Τα νιάτα δεν είναι πια μία από τις πιο ευτυχισμένες περιόδους της ζωής

Ήταν ένας από τους πολλούς τίτλους, με τον οποίο ταυτίστηκα από την πρώτη στιγμή: «Τα νιάτα δεν είναι πια μία από τις πιο ευτυχισμένες περιόδους της ζωής». Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει η νέα έρευνα του ΟΗΕ σχετικά με την κρίση της ψυχικής υγείας.

Στο «μικροσκόπιο» μπήκαν πόλεις όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ιρλανδία, Αυστραλία, Καναδά και Νέα Ζηλανδία, όπου διαπιστώθηκε ότι η ικανοποίηση αυξάνεται με την ηλικία. Και ομολογουμένως δεν εκπλήσσομαι καθόλου με το συμπέρασμα αυτό.

Τι ίσχυε μέχρι πριν λίγα χρόνια

Κάποτε θεωρούνταν ότι η ευτυχία ακολουθεί σχήμα U. Δηλαδή η ζωή ξεκινά με μια σχετικά ανέμελη νεότητα, μια πιο δύσκολη μέση ηλικία και μια πιο άνετη μετέπειτα ζωή. Τα δεδομένα όμως έχουν αλλάξει. «Το σχήμα U στην ευημερία ανά ηλικία που υπήρχε σε αυτές τις χώρες έχει πλέον εξαφανιστεί και έχει αντικατασταθεί από μια κρίση στην ευημερία των νέων», σύμφωνα με το έγγραφο που δημοσιεύθηκε από το Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών των ΗΠΑ.

H μελέτη τόνισε την άνοδο των smartphone και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, υποδεικνύοντας ότι η τάση συνέπεσε με την αύξηση της χρήσης του διαδικτύου, με τον αντίκτυπο στην ευτυχία να είναι ορατός στις έρευνες σε όλες τις έξι χώρες και σε πολλά άλλα έθνη παγκοσμίως. Στην ουσία πρόκειται για μια έρευνα που επιβεβαιώνει την απομόνωση που ενισχύουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κατ’ επέκταση το αίσθημα μοναξιάς και δυστυχίας.

«Αυτή μπορεί να καταλήξει να είναι μια χαμένη γενιά», δήλωσε ο Blanchflower, πρώην υπεύθυνος χάραξης πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας, σε συνέντευξή του στον Guardian. Είπε ακόμη ότι υπήρξε απότομη πτώση της ευημερίας στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, και επισήμανε την ανάπτυξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του διαδικτυακού εκφοβισμού και του body shaming στο διαδίκτυο.

«Οι νέοι έχουν απομονωθεί. Δεν είναι επίσης τόσο το γεγονός ότι οι άνθρωποι κάθονται στο τηλέφωνο, όσο το τι δεν κάνουν. Δεν βγαίνουν τόσο πολύ έξω- δεν παίζουν με τους φίλους τους, δεν αλληλεπιδρούν με άλλους ή δεν κάνουν πια σεξ. Δεν νομίζω ότι υπάρχει καμία αμφιβολία ότι έχουμε μια απόλυτη παγκόσμια κρίση. Οι νέοι άνθρωποι βρίσκονται σε βαθιά σύγχυση και προβλήματα. Και το ερώτημα είναι τι κάνουμε γι' αυτό; Και δεν ξέρουμε».

Άλλες μελέτες έχουν συνδέσει την κρίση ψυχικής υγείας των νέων με τη ανισότητα μεταξύ των γενεών, τα ανεξέλεγκτα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την ανασφαλή απασχόληση και την κλιματική κρίση. Το σίγουρο είναι ένα. «Οι νέοι όλο και περισσότερο βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας με προβλήματα ψυχικής υγείας», πρόσθεσε ο Blanchflower.

Θεωρητικά ζούμε σε μια εποχή που προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες και ελευθερίες από ποτέ. Η τεχνολογία μάς συνδέει, η πληροφόρηση είναι άμεση, οι επιλογές αμέτρητες. Και όμως, οι νέοι σήμερα νιώθουν ένα βαθύ αίσθημα κενότητας, μια υπαρξιακή μοναξιά που δύσκολα περιγράφεται, αλλά εύκολα βιώνεται. Κάτι που επιβεβαιώνεται πλέον και από περισσότερες επίσημες έρευνες.

Οι προηγούμενες γενιές πάλευαν για επιβίωση, για βασικά δικαιώματα, για μια καλύτερη ζωή. Σήμερα, οι περισσότεροι νέοι δεν παλεύουν για την ίδια την ύπαρξη, αλλά για να βρουν έναν λόγο ύπαρξης. Η επιτυχία ορίζεται με όρους παραγωγικότητας, η κοινωνική αξία καθορίζεται από την αποδοχή στα social media, και η αυθεντική χαρά αντικαθίσταται από στιγμιαίες εκρήξεις ντοπαμίνης μέσα από likes, αγορές και ατελείωτο scrolling.

Αυτό το αίσθημα κενού γεννιέται τελικά από την αποσύνδεση. Αποσύνδεση από τον εαυτό μας, από τους άλλους, από κάτι μεγαλύτερο από εμάς. Οι νέοι βομβαρδιζόμαστε με την ιδέα ότι πρέπει να είμαστε επιτυχημένοι, ευτυχισμένοι, γεμάτοι πάθος, αλλά δεν έχουμε καν τον χώρο να επεξεργαστούμε το ποιοι πραγματικά είμαστε. Αντί για ουσιαστική αναζήτηση, υπάρχει μια βιασύνη να «φτιάξουμε» τον εαυτό τους με βάση μια εικόνα που επιβάλλεται απ' έξω.

Το διαδίκτυο και τα social media υπόσχονται επικοινωνία, όμως δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο απομόνωσης. Οι διαδικτυακές αλληλεπιδράσεις σπάνια αντικαθιστούν την πραγματική ανθρώπινη επαφή. Οι νέοι περνάμε ώρες σε εικονικές συνομιλίες, αλλά λίγα δευτερόλεπτα σε αληθινές, ουσιαστικές συζητήσεις.

Και τι γίνεται όταν κλείνει η οθόνη; Μένει το κενό. Η αίσθηση ότι κάτι λείπει, ακόμα κι αν τυπικά όλα είναι «καλά». Η συνεχής σύγκριση με τις ζωές των άλλων, η ψευδαίσθηση ότι όλοι είναι πιο ευτυχισμένοι, πιο επιτυχημένοι, πιο πλήρεις, κάνει το κενό ακόμα πιο βασανιστικό –κλέβοντας κάθε ίχνος πληρότητας ή ικανοποίησης.

Ίσως όμως το πραγματικό αντίδοτο σε αυτό το κενό των ημερών, να είναι η ίδια η ζωή –όχι όπως μας τη σερβίρουν, αλλά όπως τη νιώθουμε αληθινά.