Η συζήτηση για τη συμμετοχή της διασποράς στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας μέσω της ψήφου, είτε επιστολικής είτε σε ειδικά εκλογικά κέντρα όπως οι προξενικές μας αρχές, είναι άνευ περιεχομένου αν δεν εμπλουτιστεί από μια ανάλυση της αλληλεξάρτησης μεταξύ της χώρας και των σημαντικών της κοινοτήτων της διασποράς. Η αλληλεξάρτηση αυτή αφορά τη διαχείριση κινδύνων, την αύξηση της ευμάρειας και την ενίσχυση του κύρους: τρεις θεμελιώδεις επιδιώξεις για μια πολιτική κοινότητα που συγκροτείται ως ενιαία μέσα από το κοινό δικαίωμα στην ψήφο. Ας τα πάρουμε ένα προς ένα.
Διαχείριση κινδύνων
Δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο ένα αιωνίως ασφαλές καταφύγιο. Ολα τα πολιτειακά συστήματα είναι επιρρεπή στην απότομη ανατροπή. Η ίδια η χώρα μας αντιμετωπίζει σε τακτά χρονικά διαστήματα κινδύνους όπως φυσικές καταστροφές, οικονομικές κρίσεις και γεωπολιτικές απειλές. Ενδεικτικά, η πολιτικά σταθερότερη χώρα της Ευρώπης, η Μεγάλη Βρετανία, αποφάσισε, μέσω ενός εξόχως προβληματικού δημοψηφίσματος, να αλλάξει τον πολιτειακό της χαρακτήρα επιλέγοντας την έξοδο από την ΕΕ, επιλογή που απειλεί τα ζωτικά συμφέροντα χιλιάδων συμπολιτών μας. Ποιος πρέπει και μπορεί να υπερασπιστεί τα συμφέροντά τους, ως μέλος της ΕΕ, αν όχι η ελληνική Πολιτεία;
Αντιστρόφως η χώρα μας, παρ’ όλη τη συμμετοχή της στην ΕΕ, αντιμετωπίζει μια οικονομική κρίση, διεθνών διαστάσεων, που προσομοιάζει στις συνέπειές της με έναν πόλεμο. Δεν πρέπει και δεν μπορεί η ελληνική Πολιτεία και κοινωνία να υποστηριχθεί από την προσφορά της διασποράς είτε ως υπερμάχου των ελληνικών θέσεων στα κέντρα εξουσίας όπου διαβιοί, όπως στις ΗΠΑ, είτε ως μηχανισμός δικτύωσης σε αγορές εργασίας του εξωτερικού όταν μια παρατεταμένη οικονομική κρίση επιβάλλει τη μετανάστευση σε εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους αυτής της χώρας;
Αύξηση της ευμάρειας
Η χρεοκοπία μας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ελλιπή μας εξωστρέφεια. Δεν παράγαμε αρκετά αγαθά και υπηρεσίες για τις οποίες υπάρχει η απαραίτητη διεθνή ζήτηση για την ευμάρεια του λαού μας. Δεν βλάψαμε έτσι όμως μόνο τους κατοίκους αυτής της χώρας.
Στερήσαμε επίσης τη δυνατότητα από τη διασπορά μας να ευημερήσει ακόμα πιο δυναμικά από ό,τι ήδη έχει καταφέρει, ικανοποιώντας τη ζήτηση για ελληνικά αγαθά και υπηρεσίες στις χώρες υποδοχής της. Και να πράξει κάτι τέτοιο σε σχέση αμοιβαίας ωφέλειας με τη μητέρα πατρίδα. Η διασπορά μας ζει και ευημερεί σε χώρες άκρως διεθνοποιημένες και με πληθυσμούς που λόγω του υψηλού εισοδήματός τους, των ταξιδιών τους στο εξωτερικό, της έκθεσής τους σε πλουραλιστικές και εναλλασσόμενες μορφές ψυχαγωγίας αναζητούν αγαθά και υπηρεσίες από διαφορετικές χώρες και κουλτούρες του πλανήτη.
Αμφιβάλλει κανείς ότι η επιτυχημένη προώθηση των ιταλικών προϊόντων ωφελεί και ωφελείται από την ιταλική διασπορά στις ίδιες χώρες και αγορές μάλιστα όπου έχουμε και εμείς μεγάλες διασπορικές κοινότητες; Και ότι η συμμετοχή της ιταλικής διασποράς στο εκλογικό γίγνεσθαι της Ιταλίας τής δίνει φωνή και επιρροή σε πεδία οικονομικής πολιτικής όπως η προώθηση των ιταλικών εξαγωγών;
Ενίσχυση του κύρους
Ενα άλλο απολύτως κρίσιμο πεδίο επωφελούς αλληλεξάρτησης με τη διασπορά είναι η κλασική παράδοση της χώρας. Κάθε φορά που γίνεται μια σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη στην Ελλάδα, βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα των σημαντικότερων εφημερίδων της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, διότι η κλασική μας παράδοση αποτελεί την ιδρυτική πράξη του δυτικού πολιτισμού.
Η κλασική παράδοση είναι βασικό στοιχείο της ταυτότητας και της πρόσληψης όλων των σημαντικών ελληνικών διασπορικών κοινοτήτων στις χώρες υποδοχής τους. Με τις απαραίτητες θεσμικές παρεμβάσεις – ορισμός διοικητικών συμβουλίων στα σημαντικά αρχαιολογικά μουσεία της χώρας, αποτελεσματικότερη προσέλκυση και διαχείριση δωρεών στις ανασκαφικές δραστηριότητες, περισσότερες ανασκαφικές άδειες στις αλλοδαπές αρχαιολογικές σχολές, όπου πολλές από αυτές προέρχονται από χώρες με ισχυρές ελληνικές διασπορικές κοινότητες – θα προσέλκυαν πόρους της διασποράς στην ανάδειξη, στον εμπλουτισμό με ευρήματα και στην ερμηνευτική ανανέωση της κλασικής παράδοσης της Ελλάδας. Μια τέτοια συμμαχία θα ενίσχυε τόσο τον τουρισμό και το διεθνές κύρος της χώρας μας όσο και το κύρος και τη συνοχή των διασπορικών μας κοινοτήτων στις χώρες υποδοχής τους.
Επίλογος
Μιλώντας για τη συμμετοχή της διασποράς στον δημόσιο βίο της χώρας ουσιαστικά μιλούμε για τη συγκρότηση μιας διασυνοριακής πολιτικής κοινότητας που συνδιαχειρίζεται κινδύνους και διεκδικεί την αμοιβαία αύξηση της ευμάρειάς της και την ενίσχυση του κύρους της. Το δικαίωμα της ψήφου στη διασπορά μας, σε έλληνες πολίτες που διαβιούν στο εξωτερικό, είναι απαραίτητη προϋπόθεση, μέσω ακριβώς της διασυνοριακής δημοκρατικής συμμετοχής και διεκδίκησης, στο να προσδιορίσουμε ως ενιαία πολιτική κοινότητα το πώς θα πετύχουμε αυτούς τους θεμελιώδεις στόχους.
Ο κ. Αντώνης Καμάρας είναι ερευνητής στο Greek Diaspora Project του SEESOX στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
