Έχει αρχίσει έντονα η συζήτηση στη δημόσια σφαίρα για την επικείμενη ίδρυση μη κρατικών , δηλαδή ιδιωτικών Πανεπιστημίων ( σε συνεργασία με ξένα Πανεπιστήμια).
Ωστόσο κανείς δεν γνωρίζει ακόμη ακριβώς ποιες θα είναι οι προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες θα λειτουργούν τα ιδρύματα τούτα.
Και θα επιθυμούσα σύντομα να διατυπώσω τις ακόλουθες παρατηρήσεις .
Καταρχήν, όλοι κατανοούν ότι ο κρατικός τομέας αδυνατεί από μόνος του να στηρίξει την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επομένως είναι απαραίτητο να γίνουν προσεκτικά βήματα προς την κατεύθυνση της ίδρυσης και μη κρατικών πανεπιστημίων .
Ωστόσο ότι και να γίνει είναι αναγκαίο να καταλάβουν όλοι, ότι τα Δημόσια Πανεπιστήμια θα είναι ο βασικός πυλώνας της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, γιατί η τελευταία είναι δημόσιο αγαθό και όλοι οι Έλληνες γονείς δεν θα έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώνουν λ.χ. 15.000 ευρώ το χρόνο για τα δίδακτρα των υπό ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Και από ότι φαίνεται δυστυχώς η κυβέρνηση μάλλον δεν θέλει να κατανοήσει αυτό το απλό μέγεθος.
Γιατί; Γιατί υποχρηματοδοτεί αδικαιολόγητα τα Δημόσια Πανεπιστήμια , ενώ δεν αντιλαμβάνεται ταυτόχρονα ότι υφίσταται και μια εκρηκτική ροή συνταξιοδότησης των παλιών καθηγητών.
Το αποτέλεσμα θα είναι ότι το 2026 δεν θα διδάσκονται αρκετά μαθήματα . Το κατανοεί αυτό ο Υπουργός Παιδείας κ. Πιερακάκης ; θα κάνει κάτι επιτέλους;
Και δεν έχει στη διάθεσή του παρά μόνο δύο επιλογές:
Ή θα δώσει πολλές νέες οργανικές θέσεις επίκουρων καθηγητών στις Σχολές ή θα παρατείνει προσωρινά το όριο συνταξιοδότησης των παλιών καθηγητών (ώστε να μη καταρρεύσουν τα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα )!
Καταργώντας , βεβαίως , παράλληλα και την άκρως ρουσφετολογική (κατά τη γνώμη μου) ρύθμιση προηγούμενου Υπουργού Παιδείας που επιτρέπει άλλους καθηγητές να βγαίνουν στη σύνταξη στα 67 και άλλους στα 68!
Σε ότι αφορά τώρα τις προϋποθέσεις ίδρυσης των ιδιωτικών Πανεπιστημίων θα ήθελα να αναφέρω τα εξής πράγματα:
1. Προϋποθέσεις εισαγωγής των μαθητών στα ιδρύματα τούτα. Τι εννοώ;
Στα κρατικά Πανεπιστήμια οι μαθητές γίνονται φοιτητές μόνο αν πετύχουν στις πολύ δύσκολες Πανελλήνιες εξετάσεις. Υπάρχει δηλαδή ένα ισχυρό «φίλτρο αξιολόγησης» της μορφωτικής ικανότητας των παιδιών.
Το ίδιο «ισχυρό φίλτρο αξιολόγησης» είναι εξόχως απαραίτητο να υπάρχει και για την εισαγωγή στα υπό ίδρυση ιδιωτικά πανεπιστήμια. Δηλαδή, μια μορφή αυτόνομων εξετάσεων μέσω των οποίων θα ελέγχεται το μορφωτικό status του μαθητή.
Τα καλά ιδιωτικά ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια έχουν αυτό το σύστημα (όπως η ιδιωτική Νομική Σχολή Bucerius στο Αμβούργο της Γερμανίας).
Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε το κριτήριο να είναι απλώς ο βαθμός του απολυτηρίου του Λυκείου (γιατί όλοι γνωρίζουμε ότι στην Ελλάδα δεν συνιστά ένα διαφανή δείκτη της μορφωτικής ικανότητας ενός παιδιού ).
Πέραν τούτου , αν ολέθρια καθιερωθεί ως κριτήριο ο βαθμός του Απολυτήριου, τότε ακόμη και τα πιο «ανίκανα παιδιά» θα παίρνουν πανεπιστημιακό πτυχίο, επειδή είχαν απλώς την τύχη να είναι οι απόγονοι οικονομικά ευκατάστατων γονέων (που μπορούν να πληρώνουν τα υψηλά δίδακτρα ενός ιδιωτικού πανεπιστημίου).
Και τότε η εκπαιδευτική διαδικασία θα διογκώνει ακόμη περισσότερο τις οικονομικές ανισότητες μιας κοινωνίας (αντί να τις μειώνει). Τη θέση αυτή, η οποία κατά την άποψή μου είναι ορθή, είχε υποστηρίξει και ο Αμερικανός φιλόσοφός Τζων Ρωλς στο περίφημο βιβλίο του Theory of Justice, (:Θεωρία της Δικαιοσύνης), 1971.
2. Διδακτικό προσωπικών των μη κρατικών Πανεπιστημίων
Επίσης -σε ότι αφορά το Διδακτικό προσωπικό αυτών των ιδιωτικών Πανεπιστημίων- μου φαίνεται εντελώς ανεπαρκής η προϋπόθεση , δηλαδή να μπορεί να διδάσκει ως καθηγητής όποιος έχει απλώς ένα διδακτορικό!
Σημειώνω συναφώς, ότι στα Δημόσια πανεπιστήμια για την εισαγωγική βαθμίδα του Επίκουρου καθηγητή απαιτείται και άλλη μία μονογραφία (πέραν του διδακτορικού), τριετής διδασκαλία , συμμετοχή σε συνέδρια, πολλαπλές δημοσιεύσεις κλπ.
Και αναρωτιέμαι: Μπορεί ένας κάτοχος διδακτορικού διπλώματος να διδάξει ανατομία σε φοιτητές της Ιατρικής ή να διδάξει ένα απαιτητικό μάθημα σε Νομική Σχολή;
3. Πόσες Σχολές πρέπει να έχουν τα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια
Τέλος , δεν είναι δυνατό τα υπό ίδρυση ιδιωτικά Πανεπιστήμια να έχουν απλώς τρεις Σχολές (ώστε να πληρούν την έννοια του Πανεπιστημίου).
Η συζήτηση το τι σημαίνει πράγματι η έννοια του Πανεπιστημίου είχε αρχίσει από την εποχή του Humbolt , όταν δηλαδή η πρωσική κυβέρνηση του είχε αναθέσει να ιδρύσει στο Βερολίνο ένα νέο Πανεπιστήμιο.
Όμως στη σύγχρονη εποχή το ζήτημα το τι σημαίνει Πανεπιστήμιο ( ως σύνολο) ανιχνεύεται αναγκαστικά μέσα από το τρίπτυχο «πτυχίο- μάστερ- διδακτορικό», όπου εξετάζεται ποιο είναι το επιθυμητό επίπεδο διεπιστημονικότητας και των προπτυχιακών και των μεταπτυχιακών σπουδών.
Και κατά τη γνώμη μου τρεις απλώς Σχολές (λ.χ. Γεωπονική, Πολυτεχνείο και Φυσικομαθηματική) δεν διασφαλίζουν την επιθυμητή διεπιστημονικότητα, ώστε αιφνιδίως να συγκροτήσουν ένα νέο Πανεπιστήμιο.
Το συμπέρασμα; Είμαι θετικός στην ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων , αλλά ας προσέξουμε τις προϋποθέσεις, γιατί διαφορετικά θα ανοίξουμε καταστροφικά τούς «ασκούς του Αιόλου»!
Καλφέλης Γρηγόρης
Καθηγητής Νομικής Σχολής του ΑΠΘ kalfelis@law.auth.gr
