Ως απειλή για την Κύθνο (Θερμιά), εκτιμούν οι Κύθνιοι ή θερμιώτες, την επικείμενη δημιουργία βιομηχανικού αιολικού πάρκου στον τόπο τους και για αυτό ανέλαβαν δράση και τη συνεχίζουν, ενάντια στην εγκατάστασή του. Τον ακτιβισμό τους πιθανότητα θα διαδεχθούν και νομικές ενέργειες καθώς μέλημά τους είναι η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού τους και του φυσικού του κάλους και δηλώνουν αποφασισμένοι να την επιδιώξουν με όλα τα δυνατά μέσα.
Η τέχνη της ξερολιθιάς
Η Κύθνος, είναι «δομημένη» απ’ άκρου εις άκρον, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Ν. Γονιδάκης στη διπλωματική του εργασία για το νησί.
Ο χαρακτηρισμός «δομημένη απ’ άκρου εις άκρον» σχετίζεται με τις περίφημες ξερολιθιές οι οποίες χαρακτηρίζουν το νησί, αποτελούν το κυρίαρχο στοιχείο της πολιτιστικής του κληρονομιάς. Οι ξερολιθιές, η κατασκευή από την πέτρα πάνω στην πέτρα αλλά χωρίς συνδετικό υλικό, στέκουν αναλλοίωτες στην Κύθνο, εδώ και αιώνες.
«Η δόμηση αυτή δεν επιτρέπει κανενός είδους εκτεταμένη παρέμβαση που θα αλλοιώσει την υπάρχουσα περίτεχνη, μοναδικότητα του τοπίου», αναφέρουν στα ενημερωτικά τους δελτία οι Κύθνιοι.
Με τη βούλα του Κράτους
Και αυτή η άποψη δεν είναι η άποψη της πλειοψηφίας τους ή η μεμονωμένη άποψη ενός επιστήμονα – αρχιτέκτονα. Την ίδια άποψη εκφράζει και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων όπως αυτή καταγράφηκε στο μοναδικού ενδιαφέροντος ντοκιμαντέρ του σκηνοθέτη Γιάννη Σπηλιόπουλου, με τον τίτλο «Πέτρα και χρόνος: Οι ξερολιθιές της Κύθνου» αλλά και το από 17.9.2002 Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 931/24.10.2002) με το οποίο η Κύθνος χαρακτηρίστηκε «τόπος ιδιαιτέρου κάλους» και με το οποίο καθορίστηκαν οι ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης στους οικισμούς της και στις εκτός σχεδίου περιοχές της. Επιπλέον, η τέχνη της Ξερολιθιάς έχει εγγραφεί από το 2015 στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και από το 2018 στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO, 2003).
Η εισήγηση Σακελλαρίου
Αναφορικά με το Προεδρικό Διάταγμα, όσοι δρουν κατά της εγκατάστασης του βιομηχανικού αιολικού πάρκου στο νησί, αναφέρονται με ιδιαίτερη βαρύτητα στο όνομα της Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου καθώς εκείνη ήταν και η εισηγήτρια του αρμοδίου τμήματος του ΣτΕ που ενέκρινε τη θέσπιση του Προεδρικού Διατάγματος που προσδιόρισε την Κύθνο ως «τόπο ιδιαίτερου κάλους» που ως τέτοιος χρήζει προστασίας και διατήρησης.
Ημέρες ακτιβισμού
Με την εισήγηση της κυρίας Σακκελαροπούλου «στο χέρι» μάχονται οι κάτοικοι και φίλοι της Κύθνου στην κάθε δράση τους. Σε αυτήν αναφέρθηκαν και την περασμένη εβδομάδα όταν συγκεντρώθηκαν και διαμαρτυρήθηκαν έξω από την Ταινιοθήκη της Ελλάδας και με αφορμή το σπουδαίο ντοκιμαντέρ «Πέτρα και χρόνος: Οι ξερολιθιές της Κύθνου» που προβλήθηκε αμέσως μετά, στο πλαίσιο του 12ου Διεθνούς Φεστιβάλ Αρχαιολογικού και πολιτιστικού ντοκιμαντέρ.
Συγκέντρωση στο λιμάνι του Μέριχα
Σε ακόμη μία διαμαρτυρία προχωρούν αύριο, Πέμπτη 30 Μαΐου 2024, οι Κύθνοι και οι φίλοι τους, με την ελπίδα ότι τελικά το έργο της εγκατάστασης του αιολικού πάρκου δε θα πραγματοποιηθεί ποτέ και τα σχέδια για την εγκατάστασή του θα μείνουν στα χαρτιά. Αυτή τη φορά επιλέγουν ως τόπο διαμαρτυρίας του νησί τους και συγκεκριμένα στο λιμάνι, στο Μέριχα. Εκεί καλούν σε μια ακόμη διαμαρτυρία – ενημέρωση η «Επιτροπή Αγώνα κατά των ανεμογεννητριών», το «SaveKythnos», η «Κίνηση για την προστασία των Νησίδων», ο δήμος και άλλες συλλογικότητες του νησιού.
Ομιλήτρια η Μαρία Καραμανώφ
Θα υπάρξει σειρά ομιλιών από μέλη και επιστήμονες της Κίνησης για την προστασία των Νησίων ενώ καλεσμένη και κεντρική ομιλήτρια είναι η κυρία Μαρία Καραμανώφ, Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας και πρώην Αντιπρόεδρος του Σ.τ.Ε.
«Δεν είμαστε κατά των ΑΠΕ»
«Δεν είμαστε κατά των ΑΠΕ. Είμαστε κατά της εκβιομηχάνισης περιοχών και τόπων, με σκοπό, όχι τη βιώσιμη ενέργεια, αλλά την κερδοφορία ιδιωτών», διαμηνύουν οι διοργανωτές της διαμαρτυρίας – συζήτησης.
Απειλείται το νησί;
Και απειλούνται πράγματι το νησί και η πολιτιστική του κληρονομιά από την εγκατάσταση αιολικού πάρκου στο νησί; «Ναι» απαντούν οι κάτοικοι και οι ειδικοί. «Ναι» απαντά ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Ν. Γονιδάκης ο οποίος προχωρά στην απεικόνιση του νησιού όπως θα είναι μετά την εγκατάσταση του αιολικού πάρκου για να καταδείξει τη μεταμόρφωση του νησιού και την απώλεια του πολιτιστικού του ίχνους.
Σχέδιο του αρχιτέκτονα Δημήτρης Ν. Γονιδάκη για τη μορφή που θα έχει το νησί της Κύθνου μετά την εγκατάσταση του αιολικού πάρκου.
Πολύ χαρακτηριστικά ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Ν. Γονιδάκης, σχετικά με το τοπίο της Κύθνου, περιγράφει: «[…] Περπατώντας στην ράχη του νησιού, τα πάντα είναι ορατά, η ακτογραμμή, οι λόφοι, οι ρεματιές, οι ξερικοί Θάμνοι, τα αγριόχορτα, τα ερπετά και τα έντομα, τα οικόσπα ζώα, τα πτηνά και τα σύννεφα που χαρίζουν κινητικότητα στον ουρανό. Ακόμη βλέπεις τις αμμουδερές ακρογιαλιές, τα βράχια, τα βότσαλα, τις πέτρες, το χώμα. Κάπου εκεί αρχίζεις να ξεχωρίζεις και να διακρίνεις την «παρουσία» του ανθρώπου, δρόμοι από άσφαλτο, ξερολιθικοί τοίχοι οι οποίοι είτε παράγουν νησίδες γης είτε ορίζουν τους πεζοπορικούς / ημιονικούς δρόμους, μικροί πέντρινοι ορθογωνικοί όγκοι [κατοικίες] και κύκλοι στο έδαφος [αλώνια].
Τα μεγέθη δείχνουν τρομακτικά στο σχέδιο του αρχιτέκτονα Δημήτρης Ν. Γονιδάκη για τη μορφή που θα έχει το νησί της Κύθνου μετά την εγκατάσταση του αιολικού πάρκου.
Επιπλέον δε γίνεται να μην αντιληφθείς το κλιμακωτό ανάγλυφο του νησιού, με τους αναβαθμούς [όχτες], τα λευκά εκκλησάκια, ανεμόμυλους και κάπου εκεί μια συγκέντρωση πολλών κατοικιών να σχηματίζουν ένα χωριό και πιο πέρα στο βάθος ένα άλλο […] κι όλα αυτά» συνεχίζει, «γιατί […] Στο νησί τα πάντα είναι δομημένα και εξημερωμένα… Σχεδόν τα πάντα πλην από τα βράχια ίσως και τις αμμουδιές, είναι δομημένα και σχηματοποιημένα από τον άνθρωπο, πλάθοντας ένα περιβάλλον ιδιαίτερο […]» (ορ. Δημήτρης Ν. Γονιδάκης I σελίς 9 και 47 ~ Το σώμα του τόπου Ε.Μ.Π. Σεπτέμβριος 2015 / Επιβλέπουσα: Παναγιώτα (Πέννυ) Κουτρολίκου).
«Κακό όνειρο» είναι για τους κατοίκους και φίλους της Κύθνου η αντικατάσταση των ξερολιθιών που αποτελεί κομμάτι της τοπικής αρχιτεκτονικής τους με ένα εκχερσωμένο τοπίο όπου θα κυριαρχούν οι ανεμογεννήριες. (Σχέδιο του αρχιτέκτονα Δημήτρης Ν. Γονιδάκη).
«Καταστροφικά αποτελέσματα για τον τόπο και την φύση»
Θα συνεχίσουν να υπάρχουν όλα αυτά που τόσα γλαφυρά περιγράφονται; Όπως εξηγεί στο ΒΗΜΑ ο κ. Γαβριήλ Παπασαράντη, μέλος της πρωτοβουλίας «Κίνηση για την προστασία των Νησίδων», το νησί αντιμετωπίζεται από τους επενδυτές ως πλατφόρμα εγκατάστασης με καταστροφικά αποτελέσματα για το νησί.
Οπως επισημαίνει, «η ισχύς του βιομηχανικού αιολικού πάρκου που σχεδιάζεται να εγκατασταθεί στην Κύθνο είναι πολλαπλάσια των αναγκών του και σε καμία περίπτωση δεν αφορά αυτό καθώς θα συνδέεται με τον κεντρικό διανομέα – όρος απαράβατος για τα βιομηχανικά αιολικά πάρκα – ώστε να εξισρορροπείται η κυμαινόμενη παραγωγή του. Αυτό σημαίνει πολύ βαριά επέμβαση με μόνιμα καταστροφικά αποτελέσματα για τον τόπο και τη φύση. Η εγκατάσταση απαιτεί εκτεταμένα χωματουργικά έργα, διανοίξεις φαρδιών δρόμων, ισοπέδωση κορυφών προκειμένου να δημιουργηθούν πλατείες εγκατάστασης, όπως και εγκατάσταση πυλώνων μεταφοράς ρεύματος».
Εναντίον της οικονομίας του νησιού
Κατά την κρίση του κύριου Σαράντη όλα τα παραπάνω στοιχεία λειτουργούν ανταγωνιστικά με όλες τις σημαντικές οικονομικές δραστηριότητες που αφορούν την επιβίωση του πληθυσμού του νησιού, όπως η γεωργία, ο τουρισμός, η μελισσοκομία.
«Τα καθρεπτάκια για τους ιθαγενείς»
«Τα υποτιθέμενα ανταποδοτικά οφέλη», λέει χαρακτηριστικά, «θυμίζουν τα καθρεπτάκια για τους ιθαγενείς, ενώ το ουσιώδες, δηλαδή το να δεσμευτούν χρήματα για την απόσυρση των ανεμογγενητριών σε 20 χρόνια δε γίνεται. Αυτό σημαίνει» εξηγεί, «ότι ή θα μείνουν εκεί για πάντα ή θα επωμιστούν το κόστος οι φορολογούμενοι». Και καταλήγει λέγοντας πως αυτό ήδη συμβαίνει σε άλλες περιπτώσεις με πανάκριβες διασυνδέσεις που ενώ οι εταιρείες είχαν την υποχρέωση για την αποψίλωσή τους, τώρα τις πληρώνουν οι πολίτες.
Το Προεδρικό Διάταγμα για την Κύθνο
Το Προεδρικό Διάταγμα του 2002 που χαρακτηρίζει την Κύθνο ως «τόπο φυσικού κάλους» μεταξύ άλλων διατάξεων, αναφέρει:
2. α) Δεν επιτρέπεται η εκτέλεση έργων μετατροπής των παραδοσιακών οδών διασύνδεσης των περιοχών της νήσου (καλντερίμια) σε οδούς εξυπηρέτησης τροχοφόρων.
