Η χορεύτρια και χορογράφος Εύα Σταυρογιάννη που μαθήτευσε από τα 13 της χρόνια δίπλα στη Μάγια Πλισέτσκαγια στην Κρατική Ακαδημία Χορού της Μόσχας και χόρεψε για τα Μπολσόι μας περιγράφει πώς από την αυστηρότητα, την πειθαρχία και τις κακουχίες, για να φτάσει την τελειότητα, αποφασίζει να γυρίσει στην Ελλάδα και με την ομάδα της “Indak Dance Co” να δημιουργεί παραστάσεις, ταινίες και performances που εξετάζουν τη σεξουαλική, ψυχολογική ή και λεκτική βία που υφίστανται οι άνθρωποι και πιο συγκεκριμένα, οι γυναίκες και τις συνέπειές της σε ατομικό, αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο.
Πότε κάνεις τα πρώτα βήματα του χορού;
Εμένα η ζωή μου ξεκίνησε με τη ρυθμική γυμναστική. Εκεί ξεκίνησα και μπήκα στο πρωταθλητισμό οπότε είχα ήδη σαν παιδί την νοοτροπία του να υπάρχει ένα πάρα πολύ αυστηρό πρόγραμμα. Και είναι αρκετά απαιτητικό, πόσο μάλλον για ένα παιδί να του επιβάλλεις αυτή τη συνθήκη. Εγώ θυμάμαι πάντα ότι έβλεπα τα παιδιά στο δημοτικό ας πούμε, πηγαίναν από πάρτι σε πάρτι, έτρωγαν ό,τι ήθελαν. Εγώ δεν το είχα αυτό.
Οι περισσότερες φίλες μου ήταν μέσα από τον πρωταθλητισμό οπότε εκεί ήταν και το αποκούμπι. Δηλαδή εντάξει ούτε εγώ μπορώ να φάω ούτε εσύ μπορείς να φας ωραία, ας το ζήσουμε μαζί.
Οι γονείς μου ήταν πάρα πολύ υποστηρικτικοί. Μου έλεγαν πάντα, θα κάνεις αυτό που σου αρέσει αλλά θα είσαι η καλύτερη.
Το περιβάλλον το οικογενειακό, πόσο σε στήριξε σε αυτό το δρόμο ξεκινώντας;
Oι γονείς όταν μιλάμε για ένα ανήλικο παιδί, είναι το πιο σημαντικό. Εμένα οι γονείς μου ήταν πάρα πολύ υποστηρικτικοί. Μου έλεγαν πάντα, θα κάνεις αυτό που σου αρέσει αλλά θα είσαι η καλύτερη.
Πώς βρίσκεσαι λοιπόν στα 13 σου στην Ακαδημία Χορού της Μόσχας;
Βρισκόμαστε στο καλοκαίρι που πρέπει να αποφασίσω αν θα μπω στην Εθνική Ομάδα Ρυθμικής Γυμναστικής και αποφασίζω να σταματήσω. Εντελώς τυχαία, βρίσκω στο Ιντερνετ ότι ένας δάσκαλος από τα Μπολσόι έρχεται για σεμινάρια στην Ελλάδα. Εγγράφομαι και κάνω ένα τρίμηνο σεμινάριο και όταν τελείωσα ο καθηγητής καλεί τους γονείς μου σε φαγητό, φέρνει και μεταφράστρια και μας ανακοινώνει ότι θέλει να με πάρει μαζί τους στη Μόσχα για να δώσω εξετάσεις και να κάνω τις σπουδές μου εκεί.
Θυμάμαι ακόμη τη μέρα που όλα τα άστρα ήταν μαζεμένα από πάνω μου. Ήμουν απίστευτα τυχερή.
Πώς ένιωσες εσύ;
Εμένα αν με ρωτήσεις από μωρό παιδί, μια Ρωσία ονειρευόμουν για τις σπουδές μου και για το είδος χορού που ήθελα να κάνω. Οπότε είδα το όνειρο μου να γίνεται ξαφνικά πραγματικότητα. Ο πατέρας μου ήταν πάρα πολύ διστακτικός, τρία χρόνια δεν κοιμήθηκε ο άνθρωπος αλλά τελικά συμφωνούμε ότι θα πάω και ότι θα δώσω εξετάσεις μόνο εκεί. Αν είμαι τόσο καλή ή τυχερή και με πάρουν, έχει καλώς.
