Καθένας ανταποκρίνεται στο στρες διαφορετικά. Μερικοί άνθρωποι χάνουν εντελώς την όρεξή τους ενώ άλλοι λαχταρούν συγκεκριμένα τρόφιμα ή απλώς αισθάνονται πολύ πιο πεινασμένοι από το συνηθισμένο.
Επειδή όμως οι διατροφικές μας συνήθειες επηρεάζουν τόσο το βάρος μας όσο και την υγεία μας, είναι σημαντικό να βρούμε τρόπους για να το διαχειριζόμαστε.
Αυτές οι φαινομενικά απλές αντιδράσεις, που περιγράψαμε, προκαλούνται από ένα σύνθετο σύνολο διεργασιών και αλληλεπιδράσεων στο σώμα, μιας και το άγχος μπορεί να επηρεάσει τις ορμόνες, την όρεξη αλλά και την συσσώρευση του λίπους στο σώμα.
Πώς επηρεάζει το στρες τις ορμόνες;
Το άγχος, είτε βραχυπρόθεσμο είτε μακροπρόθεσμο, μπορεί να επηρεάσει τις ορμόνες με διάφορους τρόπους.
Κατά τη διάρκεια περιόδων στρες, το σώμα ενεργοποιεί τον υποθάλαμο (μια μικρή περιοχή στη βάση του εγκεφάλου) ο οποίος στέλνει σήματα στα επινεφρίδια (που βρίσκονται στην κορυφή των νεφρών) και στους αδένες της υπόφυσης (που βρίσκονται στον εγκέφαλο πίσω από μύτη).
Αυτή η διαδικασία απελευθερώνει συγκεκριμένες ορμόνες του στρες, συμπεριλαμβανομένης της αδρεναλίνης αλλά και της κορτιζόλης.
Τι κάνουν οι ορμόνες του στρες;
Η αδρεναλίνη έχει σχεδιαστεί για να προετοιμάζει το σώμα για την απόκριση «πάλης ή φυγής», αυξάνοντας την αρτηριακή πίεση, τον καρδιακό ρυθμό και τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Το αίμα επίσης συγκεντρώνεται από μη βασικά όργανα όπως τα νεφρά και το δέρμα, στους μύες και τον εγκέφαλο.
Η κορτιζόλη επηρεάζει μια σειρά διεργασιών στο σώμα, συμπεριλαμβανομένης της ρύθμισης των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και του μεταβολισμού σας.
Τι ισχύει τελικά για την όρεξη και το βάρος;
Το στρες μπορεί να επηρεάζει την όρεξη διαφορετικά σε κάθε άτομο ενώ εξαρτάται επίσης από την διάρκεια του στρεσογόνου παράγοντα.
Σε γενικές γραμμές, η όρεξη τείνει να μειώνεται στα πρώτα στάδια του στρες, επειδή η αδρεναλίνη προκαλεί διάσπαση του γλυκογόνου στο ήπαρ και του λίπους από τον λιπώδη ιστό. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα σας έχει επαρκή καύσιμα για να λειτουργήσουν η καρδιά και οι μυς, ζωτικά όργανα που είναι χρήσιμα στην απόκριση «πάλης ή φυγής».
Αυτό οδηγεί σε μειωμένη όρεξη καθώς το αίμα κατευθύνεται μακριά από το πεπτικό σύστημα. Ωστόσο, εάν η απόκριση στο στρες είναι συνεχής (όπως σε περιπτώσεις μακροχρόνιου καθημερινού στρες), τα επίπεδα κορτιζόλης αυξάνονται και διεγείρουν την όρεξή σας, γεγονός που με την πάροδο του χρόνου μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους.
Πώς επηρεάζει το άγχος την συσσώρευση λίπους στο σώμα;
Ένα σύνθετο σύνολο αλληλεπιδράσεων που συμβαίνουν στο σώμα μεταξύ τριών διαφορετικών οργάνων – του υποθάλαμου, της υπόφυσης και των επινεφριδίων – είναι γνωστό ως άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων. Όταν ο συγκεκριμένος άξονας ενεργοποιείται από το στρες, φαίνεται ότι παίζει σημαντικό ρόλο στη συσσώρευση λίπους στο σώμα.
Πιο συγκεκριμένα, μόλις ενεργοποιηθεί, πυροδοτεί μια αύξηση στην παραγωγή κορτιζόλης, η οποία, με τη σειρά της, αυξάνει την όρεξη και μειώνει την ικανότητα του σώματος να διασπά τα τρόφιμα.
Εάν μεγάλο μέρος του βάρους μας είναι στο πάνω μέρος του σώματος και καθώς ο κοιλιακός λιπώδης ιστός έχει μεγάλο αριθμό κυττάρων, υψηλή ροή αίματος και περισσότερους υποδοχείς στους οποίους προσκολλάται η κορτιζόλη, τότε η κορτιζόλη μπορεί να έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στον μεταβολισμό μας.
Χρήσιμες συμβουλές κατά του άγχους
Επειδή το άγχος – ειδικά το χρόνιο – δεν είναι «σύμμαχος» της υγιεινής διατροφής και φυσικά ούτε της ψυχικής υγείας, είναι σημαντικό να βρούμε τρόπους για να το διαχειριζόμαστε όσο το δυνατόν καλύτερα:
- Δοκιμάστε το ντεκαφεϊνέ: Εάν είστε ευαίσθητοι στην καφεΐνη, η αλλαγή σε ροφήματα χωρίς καφεΐνη μπορεί να σας βοηθήσει να νιώσετε πιο ήρεμοι και λιγότερο νευρικοί.
- Δώστε προσοχή στην διατροφή σας: Βεβαιωθείτε ότι τρώτε τακτικά, θρεπτικά γεύματα και στοχεύστε σε μια ισορροπημένη διατροφή.
- Παραμείνετε δραστήριοι: Δεν χρειάζεται να γραφτείτε στο γυμναστήριο για να ασκηθείτε. Το γρήγορο περπάτημα έξω μπορεί να είναι μια εξαιρετική επιλογή, ειδικά για τους αρχάριους. Βοηθά στην απελευθέρωση ενδορφινών και ευνοεί την μυϊκή και ψυχική χαλάρωση.
- Δώστε μια ευκαιρία στον διαλογισμό: Ακούμε συχνά για αυτόν και για καλό λόγο. Ο διαλογισμός μπορεί να είναι ένας χρήσιμος τρόπος για να χαλαρώσετε και να ηρεμήσετε ειδικά σε περιόδους στρες. Δεν χρειάζεται να είναι για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αρκεί να αφιερώσετε λίγα λεπτά στην ημέρα σας για να ηρεμήσετε και να επιστρέψετε στο κέντρο σας.
