Ενας πόλεμος μπορεί να αλλάξει τα πάντα. Ετσι και ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλάζει ήδη το παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο. Ο πόλεμος έχει επιστρέψει στην ευρωπαϊκή ήπειρο με τη ρωσική εισβολή. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πολεμική σύγκρουση στην Ευρώπη μετά το 1945. Η Ρωσία του Πούτιν έφερε τον Φεβρουάριο του 2022 τον πόλεμο κοντά στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ενωσης με εντεινόμενους βομβαρδισμούς στο δυτικό τμήμα της Ουκρανίας, κοντά στα σύνορα Πολωνίας και Ρουμανίας.
Για την Ευρώπη η εποχή του εφησυχασμού τελείωσε. Βίωσε τη δική της 11η Σεπτεμβρίου και ήταν υποχρεωμένη να αναλάβει περισσότερες ευθύνες. Οι απειλές για την ασφάλειά της πηγάζουν σήμερα μέσα από ταχύτατες αλληλεπιδράσεις όπως αυτές που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ποια θα είναι η επόμενη μέρα για την ευρωπαϊκή δημοκρατία που απειλείται σήμερα; Δημοκρατία χωρίς ασφάλεια δεν υφίσταται.
Χρειαζόμαστε πλέον μια νέα αλληλεγγύη συμφερόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο που θα συμπληρώνει και δεν θα ακυρώνει το εθνικό συμφέρον. Κι αυτό μόνο στο πλαίσιο μια Ευρωπαϊκής Ενωσης πιο πολιτικής και με καλύτερη συνοχή μπορεί να γίνει. Η αναφορά στα συμπεράσματα της έκτακτης συνόδου κορυφής της 10ης-11ης Μαρτίου 2023 στο άρθρο 42.7 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την αμοιβαία συνδρομή (ευρωπαϊκή εκδοχή του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ) ήταν απαραίτητη για να καταγραφεί η κατεύθυνση των επόμενων πρωτοβουλιών.
Μπροστά σε αυτή τη μεταβαλλόμενη πραγματικότητα η Ευρώπη έκανε το αυτονόητο, στηριζόμενη στις αρχές της αλληλεγγύης, της ασφάλειας και της ελευθερίας. Στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και έδειξε πως είναι κυρίως μια κοινότητα αξιών που στοχεύει στην πολιτική ενοποίηση. Εμειναν κάποιοι να επαναλαμβάνουν αμήχανα τα ίδια που έλεγαν και στην αρχή της υγειονομικής κρίσης της πανδημίας. Η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να βγει και από αυτή την κρίση με περισσότερη και καλύτερη συνοχή που είναι βασικός πυλώνας της.
Ακριβώς 50 χρόνια από την έναρξη του «πολέμου του Οκτωβρίου του 1973», γνωστού και ως «Πολέμου του Γιομ Κιπούρ», στις 7 Οκτωβρίου 1973, η Χαμάς διάλεξε την 7η Οκτωβρίου 2023 για να πραγματοποιήσει τρομοκρατική επίθεση εισβάλλοντας στο Ισραήλ. Οπως τότε η επίθεση που ξεκίνησε η Αίγυπτος του Ανουάρ Σαντάτ επιχείρησε να ανατρέψει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, έτσι και σήμερα η επίθεση της Χαμάς στοχεύει να ανατρέψει τα δεδομένα που είχαν δρομολογηθεί με στόχο τη σταθερότητα (Συμφωνίες Αβραάμ) στην περιοχή της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Με δολοφονίες και σφαγές ανθρώπων στους δρόμους προκάλεσε τη σοβαρότερη κλιμάκωση μετά τον δεκαήμερο πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς το 2021.
Σε αυτόν τον ασύμμετρο πόλεμο που μαίνεται στη Γάζα, ανάμεσα σε μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη, το Ισραήλ και σε μια καλά οργανωμένη τρομοκρατική οργάνωση, τη Χαμάς, η οποία ελέγχει τα τελευταία χρόνια τη Γάζα, η Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν υποχρεωμένη να διαχειριστεί ένα δύσκολο δίλημμα. Να δείξει την αμέριστη στήριξή της στο Ισραήλ, αλλά και να του θυμίσει το όριο ανάμεσα στο δικαίωμα στην αυτοάμυνα-τιμωρία της Χαμάς και στη διασφάλιση της προστασίας των αμάχων. Σε αυτή την κρίση η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έδειξε την καλύτερη συνοχή στη διατύπωση ενιαίας στάσης και εμφανίζεται κυρίως με πρωτοβουλίες ευρωπαίων ηγετών που αφορούν τη δύσκολη αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και απελευθέρωσης των ομήρων της Χαμάς.
Σε έναν κόσμο συγκρουσιακής πολυμέρειας, οι δύο πόλεμοι που προκάλεσαν η Ρωσία και η Χαμάς αποτέλεσαν «δώρο» για τους γεωπολιτικούς αντιπάλους της ευρωατλαντικής κοινότητας και απειλούν την ηγεσία της και τη συνοχή του δυτικού κόσμου. Οι πόλεμοι στην Ουκρανία και στη Γάζα παρέσυραν και τις ΗΠΑ πίσω στην τροχιά των ευρωατλαντικών συμφερόντων στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή και μάλιστα σε μια περίοδο που η πολυδιαφημισμένη στρατηγική μετατόπιση των ΗΠΑ προς την Ασία είχε αρχίσει να αποτυπώνεται γεωπολιτικά. Ειδικότερα στη Μέση Ανατολή κινδυνεύουν τα φιλόδοξα σχέδιά τους (Συμφωνίες Αβραάμ) για σταθερότητα στην περιοχή.