Τη θυμάσαι την μέρα των εξετάσεων;
Ναι. Έχουν περάσει 15 χρόνια από τότε, όμως δε θα την ξεχάσω αυτή τη στιγμή. Είμαστε με τη μητέρα μου έξω από την Ακαδημία και βλέπω τις κοπέλες να βγαίνουν και με πιάνει πανικός και τρόμος. Ήταν πάρα πολύ αδύνατες με κάτι λαιμούς σαν κύκνοι. Είχαν τη φιγούρα της μπαλαρίνας και περπατούσαν με τέτοια χάρη και αυτοπεποίθηση που με έκαναν να νιώθω σαν τον φτωχό συγγενή. Θυμάμαι ότι άκουσα ένα αεροπλάνο να περνάει από πάνω μας και λέω στη μητέρα μου ότι είναι σημάδι για να γυρίσουμε πίσω γιατί ήμουν σίγουρη ότι δε θα με πάρουν. Όμως ήταν η ημέρα που όλα τα άστρα ήταν μαζεμένα από πάνω μου. Ήμουν απίστευτα τυχερή.
Πώς ήταν οι εξετάσεις;
Είχαν στάδια. Ξεκινούν με τον πρώτο δύσκολο έλεγχο από τον ορθοπεδικό. Έπρεπε 13 χρονών να είμαι μόνο με εσώρουχο για να ελέγξουν το σώμα μου. Πολύ άβολο.
Εκείνη τη στιγμή δεν το καταλαβαίνεις. Τώρα το αντιλαμβάνομαι αλλιώς. Εκείνη τη στιγμή το μόνο που ήθελα να ακούσω ήταν ένα ναι. Ότι με εγκρίνουν. Τα μάτια μου και το μυαλό μου παρακαλούσαν να ακούσω το ναι για να προχωρήσω παρακάτω. Περνάω λοιπόν και μπαίνω σε μια αίθουσα όπου ήταν έτοιμες στημένες οι κοπέλες στις θέσεις τους και ξαφνικά μπαίνω και εγώ. Είχε έρθει μια επιτροπή μπροστά μου να με βλέπει. Μέσα στην ακαδημία σε όλες τις αίθουσες το πάτωμα είναι κατηφορικό γιατί έτσι ήταν και είναι οι παραδοσιακές σκηνές χορού για να βλέπει το κοινό καθαρά τα σχήματα του σώματος, τις κινήσεις. Εγώ όμως είχα συνηθίσει σε ίσιο πάτωμα. Γολγοθάς δεύτερος. Ήθελα να βάλω τα κλάματα και να φύγω. Μετά αποφάσισα ότι θα το πάω μέχρι τέλους και ό,τι γίνει. Αν δεν περάσω δε θα με ξαναδούν στη ζωή τους ούτε θα με θυμούνται. Όμως όλα τα άστρα ήταν από πάνω μου. Ό,τι μου ζήτησαν το εκτέλεσα άψογα. Έκανα στροφή σε μια άσκηση ολόκληρη και μια πιρουέτα στην οποία έπρεπε να μείνω σε ισορροπία. Δεν το είχα κάνει ποτέ στη ζωή μου γιατί δεν είχα τεχνική. Εκείνη την ημέρα το έκανα.
Στο χορό θεωρώ πάντα τους άντρες σε πιο πλεονεκτική θέση γιατί είναι λιγότεροι.
Και μπαίνεις στην Ακαδημία λοιπόν. Το να είσαι στην Ακαδημία χορού της Μόσχας, σημαίνει ότι αφήνεις το σχολείο;
Όχι. Σημαίνει ότι κάνεις τα μαθήματα γενικής παιδείας, όμως ο προσανατολισμός σου είναι ο χορός. Κάναμε μαθηματικά, φυσική, αγγλικά, ρωσικά τα οποία τα μαθαίναμε σαν ξένοι γιατί έπρεπε να πάρουμε πτυχίο γλώσσας, όμως ο χορός ήταν αυτός που πρωταγωνιστούσε από το πρωί μέχρι το βράδυ. Μπαίνεις σε μια αίθουσα κλαις δεν κλαις, πονάς δεν πονάς θα κάνεις αυτό που λένε. Τελείωσε. Και για καλό δικό σου δεν έπρεπε να κλαις γιατί οι διδάσκοντες δεν αντέχουν και πολύ τη μιζέρια.
