Φιλόσοφος, θεωρητικός του πολιτισμού και μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Καναδά, ο Πιερ Λεβί εισάγει όρους στον δημόσιο διάλογο που θα μπορούσαν να ακουστούν σαν ένα είδος μεταδημοκρατικών νεολογισμών. Μιλά για «γραφειοκρατία του νέφους» και «ψηφιακούς ολιγάρχες» που μέσω δισεκατομμυρίων δεδομένων κατέχουν την «παγκόσμια μνήμη». Μιλά επίσης για «κράτος-πλατφόρμα» το οποίο, εξηγεί, «προκύπτει από τη διαπλοκή μιας πολιτικής υπερδύναμης με ένα κλάσμα της ψηφιακής ολιγαρχίας».
Με τον Πιερ Λεβί συναντηθήκαμε στο περιθώριο των Δελφικών Διαλόγων, τον νέο θεσμό του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών. Το θέμα του συνεδρίου ήταν «Τεχνολογία και Δημοκρατία». «Η γραφειοκρατία στο cloud είναι πιο αποτελεσματική από τη γραφειοκρατία του έθνους-κράτους» διευκρινίζει, επειδή «ήδη αρκετές κυβερνητικές λειτουργίες παρέχονται από μεγάλες πλατφόρμες ή από «αποκεντρωμένα» ψηφιακά δίκτυα, όπως η επαλήθευση της ταυτότητας ατόμων, η αναγνώριση προσώπου, η εκπαίδευση και η έρευνα, ο συνδυασμός άμυνας και κυβερνοάμυνας, ο έλεγχος της δημόσιας σφαίρας, η λογοκρισία, η προπαγάνδα, η επιτήρηση – και όχι μόνο».
«Το εντυπωσιακό», συνεχίζει ο Πιερ Λεβί, «είναι πως το σύνολο της παγκόσμιας πληροφορίας έχει μόλις δύο ιδιοκτήτες: τους GAFAM και BATX». Στο πρώτο αρκτικόλεξο περιλαμβάνονται πέντε τεχνολογικοί κολοσσοί της Σίλικον Βάλεϊ: Η Google, η Apple, η Facebook, η Amazon και η Microsoft. Στο δεύτερο εννοούνται οι κολοσσοί της κινεζικής επικράτειας: Baidu, Alibaba, Tencent και Xiaomi. «Μιλάμε για μια αδιανόητη ισχύ. Ελέγχοντας τα δεδομένα των πάντων, οι ίδιοι βρίσκονται παντού. Στην ουσία όμως πρόκειται για μια διαμάχη ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Κίνα» σημειώνει ο Λεβί.
Οπως όμως επισημαίνει ο ίδιος, είναι εδώ που γεννάται ένα ερώτημα: Ελέγχουν οι πολιτικές εξουσίες τις ολιγαρχίες του νέφους ή οι ολιγαρχίες του νέφους τις πολιτικές εξουσίες; Σε ένα αυταρχικό καθεστώς, όπως είναι αυτό του Πεκίνου, η απάντηση είναι πιο εύκολη. «Στην Κίνα η πολιτική εξουσία ελέγχει την cloud ολιγαρχία. Δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτήν. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας χωρίς τις cloud companies δεν θα είχε τη δύναμη που διαθέτει» λέει. Στις ΗΠΑ, αντίθετα, η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. «Στις ΗΠΑ διαπιστώνεται ένα είδος μείξης των δύο. Οι ίδιοι άνθρωποι βρίσκονται στην κορυφή των μεγάλων cloud companies και στα συμβούλια που θέτουν τους κανόνες τους (security, military agencies κ.ο.κ.). Υπάρχει μεγάλη ενσωμάτωση» εξηγεί.
Είναι ένα πρόσωπο ωστόσο, στο οποίο στέκεται ο Λεβί. «Η απόκτηση του Twitter από τον Ιλον Μασκ», λέει, «τον καθιστά έναν από τους αδιαφιλονίκητους παγκόσμιους ολιγάρχες. Η εξουσία αυτή δεν είναι φυσιολογική. Είναι τρομακτική. Εχει σχέδια για την Κίνα και κάνει business με τη Ρωσία. Τα προσωπικά του συμφέροντα διατέμνονται με την παγκόσμια πολιτική». Δεν θα έπρεπε λοιπόν να υπάρχει μια παγκόσμια δημόσια αρχή που να θέτει το κανονιστικό πλαίσιο;. «Ναι, αλλά ακόμη και έτσι δεν υπάρχει μια και μοναδική τελική απάντηση-λύση στο ζήτημα. Κάθε φορά που δημιουργείς έναν νέο νόμο ή βελτιώνεις τον αλγόριθμό σου για να αποβάλεις π.χ. τα fake news, βρίσκονται τρόποι να παρακάμπτονται οι αλγόριθμοι. Πρόκειται για μια εν εξελίξει μάχη».
«Το πραγματικά αστείο», συνεχίζει ο Λεβί, «είναι ότι όλοι ξεσπαθώνουν εναντίον αυτών των μονοπωλίων και ολιγοπωλίων. Πού; Στο Facebook και στο Twitter. Και αυτό ενώ οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα και τα εργαλεία να αυτοοργανωθούν». Πώς; «Ας ξεκινούσαμε από τον τρόπο που χρησιμοποιούμε το Twitter. Εάν δημιουργήσουμε για όλες τις θεματικές που μας ενδιαφέρουν λίστες με ειδικούς, οι οποίοι πρεσβεύουν διαφορετικές απόψεις, τότε θα εξασφαλίζαμε μια πιο σφαιρική θέαση για κάθε αντικείμενο. Πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση. Και ως πολίτες να μην εγκαταλείπουμε την κριτική μας σκέψη. Πρέπει να διασταυρώνουμε κάθε πληροφορία. Επίσης, ο ρόλος του σχολείου είναι να εκπαιδεύει τους νέους για να είναι παγκόσμιοι πολίτες. Δεν αρκεί να είναι απλώς έλληνες, καναδοί ή ινδοί πολίτες».
Ο Πιερ Λεβί πάντως απορρίπτει τον οριζόντιο αφορισμό της νέας cloud πραγματικότητας. «Δεν είναι όλα αρνητικά» αναφέρει. «Σήμερα έχουμε κατ’ αρχάς περισσότερες τεχνικές δυνατότητες για γνώση από ό,τι στο παρελθόν. Εχω σπουδάσει Ιστορία. Δεν υπήρξε ιστορικά εποχή χωρίς τη μονοκαθεδρία μιας κυρίαρχης δύναμης-αυτοκρατορίας. Αντί για μια κρατική τοπική εξουσία πλέον έχουμε τις μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις που χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες. Αν ζούσαμε στην αρχαία Αίγυπτο, θα είχαμε την εξουσία του Φαραώ».
Ούτε η μονόπλευρη συζήτηση για τα δεινά που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη θεωρεί ο καναδός θεωρητικός πως έχει βάση. «Ο,τι παράγει η τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είναι προϊόν γνώσης. Δεν έχει φτιαχτεί η ΑΙ για να λέει την αλήθεια. Ο κίνδυνος υπάρχει μόνο εάν νομίζουμε ότι παράγει την αλήθεια».
Η συνέντευξη του Πιερ Λεβί
παραχωρήθηκε στη συντάκτρια
του «Βήματος» Ιωάννα Κλεφτόγιαννη.
