Ενώ η απόλαυση αποτελεί κομβικό στοιχείο μιας ευτυχισμένης και υγιούς καθημερινότητας, δεν είναι λίγες οι φορές που αυθόρμητα το… παρακάνουμε. Όμως έχετε αναρωτηθεί από που προκύπτει αυτή η συμπεριφορά;
Ενώ ορισμένοι αυθόρμητα μπορεί να σκεφτούν την έλλειψη πειθαρχίας ή ορίων, οι επιστήμονες μας προτείνουν κάτι εντελώς διαφορετικό.
Εάν για παράδειγμα έχετε την τάση να κάνετε παράλληλα άλλα πράγματα ή γενικότερα η προσοχή σας αποσπάται όσο τρώτε το βραδινό σας, τότε είναι πιθανό να θέλετε να απολαύσετε περισσότερα αργότερα, πιθανώς επειδή η απόσπαση της προσοχής σας “στέρησε” ένας μέρος της διασκέδασης, προτείνει νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία.
Στα πλαίσια της μελέτης, οι ερευνητές εξέτασαν πώς η απόσπαση της προσοχής μπορεί να επηρεάσει την «ηδονική κατανάλωση» ή την αγορά και χρήση αγαθών και εμπειριών επειδή μας κάνουν να νιώθουμε καλά και όχι απαραίτητα επειδή τα χρειαζόμαστε.
Γιατί το παρακάνουμε με την απόλαυση;
“Ενώ οποιαδήποτε ημέρα μπορούμε να αντλήσουμε χαρά ή ευχαρίστηση από συγκεκριμένες δραστηριότητες, παρατηρούμε ότι οι άνθρωποι συχνά καταναλώνουν περισσότερα ηδονικά αγαθά από όσα πραγματικά θέλουν ή από όσα τους κάνουν καλό” δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Stephen Lee Murphy από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης.
Ένας λόγος για αυτήν την υπερκατανάλωση μπορεί να είναι η απόσπαση της προσοχής, σύμφωνα με τον ίδιο.
Όταν οι άνθρωποι αποσπώνται ενώ συμμετέχουν σε μια ηδονική δραστηριότητα, τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι είναι πιθανό να βιώσουν λιγότερη απόλαυση από αυτή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συναίσθημα δυσαρέσκειας και τελικά στην “υπερκατανάλωση”, προκειμένου να αντισταθμιστεί αυτό το έλλειμμα.
Για να κατανοήσουν καλύτερα τον ρόλο της απόσπασης της προσοχής στην υπερκατανάλωση, οι ερευνητές διεξήγαγαν πρώτα ένα πείραμα στο οποίο συμμετείχαν 122 συμμετέχοντες (κυρίως γυναίκες μεταξύ 18 και 24 ετών) που ανέφεραν πόσο περίμεναν να απολαύσουν το μεσημεριανό τους γεύμα πριν το φάνε.
Στη συνέχεια τους ζητήθηκε να φάνε το μεσημεριανό τους υπό μία από τις τρεις συνθήκες: χωρίς απόσπαση της προσοχής, μέτρια απόσπαση της προσοχής (βλέποντας ένα βίντεο) και υψηλή απόσπαση προσοχής (παίζοντας ένα παιχνίδι στο κινητό).
Μετά το μεσημεριανό γεύμα, οι συμμετέχοντες ανέφεραν την απόλαυση που άντλησαν, την ικανοποίηση που αισθάνονταν, την επιθυμία για περαιτέρω ικανοποίηση και την ποσότητα που κατανάλωσαν. Ανέφεραν επίσης και τα σνακ τους αργότερα μέσα στην ημέρα.
Οι συμμετέχοντες που έτρωγαν ενώ η προσοχή τους είχε αποσπαστεί ανέφεραν χαμηλότερη απόλαυση και ικανοποίηση, η οποία συνδέθηκε με αυξημένο αριθμό σνακ μέσα στην μέρα και μια γενικότερη επιθυμία για περαιτέρω ικανοποίηση.
Δεν έχει να κάνει μόνο με το φαγητό
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η “αντίδραση”, την οποία ονόμασαν “ηδονική αποζημίωση”, πιθανότατα να εμφανίζεται και σε άλλες πτυχές της καθημερινότητας πέραν του φαγητού.
Για παράδειγμα, τα άτομα που αποσπώνται ενώ παρακολουθούν μια ταινία ή παίζουν ένα παιχνίδι μπορεί να είναι πιο πιθανό να συμμετάσχουν σε πρόσθετη κατανάλωση (π.χ. scroll στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) για να αντισταθμίσουν τη μειωμένη απόλαυση της αρχικής δραστηριότητας.
Οι ερευνητές παρακολούθησαν επίσης 220 συμμετέχοντες ηλικίας 18 έως 71 ετών (και πάλι κυρίως γυναίκες) για μια εβδομάδα για να διερευνήσουν αυτήν την επίδραση ευρύτερα.
Οι συμμετέχοντες συμπλήρωναν επτά σύντομα ερωτηματολόγια μέσω των smartphone τους σχετικά με την ηδονική κατανάλωση, την απόσπαση της προσοχής και την ικανοποίησή τους.
Όπως και με το πείραμα διατροφής, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν οι συμμετέχοντες δεν εστίαζαν στο ερωτηματολόγιο που απαντούσαν, ένιωθαν λιγότερο ικανοποιημένοι και βίωναν μια αυξημένη ανάγκη για περαιτέρω ικανοποίηση.