Πώς είναι για τις γυναίκες ένα τέτοιο περιβάλλον τόσο σκληρό τόσο αυστηρό και ιδιαίτερα για ένα κορίτσι 13 ετών;
Στο χορό θεωρώ πάντα τους άντρες σε πιο πλεονεκτική θέση γιατί είναι λιγότεροι.
Οπότε επειδή είναι λιγότεροι έχουν περισσότερες ευκαιρίες. Οι γυναίκες επειδή είμαστε πολλές, υπάρχει πάρα πολύ μεγάλος ανταγωνισμός οπότε αν είσαι πάρα πολύ καλή, έχεις ευκαιρίες. Αν είσαι άψογη, σίγουρα θα σε διαλέξουν. Αν είσαι καλή, μπορεί να μην έχεις κάποια ευκαιρία. Εκτός και αν είσαι τυχερή και βρεθείς στο σωστό μέρος, στη σωστή στιγμή της ζωής σου.
Αν έβλεπα μία χορεύτρια με την άκρη του ματιού μου να κάνει κάτι καλύτερο, θύμωνα γιατί έπρεπε να είμαι εγώ καλύτερη για να με προσέξει ο δάσκαλος.
Πώς ήταν η σχέση σου με τις άλλες χορεύτριες;
Υπήρχε μια πάρα πολύ περίεργη σχέση, η οποία κάπως μας έδενε. Τη στιγμή που μπαίναμε μέσα στην αίθουσα, ήμασταν ο χειρότερος εχθρός η μία της άλλης. Δηλαδή ο θάνατός σου, η ζωή μου. Δεν υπήρχε κανένα βλέμμα, καμία επαφή. Οφείλαμε να είμαστε συντονισμένες γιατί αυτή ήταν η δουλειά μας και μέχρι εκεί. Αν έβλεπα μία χορεύτρια με την άκρη του ματιού μου να κάνει κάτι καλύτερο, θύμωνα γιατί έπρεπε να είμαι εγώ καλύτερη για να με προσέξει ο δάσκαλος. Αυτό έχει το καλό ότι σε εξελίσσει. Ήταν η έξτρα δουλειά που θα έκανες μετά μόνη σου. Αυτό ήταν η καλή πλευρά του ανταγωνισμού. Από εκεί και πέρα είχε πάρα πολλά κακά. Γιατί όταν φτάναμε σε σημείο να συζητάμε ποια θα πάρει ένα ρόλο σε μία παράσταση υπήρχαν πολλά σκληρά περιστατικά η μία απέναντι στην άλλη. Εγώ δεν είχα πάρα πολύ μεγάλα θέματα γιατί ήμουν η ξένη. Ποιος θα ασχοληθεί με μια ξένη που αύριο θα φύγει κιόλας;
Έχεις υπάρξει μάρτυρας κάποιου τέτοιου σκληρού περιστατικού;
Μπορώ να σου πω λίγα πράγματα. Μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας επιτρεπόταν ένα μπουκαλάκι νερό και η πετσετούλα σου. Δόθηκε εντολή από την Ακαδημία όποια χορεύτρια μπαίνει μέσα στο μάθημα να έχει σφραγισμένο μπουκαλάκι νερό. Θα είναι ανοιχτό μόνο την ώρα του μαθήματος. Γιατί κάποια είχε βάλει μέσα στο νερό κάποιας χορεύτριας, χλωρίνη και η κοπέλα δηλητηριάστηκε. Ήταν μία από τις εξαιρετικές τελειόφοιτες της Ακαδημίας που θα είχε συνέχεια. Όταν φτάνουμε να μιλήσουμε και για ένα τέτοιο θέατρο όπως το Μπολσόι που δεν έχεις πολλες ευκαιρίες να πάρεις μία θέση και όταν ανά πάσα ώρα και στιγμή το δευτερόλεπτο που συζητάμε μπορείς να βρεθείς έξω από την Ακαδημία με την αντικαταστάτρια σου να βρίσκεται έξω από την πόρτα, ζεις με αυτό. Κοιμάσαι και ξυπνάς κάθε πρωί ξέροντας ότι μπορεί να πας και να σε διώξουν.
Αυτό πώς σμίλευσε το δικό σου χαρακτήρα; Γιατί ή σε ατσαλώνει ή σε κάνει πολύ ανασφαλή…
Τα έχω και τα δύο. Τα έχω πάλι μαζί μου και προσπαθώ πάρα πολύ να τα δουλέψω.
Για παράδειγμα γι’ αυτήν την συνέντευξη μέχρι να συναντηθούμε, είχα φόβο. Όμως από τη στιγμή που ξεκινήσαμε να μιλάμε νιώθω θωρακισμένη. Όπως και όταν θυμώνω, παρατηρώ τον εαυτό μου, όταν θυμώνω είμαι πάρα πολύ σκληρή και πάρα πολύ απαθής. Σαν να μιλάς με ένα ρομπότ. Έχουν την τάση στις ρωσικές σχολές να δημιουργούν στρατιωτάκια, ρομπότ. Για μένα ήταν στρατός. Δηλαδή, πέρασα μια στρατιωτική εκπαίδευση.
Εσύ έχεις δεχθεί bullying εκεί;
Δεν υπάρχει εκεί, αυτό που έχουμε συνηθίσει εμείς σε ένα ελληνικό τρόπο εκπαίδευσης, που ο καθηγητής σου θα φωνάζει και θα σε πιέζει. Εκεί μπαίνει ο καθηγητής, κάθεται στην καρέκλα απέναντι και μιλάει σε έναν τόνο πάρα πολύ ήρεμο. Μια φορά θα σε διορθώσει. Δεύτερη δεν θα υπάρχει. Μετά απλά θα σε κοιτάζει. Μέχρι να φύγεις από την Ακαδημια. Το βλέμμα του λέει πάρα πολλά πράγματα και έτσι μαθαίνεις από πολύ μικρή ηλικία ότι το σώμα μπορεί να πει πολύ περισσότερα πράγματα από ό, τι εν τέλει η γλώσσα.
Με τη Μάγια Πλιτσέσκαγια δεν σε ενδιέφερε η κούραση, οι ώρες δουλειάς ούτε τι συμβαίνει γύρω σου, ήσουν εσύ και εκείνη. Ήταν σπουδαία.
Μάγια Πλιτσέσκαγια. Μίλησε μου για αυτό το μύθο που ήταν μέντοράς σου.
Νομίζω έψαχνα συνέχεια ένα βλέμμα για να μου δίνει κουράγιο. Επειδή δεν ήταν και η μαμά μου, ο μπαμπάς μου εκεί και δεν είχα αυτήν την υποστήριξη που έχεις από την ελληνική οικογένεια, έψαχνα να βρω έναν άνθρωπο, ένα βλέμμα που να νιώθω οικειότητα και μια ασφάλεια, ότι δεν γκρεμίστηκε και ο κόσμος αν δεν τέντωσα το πόδι μου μέχρι το Θεό. Νομίζω αυτό είναι το μεγαλύτερο μάθημα που έχω πάρει από εκείνη ήταν το πώς στεκόταν σε έναν χώρο. Το πόσο επιβλητική ήταν. Το πώς υπήρχε. Ήταν μια μαγεία. Δεν χρειαζόταν να σου μιλήσει. Είχε μια μαγεία. Το ότι με κοίταξε αυτός ο άνθρωπος με έκανε να νιώθω ότι είμαι κάτι. Δεν ήμουν άψογη σαν όλες τις υπόλοιπες αλλά ήμουν κάτι.
Μαζί της έκανα το μάθημα του ρεπερτορίου. Το να δουλεύεις ένα κομμάτι με τη συγκεκριμένη γυναίκα είχε μαγεία. Μπορεί να είχε την πλάτη της γυρισμένη και να σου έλεγε διόρθωσε το δεξί σου πλευρό και εσύ με μια τόσο μικρή κίνηση και ξαφνικά όλα ευθυγραμμιζόντουσαν. Μαζί της δεν σε ενδιέφερε η κούραση, οι ώρες δουλειάς ούτε τι συμβαίνει γύρω σου, ήσουν εσύ και εκείνη. Ήταν σπουδαία.
Την εποχή που ήσουν εσύ στην Ακαδημία, είχε ξεσπάσει το σεξουαλικό σκάνδαλο στα μπαλέτα Μπολσόι. Tι θυμάσαι;
Εκεί ήμουν αλλά αυτά συνέβαιναν μέσα στο θέατρο. Έχουμε ακούσει πάρα πολλές ιστορίες και διάφορα πράγματα εκείνη την περίοδο αλλά τίποτα που να το είδα εγώ. Ξέρω ότι ξέσπασε ένα τεράστιο σκάνδαλο, άλλαξε ο καλλιτεχνικός διευθυντής και ξέρω ότι έφυγαν και πάρα πολλές χορεύτριες αφού έγινε αυτό. Έγινε άμεσα μια αλλαγή, γιατί έκαναν ένα γενικότερο rebranding στο θέατρο.
Εσύ πώς συνεργάστηκες με τα Μπολσόι;
Μέσα από τη σχολή απ’ όπου μας επέλεγαν, έκανα κάποιες παραστάσεις. Όμως ήξερα εξ αρχής ότι δεν θέλω κάτι περισσότερο. Ήξερα ότι ο δρόμος μου είναι ο χορός, όμως ήθελα να φύγω από αυτή τη χώρα. Περιοριζόμουν. Δεν ένιωθα ελεύθερη και αυτό με ενοχλούσε.
Και όσο μεγαλώνω αυτό με ενοχλεί περισσότερο. Γι' αυτό έφτιαξα την Indak Company, τη δική μου ομάδα για να μπορώ να είμαι ελεύθερη.
Όταν ήμουν μικρή, έπρεπε να είσαι κάτι πάρα πολύ αδύνατο, κάτι εντυπωσιακά όμορφο που όποιος σε δει, θα εντυπωσιάζεται. Αυτό ήταν ο χορός στη Ρωσία. Κάτι έξωπραγματικό και απόλυτο.
Ρωσία, Αμερική, Ευρώπη, Ελλάδα. Μέσα από την εμπειρία σου και τα ταξίδια σου, η γυναίκα μέσα στο χορό τι ρόλο έχει, τι σύμβολο είναι;
Νομίζω ακόμα ψάχνω κι εγώ να καταλάβω τι ακριβώς είμαστε οι χορεύτριες. Γιατί όταν ήμουν μικρή, έπρεπε να είσαι κάτι πάρα πολύ αδύνατο, κάτι εντυπωσιακά όμορφο που όποιος σε δει, θα εντυπωσιάζεται. Αυτό ήταν ο χορός στη Ρωσία. Κάτι έξωπραγματικό και απόλυτο. Σε μια παράσταση εκεί, βλέπεις την τελειότητα. Πώς έχει χτιστεί αυτή η τελειότητα και τι τραβάει αυτή η τελειότητα για να τη δουν τα δικά σου τα μάτια δεν αφορά και κανένα. Εμένα από εκεί ξεκίνησαν να μου δημιουργούνται ερωτήματα όπως, γιατί πρέπει να είμαστε κάτι τέλειο για να το θαυμάσει ο θεατής; Γιατί δεν μπορεί να είμαστε κάτι λιγότερο όμορφο, κάτι κανονικό, κάτι ατελές και να μας θαυμάσει;
Γιατί πρέπει να έχω ένα τεράστιο λαιμό, κάτι άκρα που δεν τελειώνουν από εδώ μέχρι απέναντι για να εντυπωσιάσω; Μπορώ να είμαι μια κοντή με σώμα γυμνασμένο και να κάνω κάτι εξίσου εντυπωσιακό. Τότε στην Ρωσία αυτό δεν υπήρχε. Ταξιδεύοντας, έβλεπα ότι υπήρχαν άλλα πρότυπα. Πλέον στην Ευρώπη δεν υπάρχει το κοκκαλιάρικο ημιλυπόθυμο σώμα. Υπάρχουν γυναίκες και άντρες και άνθρωποι με σώματα δυνατά, έτοιμα να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες και αυτό είναι που μας αφορά.
Θα μπορούσα να πω ότι οι καλλιτέχνες οφείλουμε να είμαστε και να μιλάμε για τα πάντα, ανοιχτά χωρίς ταμπού. Δεν συναντάω εύκολα, κάποιον καλλιτέχνη ο οποίος έχει στερεότυπα που έχει ένας μη καλλιτέχνης. Και για μένα αυτό είναι ένα σύμβολο.
Τι είναι η Indak Company;
Είναι η ομάδα αυτή που μπορεί να μιλήσει για τα πάντα. Η Indak ξεκινάει εκεί που σταματά η δύναμη των λέξεων. Είναι μια ομάδα που μιλάει μέσα από το σώμα, μέσα από τα σώματα και μέσα από τις παραστάσεις και μέσα από τις ταινίες μιλάει για κοινωνικά μηνύματα.
Πώς ξεκινώντας από κάτι τόσο πειθαρχημένο, τόσο αυστηρό που ονομάζεται Ακαδημία Χορού Μόσχας φτάνεις σήμερα πιο ελεύθερη από ποτέ και ως γυναίκα και ως χορεύτρια να μιλήσεις μέσα από το σώμα σου και να μεταφέρεις κοινωνικά μηνύματα; Πώς προέκυψε η ανάγκη σου αυτή;
Δεν ξέρω. Μπορεί να μάθω κάτι, να ακούσω κάτι, να διαβάσω κάτι που με ταράσσει και μετά μέσα στο μυαλό μου να υπάρχουν εικόνες διάσπαρτες, τις οποίες τις μαζεύω και δημιουργείται κάτι. Εμένα προσωπικά με αγγίζει η κοινωνία. Για παράδειγμα υπάρχει πολύ μεγάλη αδικία όταν φτάνουμε σε σημείο να συζητάμε ότι πρέπει να θυσιαστεί η ανθρώπινη ζωή για να βελτιωθεί κάτι στην πράξη.
Σήμερα στις 6 το απόγευμα η χορογραφημένη ταινία με τίτλο Arise της ομάδας σου INDAK company για την γυναίκα, την κακοποίησή της και την ενδυνάμωσή της, θα παρουσιαστεί στο Cinobo Όπερα στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Πιο δυνατές από ποτέ» και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, σε συνεργασία με το «Strong Me», το κίνημα που μάχεται για την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Μίλησε μου γι’ αυτήν την ταινία…
Η ταινία εστιάζει στην εσωτερική και εξωτερική πάλη που βιώνουν οι γυναίκες, ξεκινώντας ένα ταξίδι από την γέννηση μέχρι την παραίτηση. Όλα αυτά είναι η καθημερινότητα μας. Είναι εκείνες οι στιγμές που φοβόμαστε, αμφιβάλλουμε, αγωνιζόμαστε και τελικά σηκωνόμαστε πάλι. Και αυτό συμβαίνει από τη μικρή δυσκολία μέχρι και το πιο δύσκολο αγώνα ενάντια στην κακοποίηση. Υπάρχει σε αυτό το project μία εσωτερική ανάταση και ο τίτλος "ARISE" για μένα σημαίνει αυτήν ακριβώς τη διαδικασία: η αναγέννηση, το να σταθείς ξανά στα πόδια σου και να αγκαλιάσεις τη δύναμη που κρύβεις μέσα σου.
Γι’ αυτήν την εκδήλωση συνεργάζεστε με το Strong Me. Τι ελπίζετε μέσα από τη συνεργασία;
Ελπίζουμε να συμβάλουμε στην πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας, προσφέροντας δύναμη και φωνή σε όσες το έχουν ανάγκη. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, έχουμε δημιουργήσει έναν κωδικό δωρεάς για την οικονομική ενίσχυση του Strong Me. Κάθε συνεισφορά, μικρή ή μεγάλη, μπορεί να κάνει τη διαφορά.
*Αν θέλετε να συμμετάσχετε σε αυτήν την κίνηση αλληλεγγύης, μπορείτε να κάνετε τη δωρεά σας εδώ.
