Γράφει ο Μπούτης Αναστάσιος,
Παθολόγος Ογκολόγος, Διευθυντής Ε.Σ.Υ., Α.Ν.Θ. «ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ»,
Ταμίας ΔΣ Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (Ε.Ο.Π.Ε.)
Μπούτης Αναστάσιος
Συνηθίζουμε να μιλούμε για τον καρκίνο του πνεύμονα κάθε Νοέμβριο, μιας και είναι ο μήνας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης κατά της νόσου αυτής. Ωστόσο ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί διαχρονικά μείζον κοινωνικό πρόβλημα, αφού αντιπροσωπεύει τη συχνότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στη χώρα μας και σε περισσότερο από 80% των περιπτώσεων σχετίζεται με το κάπνισμα και τη χρήση προϊόντων καπνού. Παραδοσιακά ο καρκίνος του πνεύμονα θεωρούνταν σχεδόν καταδικαστική διάγνωση, λόγω της δυσκολίας να διαγνωστεί εγκαίρως σε πρώιμο στάδιο. Οι εξελίξεις στον τομέα της πρόληψης και της αντιμετώπισης τα τελευταία χρόνια είναι αλματώδεις, με αποτέλεσμα να κοιτούμε πλέον με αισιοδοξία το στόχο ίασης των αρχικών σταδίων, αλλά και της μετατροπής των προχωρημένων περιπτώσεων σε χρόνια νόσο.
Διεθνείς μελέτες κατέδειξαν τη σημασία της πρώιμης διάγνωσης με την αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης σε συμπολίτες μας με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου πνεύμονα, συγκεκριμένα καπνιστές ή τέως καπνιστές που διέκοψαν λιγότερο από 15 έτη, ηλικίας 50-70 ετών. Με τη μέθοδο αυτή, η οποία δεν επιβαρύνει με ακτινοβολία όσο η κλασική αξονική τομογραφία, είναι εφικτή η διάγνωση σε πρώιμο στάδιο, όπου η πλήρης ίαση με χειρουργική αντιμετώπιση και συμπληρωματικές θεραπείες επιτυγχάνεται σε υψηλό ποσοστό. Πλέον και στη χώρα μας ξεκίνησαν αντίστοιχα προγράμματα με τη συνεργασία επιστημονικών και κοινωνικών φορέων, ενώ ασκείται πίεση από την επιστημονική κοινότητα να συμπεριληφθεί και στο εθνικό σχέδιο δράσης για τον καρκίνο και τον προσυμπτωματικό έλεγχο του πληθυσμού.
Στους τομείς της χειρουργικής και της ακτινοθεραπείας οι εξελίξεις περιλαμβάνουν πιο περιορισμένες επεμβάσεις στα πρώιμα στάδια, ελάχιστα επεμβατικές μεθόδους με μικρότερη νοσηρότητα και ισάξια ογκολογικά αποτελέσματα, στερεοτακτική ακτινοχειρουργική σε μικρούς όγκους για ασθενείς υπερήλικες ή όσους για λόγους άλλων συνοδών παθήσεων δεν μπορούν να χειρουργηθούν κ.ά. καινοτόμες προσεγγίσεις.
Στις νεότερες φαρμακευτικές θεραπείες, η ανοσοθεραπεία και η στοχεύουσα θεραπεία τα τελευταία 5 χρόνια άλλαξαν ριζικά το θεραπευτικό πεδίο ακόμα και στα προχωρημένα στάδια. Εξατομικευμένη προσέγγιση και ιατρική ακριβείας με βάση βιοδείκτες που διαφοροποιούν το προφίλ του όγκου, συνδυασμοί χημειο- και ανοσοθεραπείας, «έξυπνα χάπια» ανάλογα με μοριακά χαρακτηριστικά του καρκίνου είναι κάποιες από τις νέες προσεγγίσεις. Η σύγχρονη ογκολογία του καρκίνου πνεύμονα απαιτεί εξειδίκευση και απαρέγκλιτα διεπιστημονική προσέγγιση με συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων ιατρικών και μη ειδικοτήτων. Παθολόγοι ογκολόγοι, πνευμονολόγοι, θωρακοχειρουργοί, παθολογοανατόμοι, μοριακοί βιολόγοι, ψυχολόγοι, εξειδικευμένοι νοσηλευτές, κοινωνικοί λειτουργοί και μια σειρά άλλων ειδικών συνεργάζονται για την ολιστική αντιμετώπιση του ασθενούς στο ταξίδι του με τη νόσο. Σε αρκετές πια περιπτώσεις ακόμα και η μεταστατκή νόσος μετατρέπεται σε μια πορεία ετών με αξιοπρεπή διαβίωση και ποιότητα ζωής. Η υποστηρικτική αγωγή, αλλά και η ανακουφιστική φροντίδα έχουν επίσης αναπτυχθεί, αν και έχουμε αρκετό δρόμο ακόμα για να προσεγγίσουμε τα διεθνή πρότυπα.
Η πιο πρόσφατη εξέλιξη της τελευταίας διετίας αφορά την είσοδο των καινοτόμων θεραπειών και ειδικά της ανοσοθεραπείας στην πρώιμη νόσο. Δείχθηκε σε νεότερες μελέτες πως ο συνδυασμός χημειοθεραπείας και ανοσοθεραπείας σε καλά επιλεγμένες περιπτώσεις πρώιμου, δηλαδή χειρουργήσιμου, καρκίνου πνεύμονα μπορεί να χορηγηθεί πριν ή/και μετά το χειρουργείο και να βελτιώσει τη θεραπευτική έκβαση των ασθενών. Ο θεραπευτικός αλγόριθμος γίνεται όλο και πιο σύνθετος, γεγονός που επιβάλλει την απόλυτη εξατομίκευση της θεραπείας για κάθε ασθενή.
Μπορούμε πλέον με ασφάλεια να πούμε πως ο σημερινός ασθενής με καρκίνο πνεύμονα με την αρωγή της επιστημονικής ομάδας έχει όλο και μεγαλύτερη πιθανότητα ίασης και όλο και καλύτερη ποιότητα ζωής με τις νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις. Η πολιτεία και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς οφείλουν να δουν τη νόσο ως βασικό στόχο κοινωνικής δράσης και πρωτοβουλιών τα επόμενα χρόνια.
