Στην ποινική δίκη γνωστού ηθοποιού ( Π. Φιλιππίδη) υποβλήθηκαν από τον Εισαγγελέα της έδρας κάποιες ερωτήσεις οι οποίες ενόχλησαν έντονα και σχολιάστηκαν στη δημόσια σφαίρα (αφού η ακροαματική διαδικασία σε ένα ποινικό δικαστήριο είναι δημόσια, σύμφωνα με το άρθρο 329 του ΚΠΔ).
Πριν αναφέρω ποιες ακριβώς ερωτήσεις προκάλεσαν εντύπωση, θα ήθελα να τονίσω το εξής:
Δηλαδή, ότι σύμφωνα με το άρθρο 178 παρ. 2 του Κώδικα της Ποινικής Δικονομίας «οι δικαστές και οι εισαγγελείς εξετάζουν αυτεπαγγέλτως όλα τα αποδεικτικά μέσα , που θεμελιώνουν την ενοχή ή κατατείνουν στην αθωότητα του κατηγορουμένου καθώς και κάθε στοιχείο που αφορά την προσωπικότητα του και επηρεάζει την επιμέτρηση της ποινής».
Αυτό σημαίνει με απλά λόγια, ότι οι Εισαγγελικές και οι Δικαστικές αρχές είναι ανεξάρτητα δικαιοδοτικά όργανα και δεν πρέπει με τη στάση τους να αποκαλύπτουν ή να φανερώνουν ότι αποδέχονται την αθωότητα ή την ενοχή του κατηγορουμένου, πριν να εξεταστούν ενώπιον τους όλα τα αποδεικτικά μέσα.
Η ανωτέρω σημαντική «ιδεολογική προσέγγιση» του Δικονομικού Νομοθέτη ενισχύεται και από το άρθρο 327 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που επιτρέπει στον εκάστοτε Εισαγγελέα να καλεί και μάρτυρες κατηγορίας και μάρτυρες υπεράσπισης.
Κατά συνέπεια η νομοθεσία της χώρας μας απαιτεί οι Δικαστές και οι Εισαγγελείς να είναι αμερόληπτοι (και προς αυτή την κατεύθυνση κατατείνουν και οι θεσμοί του αποκλεισμού ή της εξαίρεσης των δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών, όταν συντρέχουν ορισμένες περιστάσεις).
Ενόψει όλων αυτών , η αξιολογική μου κρίση είναι ΄ότι οι ερωτήσεις που υποβλήθηκαν από την πλευρά του Εισαγγελέα της έδρας στην ποινική δίκη του γνωστού ηθοποιού για απόπειρα βιασμού, έρχονται σε πρόσκρουση με τις ανωτέρω σημαντικές ρυθμίσεις.
Ποιες ήταν αυτές οι ερωτήσεις (ή και οι απόψεις) που διατυπώθηκαν κατά την εξέταση της καταγγέλλουσας την απόπειρα βιασμού;
Αν «αποδόθηκαν» ορθά από τους δημοσιογράφους («Καθημερινή 5/12»).
Καταρχήν προκαλεί εντύπωση μια συγκριτική παρατήρηση που έγινε . Τι έλεγε αυτή η παρατήρηση; : «Στη Γαλλία έχουν 51 βιασμούς, εδώ έχουμε μια απόπειρα, μην τρελαθούμε κιόλας…»
Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνταν και μια άλλη ερώτηση της Εισαγγελικής αρχής η οποία (εντελώς παράδοξα) αφορούσε το «εσώρουχο» που
φορούσε το θύμα κατά την ημέρα κατά την οποία (σύμφωνα με την κατηγορία) είχε διαπραχθεί η απόπειρα του βιασμού!
Ύστερα από όλα αυτά η γνώμη μου είναι, ότι και η συγκεκριμένη παρατήρηση και η επίμαχη ερώτηση που υποβλήθηκαν από την Εισαγγελική αρχή ενείχαν μεροληπτικότητα και δεν θα έπρεπε καν να υποβληθούν !
Και τούτο, γιατί η μεν σύγκριση με την «πληθώρα» των βιασμών οι οποίοι είχαν διαπραχθεί στη Γαλλία προσπαθούσε να υποβαθμίσει το αδίκημα το οποίο κατά την κατηγορία είχε διαπραχθεί από τον κατηγορούμενο ηθοποιό (απόπειρα βιασμού).
Επιπλέον, και η ερώτηση που αφορούσε τα εσώρουχα του θύματος προσπαθούσε να αναδείξει μάλλον μια «μορφή υπαιτιότητας» της καταγγέλλουσας την απόπειρα βιασμού (γιατί διαφορετικά δεν μπορώ να κατανοήσω για ποιο λόγο υποβλήθηκε).
Και ας μην λησμονούμε, ότι τέτοιου είδους ερωτήσεις ανακαλούν στη μνήμη μας την «φροϋδική ανάλυση» για το ψυχικό τραύμα το οποίο είναι δυνατό να προκαλέσουν στο θύμα .
Αυτή είναι η δική μου γνώμη (και ίσως είναι δυνατό άλλοι να διαφωνούν).
Μέσα στο πλαίσιο αυτό είναι απαραίτητο να ληφθεί υπόψη και η ρύθμιση του άρθρου 332 του ΚΠΔ η οποία επιβάλλει στους δικαστικούς και τους εισαγγελικούς λειτουργούς να μεταχειρίζονται τα πρόσωπα που συμμετέχουν στην ποινική δίκη με τρόπο «ευπρεπή, απαθή και ψύχραιμο».
Και κατά την κρίση μου μου οι ανωτέρω παρεμβάσεις της Εισαγγελικής αρχής μάλλον «βρίσκονταν πολύ μακριά» από την αναγκαιότητα για ευπρεπή και ψύχραιμη συμπεριφορά.
Και υπό το πρίσμα τούτο είναι πολύ σημαντική η πρόσφατη σύσταση της Προέδρου του ΑΠ κ. Κλάπα που υπογραμμίζει ότι «η ακεραιότητα και η ευπρέπεια των δικαστικών λειτουργών …συνίσταται στην άσκηση των καθηκόντων τους , χωρίς ευνοιοκρατία , μεροληψία ή διακρίσεις , με ψυχραιμία και σεβασμό στα διάδικα μέρη, χωρίς την εκφορά σχολίων ,παρατηρήσεων ή συμπερσμάτων που ερείδονται σε ατομικές αντιλήψεις ή προτιμήσεις».
Όπως έλεγε μάλιστα και μια Γαλλίδα ανακρίτρια οι δικαστές δεν είναι δυνατό να δικάζουν σύμφωνα με τις προσωπικές τους απόψεις και την προσωπική τους κοσμοθεωρία περί ανδρών και γυναικών («Ζολύ, Η Δικαιοσύνη είναι υπόθεση όλων μας»).
Το συμπέρασμα;
Οι δικαστικοί και oi εισαγγελικοί λειτουργοί είναι απαραίτητο να σέβονται κατά τη γνώμη μου τα πρόσωπα που συμμετέχουν σε μια ποινική δίκη και να δείχνουν έναντι αυτών την απαιτούμενη ευπρέπεια και ψυχραιμία!
Ειδικά σε ποινικές δίκες οι οποίες έχουν να κάνουν με την προσβολή του εννόμου αγαθού της γενετήσιας αυτοδιάθεσης .
Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ
