Ήταν το μακρινό 2010 όταν ο πλανήτης είχε κλονιστεί από τις αποκαλύψεις του Wikileaks, μίας πλατφόρμας που φιλοδοξούσε τότε να γίνει η «Πέμπτη εξουσία» που θα ήλεγχε την αυθαιρεσία κυβερνήσεων.

Σήμερα, 14 χρόνια αργότερα, ο Aυστραλός φερόμενος ως ιδρυτής του, Τζούλιαν Ασάνζ, παραμένει παγιδευμένος σε μία δικαστική οδύσσεια. Και ενώ αυτό το μήνα αναμένεται η κορύφωση του δράματος, το μαραθώνιο δικαστικό του ταξίδι δεν φαίνεται να έχει σύντομο τέλος.

Στα τέλη Φεβρουαρίου, σε μία διήμερη δίκη στη Βρετανία εξετάσθηκε η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Λονδίνου, το οποίο τον Ιούνιο του 2023 αντιτάχθηκε στην δυνατότητα του Ασάνζ να ασκήσει έφεση κατά της έκδοσής του στις ΗΠΑ, η οποία είχε γίνει δεκτή από τη βρετανική κυβέρνηση ένα χρόνο νωρίτερα.

Πλέον λοιπόν, η μοίρα του φερόμενου ιδρυτή του WikiLeaks κρέμεται από την απόφαση δύο βρετανών δικαστών, η οποία αναμένεται, κατά πάσα πιθανότητα, μέσα στο Μάρτιο.

Πώς όμως έφτασε εδώ;

Ο 52χρονος Ασάνζ έχει ήδη περάσει σχεδόν πέντε χρόνια πίσω από τα κάγκελα της φυλακής υψίστης ασφαλείας Μπέλμαρς του Λονδίνου.

Συνελήφθη από τη βρετανική αστυνομία τον Απρίλιο του 2019, κατόπιν αιτήματος των ΗΠΑ για έκδοσή του. Πριν όμως από αυτό, μετρούσε επτά χρόνια εγκλεισμού στην πρεσβεία του Εκουαδόρ στο Λονδίνο για να αποφύγει τη σύλληψή του, αφού το 2012 η τότε κυβέρνηση της λατινοαμερικανικής χώρας του είχε χορηγήσει πολιτικό άσυλο.

Την περίοδο εκείνη, ο Ασάνζ ήταν αντιμέτωπος με έκδοση από τη Βρετανία στη Σουηδία, καθώς κατηγορούταν για σεξουαλικές επιθέσεις στη σκανδιναβική χώρα – κατηγορίες που τελικά αποσύρθηκαν. Όταν όμως η επόμενη κυβέρνηση του Εκουαδόρ ανακάλεσε το καθεστώς ασύλου, οι βρετανικές αρχές συνέλαβαν τον Ασάνζ, ενώ έπειτα η Βρετανία συμφώνησε στο αίτημα των ΗΠΑ για έκδοσή του. Ο Ασάνζ διώκεται για 18 κατηγορίες, μεταξύ αυτών η κατασκοπεία, που επιβλήθηκαν το 2019 από την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, με ποινή φυλάκισης που μπορεί να φτάσει μέχρι και 175 έτη, ενώ φόβοι και ανησυχίες εκφράζονται ήδη για την κατάσταση της υγείας του.

Οι επίμαχες αποκαλύψεις και το κύμα υποστήριξης

Οι αμερικανικές αρχές δείχνουν ιδιαίτερη επιμονή στη συγκεκριμένη υπόθεση, καθώς υποστηρίζουν πως ο Τζουλιάν Ασάνζ με τις διαρροές του έθεσε σε κίνδυνο τις ζωές πολλών Αμερικανών πρακτόρων και διπλωματών.