β) Επιβάλλεται η διατήρηση και αποκατάσταση των λιθόστρωτων δρόμων, πλατειών και σκαλοπατιών…
3. Δεν επιτρέπεται η εκτέλεση μετατροπής ρεμάτων σε οδούς εξυπηρέτησης τροχοφόρων ή πεζοδρόμους…
7.α) Απαγορεύεται η κατεδάφιση, η κάθε είδους καταστροφή ή αλλοίωση των παραδοσιακών κτισμάτων των οικισμών, καθώς και εκείνων που απαντώνται στην ύπαιθρο υπό την μορφή συγκροτημάτων εξειδικευμένης αγροτικής χρήσης ή μεμονωμένων κτισμάτων, όπως «κατοικιών», «κελιών», «κλεφτοκελιών», «ληνών», «κρασοκελιών», «μιτάτων», «περιστερώνων», «ανεμόμυλων», «νερόμυλων», αλωνιών, βρυσών, μαντρών, χωρίς την έγκριση των κατά τις κείμενες διατάξεις αρμοδίων οργάνων…
1Ο.α) Δεν επιτρέπεται η δόμηση σε τμήματα ή και στη συνολική έκταση γηπέδων με κλίση, σύμφωνα με τον χάρτη της ΓΥΣ κλίμακας 1:5.000 μεγαλύτερη του 35%, πλην λιθόκτιστων κτισμάτων μέχρι 15.00 τ.μ. και ύψους μέχρι 3.00 μ. από το γύρω φυσικό ή διαμορφωμένο έδαφος…
11. Δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση προκατασκευασμένων ή λυόμενων οικίσκων ή τροχοβιλών και η δημιουργία πολυκαταστημάτων και υπεραγορών…
14. Δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση κάθε είδους φωτεινών επιγραφών και διαφημίσεων, παρά μόνο μετά από έγκριση των αρμοδίων υπηρεσιών του Υπουργείου Αιγαίου και σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις για επιγραφές και διαφημίσεις μικρών διαστάσεων…
15. Κάθε υπέργειο έργο υποδομής που εκτελείται από Οργανισμό Κοινής Ωφέλειας (ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ), Τοπική Αυτοδιοίκηση κ.λπ. και γενικά κάθε εργασία που αφορά στη διαμόρφωση, τροποποίηση ή ανάπλαση κοινοχρήστων χώρων προσαρμόζεται στα τοπικά πρότυπα και εκτελείται μετά από έγκριση της σχετικής μελέτης από την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Αιγαίου. Οι Οργανισμοί Κοινής Ωφέλειας αναλαμβάνουν με δαπάνες τους την αναμόρφωση και βελτίωση των εγκαταστάσεών τους, ώστε να μη βλάπτεται το περιβάλλον…
Αιολικά πάρκα στις Κυκλάδες
«Ανήσυχοι αλλά και προδομένοι» δηλώνουν οι κάτοικοι της Κύθνου καθώς λίγα μόλις λίγα χρόνια πριν τα δεδομένα για τον τόπο τους φάνταζαν διαφορετικά. Πέρα από το Προεδρικό Διάταγμα που προστάτευε τη γη των προγόνων τους, τα δημοσιεύματα της εποχής, ανέφεραν ότι τα νέα έργα ΑΠΕ θα δημιουργηθούν εκτός Κυκλάδων και βουνοκορφών.
Συγκεκριμένα, δημοσίευμα του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων του Νοεμβρίου του 2022, μιλούσε για «φρένο» στη χωροθέτηση νέων αιολικών μονάδων στον νησιωτικό χώρο, κυρίως του Νοτίου Αιγαίου και των Κυκλάδων. Οι βασικές κατευθύνσεις που είχε δώσει το Μαξίμου στο ενεργειακό επιτελείο της κυβέρνησης για την αναθεώρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου (ΕΧΠ) για τις ΑΠΕ ήταν σύμφωνα με το δημοσίευμα οι εξής:
Διαφύλαξη του νησιωτικού τοπίου
– Αποκλεισμός των αιολικών πάρκων, κυρίως από τα νησιά των Κυκλάδων (ενδεχομένως και των Δωδεκανήσων), με εξαίρεση πιθανώς τα μεγαλύτερα από αυτά όπως είναι π.χ. η Ρόδος.
– Απαγόρευση εγκατάστασης μονάδων πράσινης ενέργειας στα απάτητα βουνά της χώρας και υιοθέτηση της αρχής του «συμπαγούς» σχεδιασμού του χώρου, δηλαδή την αποφυγή εξάπλωσης σταθμών ΑΠΕ σε όλη την επικράτεια.
– Δημιουργία χερσαίων ΑΠΕ σε μία Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων (ΠΟΑΠΔ) σε κάποιο μεγάλο νησί σε καθεμία από τις δύο Περιφέρειες Νοτίου και Βορείου Αιγαίου, με εφαρμογή ειδικών προδιαγραφών και περιβαλλοντικών περιορισμών χωροθέτησης και κλίμακας των μονάδων για τη διαφύλαξη του νησιωτικού τοπίου.
