Πριν από λίγο καιρό βγήκε μια είδηση που μου έκανε να νιώσω ότι κάτι δεν πάει καλά σε αυτή τη χώρα.
Και όπως λέει ο Αμερικανός φιλόσοφος Ρίτσαρντ Ρόρτυ τα αισθήματα που τρέφει κανείς για τη χώρα του είναι απαραίτητα , αν θέλουμε η δημόσια συζήτηση να είναι εμπνευσμένη και παραγωγική.
Ποια ήταν αυτή η είδηση;
Ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας κ. Στουρνάρας ανακοίνωσε ότι ενώ τα δηλωθέντα στις φορολογικές αρχές εισοδήματα για το 2022 ήταν 80 δισεκατομμύρια ευρώ, η κατανάλωση είχε ανέλθει στα 140 δισεκατομμύρια («Οικονομικός Ταχυδρόμος»)!
Πράγμα το οποίο σήμαινε , ότι περίπου 60 δισεκατομμύρια ευρώ δεν είχαν δηλωθεί και βρίσκονταν στη λεγόμενη «γκρίζα ζώνη» ( ή σε απλά ελληνικά ήταν προϊόν φοροδιαφυγής ή άλλων τεχνασμάτων).
Και κάνω αναφορά σε άλλα τεχνάσματα, γιατί είναι σύνηθες το φαινόμενο στην αγορά καταστηματάρχες και επαγγελματίες να θέτουν το δίλημμα στους καταναλωτές : « τόσο με απόδειξη και τόσο – προφανώς πολύ μικρότερο ποσό- χωρίς απόδειξη»!
Και υπήρχε και ένα άλλο μέγεθος το οποίο προκαλεί ντροπή και είναι σταθερό όλα τα τελευταία χρόνια: Ποιο δηλαδή;
Σχεδόν το 80 τοις εκατό των φορολογηθέντων εισοδημάτων προέρχεται από τη φορολόγηση των πιο αδύνατων , με άλλα λόγια από τη φορολόγηση των μισθωτών και των συνταξιούχων!
Ενώ η πλειοψηφία των λεγόμενων ελευθεροεπαγγελματιών του «μικροκαπιταλισμού» (γιατρών, δικηγόρων , μηχανικών, υδραυλικών κλπ) δηλώνουν ετήσιο εισόδημα μέχρι 10.000 ευρώ (« ΤΑ ΝΕΑ»).
Ή λιμοκτονούν αυτοί οι άνθρωποι στη ζωή τους από την πείνα ή κοροϊδεύουν συστηματικά την έννομη τάξη και σίγουρα ισχύει το δεύτερο.
Όμως, όλα αυτά τα μεγέθη έχουν μια αδήριτη επίπτωση:
Χωρίς αυξημένα έσοδα από τη φορολόγηση δεν είναι δυνατό να κτιστούν νέα δημόσια νοσοκομεία ή νέα σχολεία ή να βελτιωθούν οι δρόμοι της χώρας μας (που είναι σε χάλια κατάσταση)!
Και κατά καιρούς οι εκάστοτε κυβερνήσεις εξαγγέλλουν μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, αλλά τίποτε δεν αλλάζει.
Μάλιστα η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση του κ. Μητσοτάκη ετοιμάζει τα ηλεκτρονικά βιβλία my data.
Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου, το πρόβλημα είναι βαθύτερο: Έχουμε με άλλα λόγια να κάνουμε με μια αρνητική κουλτούρα!
Όλοι οι παραπάνω δηλαδή δεν νοιώθουν προφανώς ότι είναι πολίτες αυτής της χώρας ! Ότι πρέπει να πληρώνουν τους φόρους που τους αναλογούν.
Ζουν για τον εαυτό τους , την οικογένειά τους, τη βίλα τους με την πισίνα, το ατομικό τους γίγνεσθαι, το carpe diem ( ας φάμε, ας πιούμε, αύριο πεθαίνουμε).
Επιπλέον, όλοι οι παραπάνω εφαρμόζουν κατ’ αποτέλεσμα το απίστευτο αξίωμα της Μάργκαρετ Θάτσερ : Δηλαδή , ότι υπάρχουν μόνο άτομα και όχι κοινωνίες!
Τι φταίει ; Ενδεχόμενα η μεταπολίτευση που διαμόρφωσε ένα διεφθαρμένο και όχι ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό κράτος
Και επαναφέρω μια ιδέα, που για πολλούς είναι πλέον ξεπερασμένη! Χρειαζόμαστε , δηλαδή, αυτό που είχε αναλύσει ο γερμανός φιλόσοφος Χάμπερμας από το 1989 στην εφημερίδα «Zeit» :
Ένα καινούργιο πατριωτισμό, όχι όμως βασισμένο πάνω στα παλιά αμφισβητούμενα συστατικά ( θρησκεία, πατριδοκαπηλία κλπ).
Ένα «συνταγματικό πατριωτισμό» (Verfassungspatriotismus) με βάση τον οποίο θα ζούμε κάθε μέρα σύμφωνα με τις ελευθερίες , τα δικαιώματα , αλλά και τις υποχρεώσεις που μας επιβάλλει το Σύνταγμα.
Και επομένως πληρώνοντας και τους φόρους μας!
Διαφορετικά πολύ γρήγορα θα μπούμε ως χώρα σε καινούργιες οικονομικές περιπέτειες!
Ο Γρηγόρης Καλφέλης είναι Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ
