Το «sundowning» είναι ένας όρος που περιγράφει ορισμένες συμπεριφορές, σε άτομα με άνοια, που συνδέονται με σύγχυση, ανησυχία και εναλλαγές της διάθεσης και εμφανίζονται αργά το απόγευμα και τη νύχτα, όταν δύει ο ήλιος.
Σύμφωνα με το Χάρβαρντ, τα άτομα που εκδηλώνουν το sundowning μπορεί να έχουν καλές ημέρες με λίγα συμπτώματα και δύσκολες ημέρες με πιο σοβαρά συμπτώματα, όπως αναφέρει το vita.gr.
Το sundowning μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε πάσχει από άνοια, αλλά είναι πιο συχνό στα μεταγενέστερα στάδια της νόσου.
Σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) των ΗΠΑ, η άνοια (πιο επίσημα γνωστή ως μείζων νευρογνωστική διαταραχή) είναι η απώλεια της σκέψης, της μνήμης και της λογικής σε σημείο που παρεμβαίνει στις καθημερινές δραστηριότητες και τη ζωή ενός ανθρώπου. Υπάρχουν πολλοί τύποι άνοιας, αλλά η πιο συχνή μορφή σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω είναι η νόσος Αλτσχάιμερ, όπως αναφέρει η Αμερικανική Ακαδημία Νευρολογίας. Σχεδόν όλα τα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ θα παρουσιάσουν κάποια μορφή του συνδρόμου sundowning.
Η δεύτερη πιο συχνή μορφή είναι η αγγειακή άνοια, που προκαλείται από καταστάσεις που επηρεάζουν τα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου (όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο), και η τρίτη είναι μια εγκεφαλική διαταραχή γνωστή ως άνοια της νόσου του Πάρκινσον.
Πώς μοιάζει το sundowning
Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα του συνδρόμου περιλαμβάνουν:
- Περιπλάνηση.
- Σύγχυση.
- Αναστάτωση.
- Κλάμα.
- Στενή παρακολούθηση ενός φροντιστή (shadowing).
- Προβλήματα στον ύπνο.
- Ψευδαισθήσεις.
- Φόβος χωρίς προφανή λόγο.
- Επιθετικότητα και φωνές.
Μπορεί να είναι δύσκολο για τους φροντιστές να μην παίρνουν προσωπικά αυτές τις συμπεριφορές. Ωστόσο, είναι σημαντικό να κατανοήσουν ότι οφείλονται σε αλλαγές στον εγκέφαλο που έχουν ως αποτέλεσμα συναισθήματα τα οποία το άτομο με άνοια δεν μπορεί να ελέγξει.
Παράγοντες που μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα:
- Γεγονότα ή αλλαγές στο περιβάλλον ή τη ρουτίνα.
- Έλλειψη ύπνου
- Πόνος.
- Άγχος.
- Κατάθλιψη.
- Θόρυβος.
- Πολυκοσμία.
- Ακαταστασία.
- Αίσθημα απώλειας ελέγχου.
- Προβλήματα όρασης ή ακοής.
- Μοναξιά.
- Ορισμένα φάρμακα.
Πώς να διαχειριστείτε ένα αγαπημένο σας πρόσωπο που εκδηλώνει συμπτώματα sundowning:
- Προσπαθήστε να διατηρήσετε μια προβλέψιμη ρουτίνα. Για παράδειγμα, σερβίρετε τα γεύματα την ίδια ώρα κάθε μέρα.
- Προσπαθήστε να μιλάτε αργά και ήρεμα.
- Διατηρήστε το σπίτι τακτοποιημένο και κρατήστε μερικά οικεία αντικείμενα και φωτογραφίες.
- Αποθαρρύνετε τους μεγάλους ύπνους αργά μέσα στην ημέρα.
- Προγραμματίστε τα ραντεβού με τους γιατρούς και άλλες δραστηριότητες νωρίτερα μέσα στην ημέρα.
- Διαβεβαιώστε το άτομο ότι είναι ασφαλές και ότι είστε εκεί για να το βοηθήσετε.
- Μείνετε ψύχραιμοι και μην κάνετε απότομες κινήσεις.
- Απλοποιήστε τις διαδικασίες και εστιάστε στην ασφάλεια.
- Βοηθήστε το άτομο να επωφεληθεί από τις δεξιότητες που διατηρεί.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ένα πρόγραμμα μπορεί να μειώσει τις αποφάσεις που θα χρειαστεί να πάρει το άτομο με άνοια και επαναφέρει την τάξη και την οργάνωση σε μια, κατά τα άλλα, μπερδεμένη καθημερινή ζωή. Το πρόγραμμα μπορεί να παρέχει αίσθημα ασφάλειας σε ένα άτομο με άνοια. Παρόλο που το πρόγραμμα είναι χρήσιμο, είναι σημαντικό να διατηρηθεί η καθημερινότητα, όσο πιο φυσιολογική γίνεται. Όσο το επιτρέπει η διαφοροποιημένη κατάσταση ενός ατόμου με άνοια, προσπαθήστε να το αντιμετωπίζετε όπως κάνατε πριν από την εμφάνιση της νόσου.
Είναι απαραίτητο το άτομο να παραμείνει ανεξάρτητο όσο περισσότερο γίνεται. Αυτό βοηθάει να διατηρήσει την αυτοεκτίμησή του και να μειώσει το βάρος που δέχεται ο περιθάλπων. Αντισταθείτε στην τάση να παρεμβαίνετε και να τα κάνετε όλα εσείς για το άτομο με άνοια. Υιοθετήστε δραστηριότητες τις οποίες το άτομο θα μπορεί να τις κάνει όσο πιο πολύ καιρό ακόμα γίνεται. Για παράδειγμα, αν ένα άτομο θέλει να μαγειρέψει, βοηθήστε το στην κουζίνα. Αφήστε το να κάνει μικρές εργασίες οι οποίες συνεισφέρουν στην ολοκλήρωση του γεύματος. Παρόλο που αυτό είναι πιο χρονοβόρο, το άτομο θα αισθανθεί χρήσιμο και δραστήριο και αυτό μπορεί να αποτελέσει μια τακτική δραστηριότητα που μπορείτε να απολαύσετε μαζί.
