Σας έχει τύχει ποτέ να νιώσετε εξαντλημένοι, χωρίς ενέργεια, παρόλο που δεν κάνατε πολλά μέσα στην μέρα; Είτε σκέφτεστε τι θα φάτε είτε είτε πότε θα φορτίσετε το κινητό σας, από την στιγμή που ξυπνάμε, καλούμαστε διαρκώς να πάρουμε αποφάσεις, που σύμφωνα με τους επιστήμονες φαίνεται να μας κουράζουν περισσότερο από όσο πιστεύαμε.
Αν και αυτές οι απλές επιλογές δεν μας φαίνονται δύσκολες, αφού γίνονται σχεδόν αυτόματα, μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να υπερφορτώνουν τον εγκέφαλό μας, προκαλώντας κόπωση. Μάλιστα, στο τέλος μιας γεμάτης με φαινομενικά δευτερεύουσες γνωστικές εργασίες μέρας μπορεί να δυσκολευόμαστε ακόμα περισσότερο να πάρουμε ορθολογικές αποφάσεις.
Γιατί “μένουμε” από ενέργεια;
Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, οι ερευνητές από το Paris Brain Institute μέτρησαν τα επίπεδα των χημικών ουσιών του εγκεφάλου που σχετίζονται με την λήψη αποφάσεων και την επίδρασή τους στην εκτέλεση δύσκολων εργασιών.
Επικεντρώθηκαν σε ένα μέρος του εγκεφάλου που σχετίζεται με τις απαιτητικές γνωστικές διεργασίες και την λήψη αποφάσεων. Στα πλαίσια της μελέτης, που δημοσιεύθηκε στο Current Biology, σαράντα συμμετέχοντες έκαναν ασκήσεις μνήμης για έξι ώρες ενώ ήταν ξαπλωμένοι σε ένα μαγνητικό τομογράφο.
Μια άσκηση περιελάμβανε την παρακολούθηση ακολουθιών αριθμών που εμφανίζονταν σε μια οθόνη και οι συμμετέχοντες έπρεπε να διακρίνουν εάν ο τρέχων αριθμός ήταν ίδιος με τον προηγούμενο. Μια πιο εύκολη άσκηση δόθηκε σε 14 άτομα, ενώ μια πιο δύσκολη σε 26.
Διαφορετικές χημικές ουσίες του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένου του γλουταμικού μετρήθηκαν σε πολλά σημεία κατά τη διάρκεια των γνωστικών ασκήσεων. Στο τέλος των ασκήσεων και οι δύο ομάδες εμφάνισαν τα ίδια επίπεδα γλουταμικού σε σύγκριση με την αρχή του πειράματος.
Αυτό μπορεί να υποδηλώνει ότι είναι η ποσότητα των ασκήσεων και όχι η δυσκολία, που μπορεί να σχετίζεται με την νοητική συσσώρευση και κόπωση, αναφέρουν οι ερευνητές. Σημειώνουν ωστόσο, ότι απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να διερευνηθεί το φαινόμενο.
Τι είναι η κόπωση απόφασης;
Αλλά οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι άνθρωποι που έκαναν τις πιο δύσκολες ασκήσεις έδειχναν άλλα σημάδια κούρασης, όπως η διαστολή των κόρης των ματιών τους, κάτι που δεν ίσχυε για την ομάδα που έκανε την ευκολότερη εργασία.
Εξέτασαν επίσης πώς αυτή η γνωστική κόπωση επηρέασε την ικανότητα των συμμετεχόντων να παίρνουν αποφάσεις. Μεταξύ των εργασιών μνήμης, οι ερευνητές έδωσαν στους συμμετέχοντες άλλες ασκήσεις, όπως μια που έπρεπε να επιλέξουν εάν θα λάβουν ένα μικρότερο χρηματικό ποσό αμέσως ή ένα μεγαλύτερο αργότερα.
Όταν τα άτομα που έκαναν τις πιο δύσκολες ασκήσεις μνήμης κουράζονταν περισσότερο, άρχισαν να επιλέγουν την μικρότερη ανταμοιβή που θα λάμβαναν αμέσως, όμως αυτό δεν συνέβαινε πάντα με την άλλη ομάδα. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει, σύμφωνα με τους ίδιους ότι επέλεγαν αυτό που απαιτούσε την λιγότερη επεξεργασία.
Άλλες μελέτες έχουν επίσης τονίσει ότι η κόπωση απόφασης μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα ενός ατόμου να λαμβάνει αποφάσεις.
Παλαιότερη έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο Chronobiology International, αποκάλυψε ότι οι άνθρωποι τείνουν παίρνουν πιο ορθολογικές αποφάσεις νωρίτερα μέσα στην ημέρα, καθώς το βράδυ οι συμμετέχοντες αφιέρωναν λιγότερο χρόνο, ανταποκρινόμενοι ακόμα σε προσφορές υψηλής αβεβαιότητας.
Σε άλλη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Retailing and Consumer Services, οι ερευνητές ρώτησαν περισσότερους από 1.000 συμμετέχοντες σχετικά με τις παρορμητικές αγορές και ανέφεραν ότι ήταν πιο πιθανό να λάβουν παρορμητικές αποφάσεις αργότερα μέσα στην ημέρα.
Και οι δύο μελέτες υποδηλώνουν ότι έχουμε την τάση να παίρνουμε λιγότερο καλές αποφάσεις αργότερα μέσα στην ημέρα, όταν ο εγκέφαλος είναι κουρασμένος και η ενέργεια είναι μειωμένη.
