Με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθιερώθηκε το 2007 η 18η Οκτωβρίου ως πανευρωπαϊκή ημέρα κατά της εμπορίας ανθρώπων (EU Anti-Trafficking Day), ενός από τα ειδεχθέστερα εγκλήματα παγκοσμίως.
Η εμπορία ανθρώπων (human trafficking), συνιστά κατάφωρη παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της υγείας και σωματικής ακεραιότητας, της αυτοδιάθεσης, της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας, κάποιες φορές τίθεται σε άμεση διακινδύνευση ακόμη και το απόλυτο και αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα στη ζωή.
Σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Παλέρμο των ΗΕ του 2000 για την Πρόληψη, Καταστολή και Τιμωρία της Διακίνησης Προσώπων, ιδιαίτερα γυναικών και παιδιών, όπου η εμπορία ανθρώπων αναγνωρίστηκε ως διεθνές έγκλημα, το trafficking συνίσταται στην παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων, με τη χρήση απειλών ή άλλου εξαναγκαστικού μέσου, με σκοπό την οικονομική τους εκμετάλλευση.
Τα κύρια αντικείμενα της διεθνοποιημένης αυτής ιδιαίτερα επικερδούς εγκληματικής δραστηριότητας είναι η εξαναγκαστική εργασία, η σεξουαλική εκμετάλλευση, η αφαίρεση οργάνων και ιστών του ανθρώπινου σώματος, ο αναγκαστικός γάμος, η επιβαλλόμενη επαιτεία και εγκληματικότητα.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπολογίζεται ότι περίπου 21 εκατομμύρια άνθρωποι πέφτουν ετησίως στα χέρια των αδίστακτων διακινητών, των σύγχρονων δουλεμπόρων, όπου ζουν σε καθεστώς σεξουαλικής και εργασιακής εκμετάλλευσης, σε συνθήκες απάνθρωπες που δεν είναι ανεκτές σε καμία δημοκρατική κοινωνία. Τα 800.000 θύματα περίπου βρίσκονται εντός της ΕΕ, ενώ η συντριπτική πλειονότητα είναι γυναίκες και κορίτσια, καθώς και άτομα από ευάλωτες ομάδες που αντιμετωπίζουν διασταυρούμενες διακρίσεις, όπως άτομα με αναπηρία, μετανάστες, πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.
Ανάμεσα στους παράγοντες όξυνσης του φαινομένου συγκαταλέγονται η φτώχεια, οι συγκρούσεις, η ανισότητα, η έμφυλη βία, η απουσία βιώσιμων ευκαιριών απασχόλησης ή κοινωνικής υποστήριξης, οι ανθρωπιστικές κρίσεις, η ανιθαγένεια και οι διακρίσεις.
Η ΕΕ έχει θέσει ως κομβική προτεραιότητα το σχεδιασμό πολιτικών και τη λήψη μέτρων για την πρόληψη και καταπολέμηση του trafficking, καθώς και την προστασία των επιζώντων θυμάτων. Στην κατεύθυνση αυτήν, υιοθετήθηκε η ευρωπαϊκή οδηγία 2011/36, που τροποποιήθηκε πρόσφατα με την οδηγία 2024/1712 , η οποία καθορίζει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων με τη θέσπιση ελάχιστων κανόνων σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων. Περιλαμβάνει επίσης κοινές διατάξεις προκειμένου να ενισχυθεί η πρόληψη της εμπορίας ανθρώπων, η συνδρομή που παρέχεται στα θύματα, καθώς και η προστασία τους, λαμβανομένων υπόψη των διαστάσεων του φύλου, της αναπηρίας και του παιδιού και με προσέγγιση που επικεντρώνεται στα θύματα.
Περαιτέρω, η ευρωπαϊκή στρατηγική για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων (2021-2025), εστιάζει στην πρόληψη του εγκλήματος, στην προσαγωγή των διακινητών στη δικαιοσύνη και στην προστασία και ενδυνάμωση των θυμάτων.
Η χώρα μας, σε νομοθετικό επίπεδο, έχει κυρώσει τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη δράση κατά της εμπορίας ανθρώπων. Η σύμβαση στοχεύει στην πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, στην προστασία των δικαιωμάτων των θυμάτων διακίνησης και εμπορίας και στην προώθηση της διεθνούς συνεργασίας για την αντιμετώπιση του εγκλήματος.
Η πρόληψη και καταπολέμηση του human trafficking διεθνώς, προϋποθέτει μέτρα και στοχευμένες παρεμβάσεις όπως, ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την ευαισθητοποίηση των πολιτών έτσι ώστε να εντοπίζονται εγκαίρως τα θύματα trafficking, ενίσχυση της νομικής προστασίας των θυμάτων και πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχολογικής, συμβουλευτικής και υλικής υποστήριξης, προγράμματα στήριξης των επιζώντων θυμάτων για την κοινωνική τους επανένταξη, διακρατική συνεργασία για ανταλλαγή πληροφοριών και αντιμετώπιση των διασυνοριακών πτυχών του εγκλήματος.
Στο πλαίσιο περαιτέρω ενίσχυσης της υποστήριξης και ενδυνάμωσης των θυμάτων, στην Ελλάδα λειτουργεί σε εικοσιτετράωρη βάση γραμμή πληροφόρησης για την εμπορία ανθρώπων, η οποία με πλήρη εμπιστευτικότητα παρέχει συμβουλευτική καθοδήγηση και διασυνδέι τα θύματα με τις κατάλληλες υποστηρικτικές υπηρεσίες, όπως δομές φιλοξενίας και υπηρεσίες νομικής υποστήριξης. Επίσης δέχεται αναφορές για πιθανά κρούσματα trafficking.
Η στενή διεθνής συνεργασία αλλά και η ενεργή συμβολή της κοινωνίας των πολιτών είναι μείζονος σημασίας, προκειμένου να ενώσουμε όλοι μαζί τις δυνάμεις μας, ώστε να εξαλειφθεί αυτή η αποτρόπαιη μορφή ανθρώπινης εκμετάλλευσης. Γιατί κανένας άνθρωπος στον κόσμο δεν πρέπει να στερείται τα θεμελιώδη δικαιώματα της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας.
