Ο πατήρ Βασίλειος Θερμός είναι ψυχίατρος παιδιών και εφήβων, διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και αναπληρωτής καθηγητής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών. Μας μίλησε για τους νέους και την αγάπη και μας εξήγησε πότε η αγάπη μάς στηρίζει και μας οδηγεί και πότε μπορεί να μας κάνει θλιμμένους και να μας καθηλώσει.
Η έννοια «αγάπη» είναι γενικά πολύ δημοφιλής. Σχεδόν δεν υπάρχει τραγούδι που να μην περιέχει στους στίχους του τη λέξη. Συχνά όμως αισθανόμαστε μπερδεμένοι αν μας αγαπούν ή αν αγαπάμε. Μπορείτε να μας πείτε κάποια πράγματα γι’ αυτή;
«Ευχαριστώ για την ευκαιρία. Να απαντήσω θεολογικά; Μέσα στην Αγία Γραφή και στους Αγίους της Εκκλησίας βρίσκουμε μόνο έναν «ορισμό» στην Α’ επιστολή του Ευαγγελιστή Ιωάννη: «Ο Θεός είναι αγάπη». Αυτός λέω ότι είναι ο ορισμός.
Οταν λέει ότι ο Θεός είναι αγάπη, μας παρουσιάζει ότι αγάπη είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Θεός ξέρει να υπάρχει. Επειδή μας έδωσε την ικανότητα να αγαπάμε, εκεί πάνω χτίζουμε τώρα εμείς, αυτό είναι το θεμέλιό μας».
Μερικές φορές, όταν απογοητευόμαστε, αισθανόμαστε ότι δεν υπάρχει αγάπη πια. Ή νιώθουμε απρόθυμοι ν’ αγαπήσουμε. Εσείς πιστεύετε πως είναι απαραίτητο;
«Η αγάπη συγκροτεί τον κόσμο. Χάρη στην αγάπη δημιουργούνται οικογένειες. Αν δεν υπήρχε η δύναμη αυτή της αγάπης που λέγεται έρωτας, δεν θα εδημιουργείτο οικογένεια. Επίσης, η αγάπη την οποία θα πάρει ένα παιδί από τους γονείς του το κάνει ώριμο άνθρωπο. Η αγάπη επιτρέπει συνεργασίες, φιλίες, να δημιουργηθούν ομάδες, να προσφέρουμε βοήθεια σε αναγκεμένους αγνώστους.
Ομως, αν τη βρίσκουμε παντού την αγάπη, γιατί δυσκολευόμαστε να την καταλάβουμε και να τη δώσουμε; Μήπως επειδή δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε πότε είναι υγιής και πότε νοσηρή;».
Πείτε μας γι’ αυτό, τι εννοείτε;
«Θα προσπαθήσω να σας περιγράψω μερικά κριτήρια πότε μια αγάπη είναι σωστή και υγιής. Πρώτα απ’ όλα η αγάπη σέβεται τον άλλον. Εάν εκμεταλλεύομαι τον άλλον, αυτό είναι απόδειξη ότι δεν τον αγαπώ.
Σέβομαι τον άλλον θα πει σέβομαι την προσωπικότητά του. Για παράδειγμα, δεν μπορώ να πω ότι αγαπώ όλα μου τα παιδιά εξίσου αν δεν σέβομαι ότι κάθε παιδί μου είναι διαφορετικό, αν θέλω όλα να είναι το ίδιο. Τώρα αυτό μπορεί να το βλέπετε από τη πλευρά των παιδιών που είστε, αλλά αργότερα θα το δείτε από τη μεριά των γονέων. Γι’ αυτό σας το λέω, για να το κρατήσετε για όταν θα γίνετε γονείς.
Εχω φίλους, πρέπει να σεβαστώ ότι είναι διαφορετικός ο καθένας. Φυσικά αν έχω κάποιο παράπονο από τη συμπεριφορά του, θα του το πω. Μια φιλία σωστή, όπου η σχέση αγάπης είναι υγιής, μπορεί να αντέξει τον διάλογο, τα παράπονα, πρέπει να λέγονται αυτά, να μην κρύβονται, αλλά δεν μπορώ να απαιτήσω ο άλλος να γίνει διαφορετικός χαρακτήρας. Πρέπει δηλαδή να μην καταργούμε την προσωπικότητα του άλλου.
Δεύτερο κριτήριο: Η υγιής αγάπη τελικά έχει ως αποτέλεσμα να εμπνέει τον άλλον στο να αναδείξει ό,τι καλύτερο έχει μέσα του. Σε κάνει πιο χαρούμενο άνθρωπο; Σε κάνει πιο δημιουργικό ή μήπως από τότε που ερωτεύτηκες έχεις εγκαταλείψει τα μαθήματά σου ή έγινες απότομος και αγενής; Αν συμβαίνει το δεύτερο, και το έχω δει να συμβαίνει, η αγάπη αυτή δεν είναι υγιής. Γιατί; Διότι έβγαλε από μέσα μας τα χειρότερα στοιχεία.
Τρίτο κριτήριο: η υγιής αγάπη έχει την τάση να αγκαλιάζει όλους. Φυσικά είναι αδύνατο να αγαπάμε όλους τους ανθρώπους το ίδιο. Αλλά μας κάνει ανθρώπους που θα αγαπάμε περισσότερο. Λένε μερικοί «αγαπώ πολύ την πατρίδα μου, είμαι πατριώτης». Σπουδαίο πράγμα η φιλοπατρία. Και την ίδια ώρα αυτός που το λέει, όσο περισσότερο αρχίζει να αγαπάει την πατρίδα του τόσο περισσότερο αρχίζει να μισεί ή να υποτιμά άλλα έθνη. Αυτή η αγάπη στην πατρίδα του δεν είναι υγιής.
Την πατρίδα του την αγαπά επειδή είναι πατρίδα του, όχι επειδή είναι η καλύτερη. Δεν είναι ο λαός μας ο καλύτερος λαός του κόσμου. Οπως και τους γονείς μας δεν τους αγαπάμε επειδή είναι οι καλύτεροι άνθρωποι του κόσμου. Τους αγαπάμε επειδή είναι γονείς μας. Γι’ αυτό τους αγαπάμε περισσότερο από άλλους ανθρώπους. Την πατρίδα μας την αγαπάμε επειδή έχουμε ζυμωθεί με αυτήν, είναι πατρίδα μας, όχι επειδή είμαστε οι καλύτεροι από άλλους. Oποιος λοιπόν θεωρεί ότι όλοι οι άλλοι λαοί είναι για πέταμα και τους περιφρονεί (το φαινόμενο που δεν λέγεται πατριωτισμός αλλά εθνικισμός), αυτή η αγάπη δεν είναι υγιής. Δεν μπορεί μια αγάπη να δημιουργεί αγάπη για κάποιους και μίσος για άλλους.
Και ένα τέταρτο κριτήριο: η υγιής αγάπη έχει αμοιβαιότητα. Δηλαδή ωραίο είναι να μου δίνουν αγάπη αλλά πρέπει κι εγώ να δώσω. Οταν ζητώ οι άλλοι να με αγαπούν αλλά εγώ δεν είμαι διατεθειμένος να κάνω το παραμικρό, όταν ζητώ οι γονείς μου να με αγαπούν, τ’ αδέλφια μου να με αγαπούν αλλά εγώ π.χ. δεν κινούμαι να φέρω ένα ποτήρι νερό που μου ζητούν, να εξυπηρετήσω, τότε δεν αγαπώ σωστά. Δεν γίνεται ν’ αγαπώ στα λόγια μόνο. Οταν θίξει κάποιος τον πατέρα μου ή τη μητέρα μου, γίνομαι θηρίο, αλλά δεν κάνω το παραμικρό μέσα στην καθημερινότητα για να τους βοηθήσω.
Αυτά τα κριτήρια, εάν τα διατηρήσετε στο μυαλό σας και τα δουλέψετε περισσότερο, θα βρείτε πολλές άλλες εφαρμογές και πολλές άλλες περιπτώσεις όπου ισχύουν και θα καταλάβετε πότε μια αγάπη σας δεν είναι υγιής. Και θα αγαπήσετε το να αγαπάτε! Εκεί βρίσκεται η ουσία της ζωής. Διότι έχω δει ανθρώπους που δεν τους αγαπούν και όμως είναι χαρούμενοι, αλλά ποτέ δεν είδα κάποιον που δεν αγαπά να είναι χαρούμενος!».
