Ερωτική και αντισυμβατική

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 η Ντόροθι Ιανόνε έκανε το πιο αποφασιστικό βήμα στην καριέρα της. Εγκαταλείποντας τους καμβάδες αφηρημένης ζωγραφικής στους οποίους ενσωμάτωνε στίχους από το σαιξπηρικό «Αντώνιος και Κλεοπάτρα» και άλλα έργα του κλασικού ρεπερτορίου πέρασε σε ένα είδος αναπαράστασης εμπνευσμένο από αιγυπτιακές τοιχογραφίες, βυζαντινά ψηφιδωτά και αρχαία αγάλματα θεών της γονιμότητας. Μόνο που το ύφος της ήταν έντονα και απροκάλυπτα ερωτικό – για κάποιους στα όρια του χυδαίου. Η τέχνη αυτή, που σε πολλά από τα αντισυμβατικά της στοιχεία θυμίζει τεχνοτροπία κόμικ, αντικατοπτρίζει τη ζωή της. Την έμπνευση, για παράδειγμα, για μια σειρά από 48 ασπρόμαυρα σχέδια της περιόδου 1978-1986 την πήρε από ένα ταξίδι στην Ισλανδία με τον τότε σύζυγό της, τον ζωγράφο Τζον Απχαμ, στο οποίο βίωσε έναν «θυελλώδη έρωτα» με τον επόμενο, τον ελβετό καλλιτέχνη Ντίτερ Ροθ. Ενα άλλο ταξίδι, νωρίτερα, στο Παρίσι το 1961, την έφερε σε αντιπαράθεση με τις αμερικανικές τελωνειακές αρχές, οι οποίες ανακάλυψαν στις αποσκευές της ένα αντίτυπο του απαγορευμένου στις Ηνωμένες Πολιτείες, τότε, «Τροπικού του Καρκίνου» του Χένρι Μίλερ. Η Ιανόνε μήνυσε τις ομοσπονδιακές αρχές για την κατάσχεση του γνωστού για τον ερωτισμό του μυθιστορήματος, πέτυχε την επιστροφή του αντιτύπου της και εξάλειψε ουσιαστικά την απαγόρευση.

Η γεννημένη στη Βοστώνη από ιταλούς μετανάστες Ιανόνε σπούδασε αγγλική και αμερικανική φιλολογία λαμβάνοντας το μεταπτυχιακό της δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο Μπραντάις προτού στραφεί στην τέχνη. Το περιεχόμενό της, προκλητικό για την εποχή του, υπήρξε συχνά στόχος λογοκρισίας και όχι μόνο στις ΗΠΑ: το 1968 μια τράπουλα με ερωτικές παραστάσεις της ίδιας και του συντρόφου της αποσύρθηκε από μια ομαδική έκθεση στη Βέρνη. «Οταν το έργο μου δεν λογοκρινόταν, γινόταν στόχος ειρωνείας, περιγραφόταν ως φολκλόρ ή απλά αγνοούνταν» θα έλεγε αργότερα. Περιθωριοποιημένη δεν υπήρξε ποτέ, σε μεγάλα μουσεία, όμως, όπως στην Τέιτ Μόντερν του Λονδίνου, τα έργα της εκτέθηκαν στις αρχές του 21ου αιώνα, όταν οι προκαταλήψεις είχαν πια εκλείψει. Η μεγάλη τοιχογραφία με τις τρεις πολύχρωμες εκδοχές της του αγάλματος της Ελευθερίας στη Χάι Λάιν της Νέας Υόρκης μεταξύ 2018 και 2019 ήταν η καλύτερη απόδειξη ότι οι εποχές αλλάζουν.