών προβλέψεων για τη συμμετοχή των μικρότερων κομμάτων στις κοινοβουλευτικές διαδικασίες και τις επιτροπές και η αταλάντευτη εφαρμογή της ενδοκοινοβουλευτικής ισονομίας αποτελούν την κληρονομιά των δέκα ετών της στην προεδρία. Η μετατροπή μιας διαιρεμένης χώρας, βαθιά τραυματισμένης από δεκαετίες θεσμικού ρατσισμού, σε λειτουργική δημοκρατία ήταν και δικό της έργο.