Τα τελευταία χρόνια, η βία κατά των γυναικών έχει αναδειχθεί σε ένα παγκόσμιο κοινωνικό πρόβλημα, που συνιστά παράλληλα μορφή δυσμενούς διάκρισης και κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των ΗΕ, στις 17 Δεκεμβρίου του 1999, ανακηρύχθηκε η 25 Νοεμβρίου ως Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, με στόχο την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και την προώθηση πολιτικών για την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Η ημέρα αυτή είχε καθιερωθεί από γυναικείες οργανώσεις ήδη από το 1981, με σκοπό να τιμήσει τη μνήμη των τριών αδελφών Μιραμπάλ,, οι οποίες δολοφονήθηκαν το 1960 στη Δομινικανή Δημοκρατία λόγω της πολιτικής τους δράσης και της αντίστασης τους στην δικτατορία.
Όπως υπογραμμίζει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, , «η βία είναι μια ηθική προσβολή για όλες τις γυναίκες και τα κορίτσια, ένα σημάδι ντροπής για τις κοινωνίες μας και ένα σημαντικό εμπόδιο για μια συνεκτική, ισότιμη και βιώσιμη ανάπτυξη».
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), περίπου μία στις τρεις γυναίκες διεθνώς έχουν υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής τους. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, το ποσοστό είναι ακόμη υψηλότερο, ενώ οι γυναίκες είναι αναλογικά πιο ευάλωτες λόγω πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων. Η βία κατά των γυναικών εκδηλώνεται παγκοσμίως με ποικίλες μορφές, από τη σωματική, ψυχολογική και οικονομική βία, τη σεξουαλική παρενόχληση και την εμπορεία ανθρώπων, τους πρώιμους γάμους, τις αναγκαστικές αμβλώσεις, τους ακρωτηριασμούς γεννητικών οργάνων, μέχρι την πλέον ακραία μορφή της, τις δολοφονίες γυναικών λόγω του φύλου τους.
Η ζοφερή αυτή κατάσταση, η οποία έχει επιδεινωθεί από την περίοδο της πανδημίας, αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη για την αφύπνιση των κοινωνιών μας.
Σε αυτήν την κατεύθυνση, η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης του Συμβουλίου της Ευρώπης, για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, αποτελεί ένα σημαντικότατο θεσμικό βήμα προόδου και στοχεύει στη μηδενική ανοχή τέτοιων περιστατικών βίας. Η πρόληψη της βίας, η προστασία των θυμάτων και η δίωξη των δραστών συνιστούν τους θεμελιώδεις άξονες που αντικατοπτρίζουν τη φιλοσοφία της Σύμβασης. Πιο συγκεκριμένα, ποινικοποιεί όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών, ενώ ουσιαστικά απευθύνει μια νέα έκκληση για την προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, διότι η βία κατά των γυναικών, διαιωνιζόμενη από μια κουλτούρα στερεοτύπων και προκαταλήψεων, είναι βαθιά ριζωμένη στην έμφυλη ανισότητα των κοινωνιών μας. Η Σύμβαση μεταξύ άλλων προβλέπει την κατάρτιση των επαγγελματιών που εργάζονται με θύματα βίας, την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τις διάφορες μορφές έμφυληςβίας, την ένταξη στα σχολικά προγράμματα διδακτικού υλικού
σχετικού με θέματα ισότητας των φύλων, τη δημιουργία εξειδικευμένων υπηρεσιών ιατρικής, νομικής και ψυχολογικής υποστήριξης στα θύματα, καθώς και τη δημιουργία κέντρων φιλοξενίας και τηλεφωνικής γραμμής έκτακτης ανάγκης.
Υπό αυτό το πρίσμα, η Κυβέρνηση σχεδιάζει και υλοποιεί ένα πλέγμα πολιτικών, με στόχο να προλαμβάνουμε, να μην επιδεικνύουμε καμία ανοχή στην έμφυλη βία και να διασφαλιστεί ότι κάθε γυναίκα θα μπορεί να απομακρυνθεί μαζί με τα παιδιά της με ασφάλεια από ένα κακοποιητικό περιβάλλον και να κάνει μια επανεκκίνηση στη ζωή της. Σε αυτό το πλαίσιο, έχει αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο δίκτυο δομών σε όλη τη Χώρα, με στόχο την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών και την υποστήριξη των επιζώντων θυμάτων έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας κάθε μορφής. Ειδικότερα, λειτουργούν 44 συμβουλευτικά κέντρα, με στόχο την παροχή στα θύματα ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, νομικής βοήθειας, υποστήριξη στην επαγγελματική τους ένταξη, διασύνδεση τους με υπηρεσίες όπως ξενώνες, αστυνομικές και δικαστικές Αρχές, υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής φροντίδας. Επιπρόσθετα, έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν 20 ξενώνες φιλοξενίας, με στόχο την παροχή ασφαλούς διαμονής στις γυναίκες θύματα βίας και τα παιδιά τους, και τη συνολικότερη στήριξη τους, ώστε να ξαναχτίσουν τη ζωή τους και να σταθούν ξανά στα πόδια τους. Στο πλαίσιο αυτού του δικτύου λειτουργεί και η δωρεάν εικοσιτετράωρη τηλεφωνική γραμμή 15900, η οποία παρέχει στις γυναίκες συμβουλευτική υποστήριξη, καθοδήγηση και διασύνδεση με τις αντίστοιχες υπηρεσίες για ζητήματα έμφυλης βίας.
Μια επιπλέον σημαντική πρωτοβουλία συνιστά το panic button, για την άμεση ειδοποίηση με τρόπο ασφαλή και κρυπτογραφημένο και επέμβαση της αστυνομίας όταν η γυναίκα βρίσκεται υπό την απειλή βίας.
Σχεδόν αμέσως μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης της Χώρας από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, το Νοέμβριο του 2019, ιδρύθηκαν οι πρώτες υπηρεσίες αντιμετώπισης ενδοοικογενειακής βίας της ΕΛ.ΑΣ.
Δεδομένου ότι η πρόληψη και εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και κοριτσιών προϋποθέτει μια συνεκτική προσέγγιση, έχει δοθεί έμφαση στην εκπαίδευση των επαγγελματιών που χειρίζονται τα σύνθετα αυτά ζητήματα, όπως αστυνομικών, δικαστών, κοινωνικών λειτουργών. Οι παρεμβάσεις αυτές εντάσσονται στο συνολικότερο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων.
Σε ποινικό επίπεδο, εντάσσεται στο πεδίο της ενδοοικογενειακής βίας και η ψυχολογική βία, ενώ στο προστατευτικό πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας, εμπίπτουν πλέον και τα περιστατικά που λαμβάνουν χώρα σε δομές κοινωνικής προστασίας. Επιπλέον, ενθαρρύνεται η καταγγελία περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, από επαγγελματίες που αντιλαμβάνονται ή έχουν υπόνοιες κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.
Οι γυναίκες έχουν αρχίσει πλέον να καταγγέλλουν τη βία και να σπάνε τη σιωπή τους, με αποτέλεσμα να γίνονται ορατές, έτσι ώστε η Πολιτεία να τις εντοπίζει και να τις προστατεύει. Πέρα όμως από τις θεσμικές παρεμβάσεις, η βία κατά των γυναικών είναι μια παγκόσμια πρόκληση, η αντιμετώπιση της οποίας απαιτεί τη συλλογική δράση και τη συνεργασία όλων μας. Μόνο με την αλλαγή των στάσεων και αντιλήψεων της κοινωνίας, θα οικοδομήσουμε έναν κόσμο όπου κάθε γυναίκα θα ζει με αξιοπρέπεια και ασφάλεια, πιο ειρηνικό και δίκαιο για όλους μας.
Ο Γιώργος Σταμάτης είναι βουλευτής επικρατείας της ΝΔ