Αν μη τι άλλο, ο Ασάνζ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αποκάλυψη των σφαλμάτων του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, πλήθος απόρρητων εγγράφων για τον πόλεμο στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, μαζί με ένα βίντεο επίθεσης ενός αμερικανικού στρατιωτικού ελικοπτέρου που είχε στοιχίσει τη ζωή σε 18 άτομα στη Βαγδάτη, έφεραν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση την κυβέρνηση των ΗΠΑ, αναδεικνύοντας ζητήματα όπως οι «παράπλευρες απώλειες» και τα δυσθεώρητα ύψη των αριθμών που αφορούσαν τον θάνατο αμάχων.

Ακριβώς για το λόγο αυτό, οι υποστηρικτές του θεωρούν ότι διώκεται για λόγους πολιτικούς, καθώς «τόλμησε» να αποκαλύψει εγκλήματα που είχαν διαπράξει οι δυνάμεις των ΗΠΑ εκτός των αμερικανικών συνόρων.

Πέραν αυτού, ο πληροφοριοδότης και ακτιβιστής – ο οποίος το 2010 συνεργάστηκε με πέντε εφημερίδες, συμπεριλαμβανομένων των Guardian, New York Times, Monde και Der Spiegel για να δημοσιεύσει τα έγγραφα που διέρρευσαν– συνέβαλε στην ανάπτυξη ενός νέου τύπου ερευνητικής δημοσιογραφίας, βασισμένης στην επεξεργασία δεκάδων χιλιάδων ψηφιακών αρχείων δεδομένων.

Για αυτό και ενώσεις δημοσιογράφων ανά τον κόσμο, αλλά και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προειδοποιούν για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η εξέλιξη της συγκεκριμένης υπόθεσης στον Τύπο. Ενδεικτικά ήταν και τα λόγια του Χρήστου Δημοπούλου, διευθυντή του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, σε σχετική εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα στο κτίριο της ΕΣΗΕΑ. Συγκεκριμένα, ο κ. Δημόπουλος σημείωσε πως ενδεχόμενη έκδοσή του στις ΗΠΑ και καταδίκη του «θα δημιουργούσε νομικό προηγούμενο για διώξεις σε δημοσιογράφους και θα ενθάρρυνε προσπάθειες εξόντωσης δια της νομικής οδού για ρεπορτάζ που »ενοχλούν»».

Λονδίνο, Βρετανία, 21 Φεβρουαρίου 2024, REUTERS/Toby Melville

Και σε θεσμικό επίπεδο ωστόσο καταβάλλονται προσπάθειες υπέρ του Τζούλιαν Ασάνζ. Ο Πρωθυπουργός της πατρίδας του, Άντονι Αλμπανίζι, σχολίασε την υπόθεση Ασάνζ λέγοντας ότι, όποια κι αν είναι η γνώμη του για αυτόν, η δίωξη στην οποία έχει υποβληθεί πρέπει να σταματήσει και ο ίδιος πρέπει να γυρίσει στην πατρίδα του. Το αυστραλιανό κοινοβούλιο μάλιστα ψήφισε μια πρόταση για τον τερματισμό των συγκεκριμένων νομικών διαδικασιών. Αλλά και διεθνώς, το πιο πρόσφατο παράδειγμα επίσημης υποστήριξης στον 52χρονο ήρθε την προηγούμενη εβδομάδα από τη Γερμανία, με τον καγκελάριο Όλαφ Σολτς σε μια ασυνήθιστη παρέμβαση, να προειδοποιεί πως οι Βρετανοί δικαστές θα πρέπει να προστατεύσουν τον φερόμενο ιδρυτή του Wikileaks από την έκδοσή του στις ΗΠΑ.

Όπως και να έχει, η τελική απόφαση ανήκει στο βρετανικό δικαστήριο. Εάν τελικώς στερηθεί στον Ασάνζ η δυνατότητα να ασκήσει έφεση, η μόνη του ευκαιρία να αποφύγει την έκδοση στις ΗΠΑ είναι η προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Και κάπως έτσι, η οδύσσεια του Τζούλιαν Ασάνζ αναμένεται να έχει μακρά συνέχεια.