Ελίτ, λαός και κότερα

Τα κότερα, τα πούρα, οι ακριβές μάρκες ρολογιών και μανικετόκουμπων, οι πισίνες. Ολα αυτά υποβάλλουν μια ορισμένη ιδέα του πλούτου, εικόνες ευζωίας και «χλιδής», έτσι όπως τη φαντάζονται οι πολλοί και τη βιώνουν οι λίγοι. Σε παλαιότερες εποχές μπορεί να ήταν το γρασίδι στον κήπο κάποιου palazzo ή ένα ανοιχτόχρωμο πουλόβερ που τονίζει το παράταιρο μαύρισμα του χειμώνα – αυτό κι αν ήταν «διάκριση» από την ωχρή-λευκή πλέμπα των χειμερινών μηνών.

Οι εικόνες φυσικά φέρνουν μαζί τους και στερεότυπα, κωμικά, χοντροκομμένα, ικανά να προκαλέσουν γέλιο ή θυμό. Πολιτικά, αυτή η εικονογράφηση του πλούσιου-στον-κόσμο του δεν συνηθιζόταν στα αριστερά έντυπα. Υπήρχε βεβαίως μια κληρονομιά του καπιταλιστή με το πούρο και τη γαστέρα, μια παράδοση σκίτσων και αναπαραστάσεων προορισμένων να υπενθυμίζουν το ταξικό ζήτημα και να αφήνουν ηθικές αιχμές για έναν κόσμο σήψης. Από εκεί και πέρα όμως, ο αριστερός λόγος και η αντίστοιχη αισθητική (με εξαιρέσεις) δεν προσέγγιζαν τον πλούτο έτσι αλλά ως «συστημικό πρόβλημα» και θέμα δικαιοσύνης. Η ίδια η λέξη «ελίτ» που τώρα είναι κεντρική στο λεξιλόγιο της κυβέρνησης και των χώρων της δεν έχει προέλευση από καμιά αριστερή ανάλυση και πολιτική κοινωνιολογία: ούτε κομμουνιστογενή, ούτε σοσιαλδημοκρατική, ούτε άλλη. Τι συνέβη όμως; Εδώ και κάποια χρόνια σε έναν χώρο που η κατάληξή του είναι η σημερινή κυβέρνηση άρχισαν να φυτρώνουν και να ανθίζουν τέτοια εικονογραφικά στιγμιότυπα. Η αναφορά στους πλούσιους της ελίτ άρχισε να παίζει με αυτές τις εικόνες. Μέχρι σημείου καρικατούρας και γελοιότητας: η εικόνα του «αστισμού» του όποιου αντιπάλου πέρασε στα συστήματα διακωμώδησης των κοινών του Διαδικτύου, ακόμα και αν τελικά αποδεικνυόταν ότι ο εικονιζόμενος «μεγαλοαστός» ανήκε στα ίδια πάνω-κάτω πικραμένα μεσοστρώματα με αυτά που υποστήριξαν το αντιμνημόνιο (πόση πλάκα είχε γίνει μ’ εκείνον που κρατούσε το ποτήρι του κρασιού στις συγκεντρώσεις του δημοψηφίσματος). Τα κότερα, τα πούρα ή άλλες εκδοχές «χλίδας» χρησιμοποιήθηκαν για να ζυμώσουν το πρωτόγονο σχήμα της αντίθεσης ελίτ και λαού. Μιλάμε για κοινωνιολογικό πρωτογονισμό που δείχνει πως μια ορισμένη Αριστερά διένυσε τεράστιες αποστάσεις για να φτάσει στην ταξική κοινωνιολογία κάποιων προκηρύξεων και φυλλάδων.