Θάλασσα, διακοπές, αποφόρτιση, αναψυχή, οι συνδηλώσεις που συνδέονται με την είσοδο της θερινής περιόδου δεν είναι μια σύγχρονη επινόηση. Πρακτικές και συμπεριφορές που έχουμε μάθει να θεωρούμε συνώνυμα του καλοκαιριού ενίοτε έχουν πίσω τους μακραίωνο παρελθόν.
Ηδη η ρωμαϊκή αριστοκρατία επεδίωκε να διαφεύγει από τα καύματα του θέρους σε εξοχικές κατοικίες εκτός Αιώνιας Πόλης. Οι αποδράσεις, όμως, όπως και τα ταξίδια για λόγους αναψυχής, θα παρέμεναν προνόμιο των ευγενών ως τη νεωτερική εποχή. Ο εκδημοκρατισμός της σχόλης είναι μια αργή διαδικασία που συνδέεται με τη Βιομηχανική Επανάσταση και την είσοδο της μεσαίας τάξης στο προσκήνιο της Ιστορίας. Ελεύθερος χρόνος, διακοπές, τουρισμός διαδίδονται στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά μόνο στα μεταπολεμικά χρόνια, στη διάρκεια της «Ενδοξης Τριακονταετίας», μπορεί να διαπιστώσει κανείς τη μαζική τους έκφραση, η οποία περιλαμβάνει πλέον και τα εργατικά στρώματα.
Ο παραθερισμός, η παραλία, οι εκδρομές, το ΙΧ, αποτελούν εκφάνσεις της ευμάρειας της δυτικής κοινωνίας στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα που την ίδια στιγμή μετασχηματίζουν την πρόσληψη της έννοιας του καλοκαιριού. Δεν ανακαλύπτει προφανώς τώρα η λογοτεχνία, η μουσική και η Τέχνη τις αισιόδοξες όψεις του, ούτε και το ταυτίζει για πρώτη φορά με την απόλαυση της ζωής – ο ύμνος του θέρους είναι διαχρονικός.
Η διαφορά είναι ότι η έντονη παρουσία του στην ποπ κουλτούρα δηλώνει πως πρόκειται πλέον για μια εμπειρία κοινή σε μεγάλες κοινωνικές πλειοψηφίες, για τη συμπερίληψή του σε μια αίσθηση κοινότητας. Ως εδώ διαγράφεται μια μακρά ταλάντωση του εκκρεμούς που σχετίζεται με την επίδραση οικονομικών και πολιτισμικών προτύπων.
Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ωστόσο, και με ιδιαίτερη επιτάχυνση στις πρώτες δεκαετίας του 21ου αιώνα, η κοινωνική συνθήκη μεταβάλλεται. Η αποδιάρθρωση των κοινών ρυθμών της καθημερινότητας, οι βαθιές αλλαγές στο καθεστώς εργασίας, η κλιματική κρίση, η ανάδυση μιας παγκοσμιοποιημένης τουριστικής οικονομίας προσδίδουν στο καλοκαίρι επιπλέον διαστάσεις, το συσχετίζουν με διαφορετικά συναισθήματα. Με την έννοια της διακινδύνευσης σε έναν κόσμο παρατεταμένου καύσωνα και φονικών πυρκαγιών· με την αίσθηση του αποκλεισμού για όσους στερούνται τον κάποτε αυτονόητο παραθερισμό λόγω της ανόδου των τιμών στο χρηματιστήριο των διακοπών.
Ενδείξεις αντιστροφής μιας μεγάλης πορείας, αφαιρούν ενδεχομένως από το καλοκαίρι τη σύγχρονη εξισωτική του όψη – αν και όχι την αυθόρμητη ανάταση που σηματοδοτεί η έλευσή του.
