Πριν από λίγο καιρό είχε βγει στη δημόσια σφαίρα μια εντελώς αρνητική είδηση που έδειχνε, ότι η καταβολή φόρων στην Ελλάδα είναι μια «άγνωστη έννοια»!

Ποια ήταν αυτή η είδηση;

Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας είχε ανακοινώσει, ότι ενώ τα δηλωθέντα εισοδήματα στις φορολογικές Αρχές για το 2022 ήταν 80 δισεκατομμύρια , η κατανάλωση είχε ανέλθει στα 140 δισεκατομμύρια («Οικονομικός Ταχυδρόμος»).

Αυτό σήμαινε ότι, περίπου 60 δισεκατομμύρια ευρώ δεν είχαν δηλωθεί και βρίσκονταν στη λεγόμενη «γκρίζα ζώνη» ή σε απλά ελληνικά ήταν προϊόν φοροδιαφυγής .

Επιπλέον αποκαλύφθηκε και ένα άλλο απωθητικό μέγεθος, το οποίο ούτως ή άλλως ήταν γνωστό και δεδομένο και ίσχυε επί οποιασδήποτε κυβέρνησης (συντηρητικής ή «αριστερής»).

Ποιο ήταν αυτό; Η πλειοψηφία των λεγόμενων ελευθεροεπαγγελματιών (γιατρών, δικηγόρων , υδραυλικών κλπ.) είχε δηλώσει για το 2022 ετήσιο εισόδημα μέχρι 10.000 ευρώ («ΤΑ ΝΕΑ»).

Ή οι άνθρωποι αυτοί ήταν και είναι εντελώς φτωχοί και λιμοκτονούν στη ζωή τους ή κοροϊδεύουν συστηματικά την έννομη τάξη και προφανώς ισχύει το δεύτερο.

Και όλα αυτά τα στοιχεία μας έκαναν και μας κάνουν να νοιώθουμε αμηχανία ή ντροπή, αφού η καταβολή των φόρων χρειάζεται για να κτιστούν νέα νοσοκομεία ή για να βελτιωθούν οι δημόσιοι δρόμοι μιας χώρας («Michael Sandel, Δικαιοσύνη» ).

Και υπήρχε και ένα άλλο μέγεθος.

Δηλαδή, το 80 τοις εκατό των φορολογηθέντων εισοδημάτων προερχόταν από τη φορολόγηση των πιο αδύνατων, με άλλα λόγια από τη φορολόγηση των μισθωτών και των συνταξιούχων.

Τώρα η κυβέρνηση του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη για να καταπολεμήσει την απίστευτη φοροδιαφυγή των ελευθεροεπαγγελματιών, επαναφέρει με το φορολογικό νομοσχέδιο τα «τεκμήρια εισοδήματος» .

Τι σημαίνει αυτό;

Σημαίνει ότι εάν ένας δικηγόρος δηλώσει λ.χ. ετήσιο εισόδημα 6000 ευρώ (δηλαδή εισόδημα φτώχειας και πείνας), θα φορολογείται σαν έχει βγάλει 10.290 ευρώ το χρόνο (που είναι το ετήσιο εισόδημα ενός εργαζόμενου ο οποίος αμείβεται με τον κατώτατο μισθό στην Ελλάδα).

Επομένως οι 10.290 ευρώ (ως ετήσιο εισόδημα) θα είναι το μαγικό μέγεθος.

Είναι ορθό αυτό το σύστημα;

Από τη μια πλευρά θα έλεγε κανείς, ότι το σύστημα των «τεκμηρίων εισοδήματος» αποτρέπει τουλάχιστον την παραγωγή των «φαινομένων της ντροπής» και της ιδιωτικοποιημένης ευτυχίας .

Δηλαδή, ένας γιατρός ενός ιδιωτικού διαγνωστικού κέντρου να βγάζει 100. 000 ευρώ το χρόνο και να δηλώνει στην Εφορία μόνο 5000 (ζώντας κατά τα άλλα μια πολυτελή ζωή με ακριβά σπίτια).

Από την άλλη πλευρά αυτό το σύστημα εμπεριέχει μια γενίκευση ή μια ισοπέδωση (και αυτό είναι το κακό μέγεθος), αφού ένα υπολογίσιμο μέρος λ.χ. των δικηγόρων -ειδικά μετα την οικονομική κρίση- φυτοζωεί και μπορεί να μη βγάζει ούτε 10.290 χιλιάδες ευρώ το χρόνο .

Κατά τη γνώμη μου πάντως θα ήταν καλύτερο να επιβληθεί η αναγκαστική χρησιμοποίηση της χρεωστικής ή πιστωτικής κάρτας ακόμη και σε συναλλαγές που υπερβαίνουν τα 50 ευρώ!

Υπό την προϋπόθεση βεβαίως, ότι δεν θα γίνονται συμφωνίες «κάτω από το τραπέζι» (του τύπου ότι μια ιατρική επίσκεψη θα στοιχίζει 100 ευρώ με την κάρτα και 50 ευρώ χωρίς την κάρτα).

Αλλά μάλλον δεν υπάρχει η πολιτική βούληση για μια τέτοια επιλογή.

Σε κάθε περίπτωση η φοροδιαφυγή είναι ένα ευρύτερο ιδεολογικό ζήτημα, γιατί οι περισσότεροι που φοροδιαφεύγουν δεν νοιώθουν ότι είναι πολίτες αυτής της χώρας! Ότι πρέπει να πληρώνουν τους φόρους που τους αναλογούν!

Για αυτό και ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας Μάριο Μόντι έστελνε κυβερνητικούς αξιωματούχους ακόμη και στα δημοτικά σχολεία για να διδάσκουν στα παιδιά «φορολογική κουλτούρα» .

Επίσης οι Αμερικανοί «τρέμουν» την περίφημη ομοσπονδιακή φορολογική Αρχή IRS, γιατί φοβούνται ότι θα πάνε φυλακή αν καταδικασθούν για φοροδιαφυγή.

Το συμπέρασμα;

Τα τεκμήρια εισοδήματος μπορεί να είναι μια λύση, ωστόσο είναι ταυτόχρονά και μια επίσημη και τραγική ομολογία ότι το Ελληνικό Κράτος αδυνατεί να κάνει εξατομικευμένους φορολογικούς ελέγχους !

Και απορεί κανείς, γιατί η παρούσα κυβέρνηση με τόσο ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία δεν επέλεξε την άλλη δομική λύση για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, δηλαδή την αναγκαστική χρησιμοποίηση των χρεωστικών ή πιστωτικών καρτών σε όλες σχεδόν τις συναλλαγές!

Ο Καλφέλης Γρηγόρης είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ Kalfelis@law.auth.gr