Θα ήταν σαν τον ταύρο στο υαλοπωλείο εάν ο κόσμος δεν είχε πάψει προ πολλού να θυμίζει ένα μέρος με άθικτα και τακτοποιημένα στη σειρά γυαλικά. Θα μιλούσαμε για χιονοστιβάδα εξελίξεων εάν οι εξελίξεις αυτές δεν προμήνυαν ένα τόσο θερμό καλοκαίρι – και πάντως πολύ θερμότερο από αυτό που υπόσχεται η τουριστική σεζόν. Αλλά εάν οι λέξεις μοιάζουν εκτός σεζόν, τότε πώς μπορεί να περιγράψει κανείς αυτό που συμβαίνει στη γειτονιά μας; Αρκεί το «κρεσέντο», ένα κρεσέντο που φαίνεται να μην έχει τέλος, για να θυμηθεί κανείς πως ποτέ η Τουρκία και ποτέ κάποιος τούρκος πρόεδρος δεν είχαν επιστρατεύσει μια τόσο ακραία ρητορική για να δώσουν φωνή στις αναθεωρητικές τους βλέψεις;
Η Τουρκία δείχνει να είναι μια χώρα που, τουλάχιστον ψυχολογικά, βρίσκεται στα πρόθυρα του πολέμου. Δεν είναι μόνο η ηγεσία της που έχει ντοπαριστεί από την ιδέα της διόρθωσης της Ιστορίας, αλλά ένα ολόκληρο έθνος που ντοπάρεται καθημερινά και με ισχυρές δόσεις εθνικισμού από τους απόστρατους των μέσων ενημέρωσης. Μπορεί να αποφευχθεί το μοιραίο όταν τα τηλεοπτικά στούντιο έχουν μετατραπεί σε γενικά επιτελεία και οι τηλεπαρουσιαστές σε στρατηγούς; Μπορεί να εκτονωθεί όλη αυτή η πολεμόχαρη διάθεση στο διάλειμμα των διαφημίσεων και στις τουρκικές παραλίες;
Το κλίμα είναι τέτοιο ώστε μοιάζει να έχει ξεπεραστεί η συζήτηση που γίνεται εδώ εάν θα μπορούσε μια στάση πυγμής να τιθασεύσει τα εθνικιστικά πάθη των Τούρκων ή εάν, αντίθετα, μια πολιτική κατευνασμού θα δρούσε όπως δρα ένα ηρεμιστικό στα διαλυμένα νεύρα. Να γίνεις ένας όγκος από μπετόν για να στείλεις το μήνυμα πως όποιος επιχειρήσει να πέσει με φόρα επάνω σου θα τσακίσει το κεφάλι του ή ένας σάκος του μποξ για να ξεσπάσει ο άλλος την οργή του; Αν αναζητήσει κανείς την αιτία της ταπείνωσης, θα αντιληφθεί πως όποια και να ήταν η επιλογή, το αποτέλεσμα θα ήταν πιθανότατα το ίδιο. Αν, με άλλα λόγια, ο κόσμος έχει πάψει να μοιάζει με υαλοπωλείο, ένα σύμπαν εύθραυστων ισορροπιών αλλά πάντως ισορροπιών, είναι και επειδή ο ερντογανικός μεγαλοϊδεατισμός μετέτρεψε την Τουρκία σε έναν αναξιόπιστο σύμμαχο τόσο για τη Ρωσία όσο και για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτή η «πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική» α λα τούρκα, που κινείται ανάμεσα στους ρωσικούς S-400 και στα αμερικανικά F-16, αποδυνάμωσε την Τουρκία. Το γεγονός πως η Ελλάδα βρήκε και κάλυψε ένα κενό εμπιστοσύνης μπορεί να ταπεινώνει ακόμη περισσότερο μια χώρα που όμως αισθάνεται ήδη ταπεινωμένη και απομονωμένη. Είναι όμως επίσης γεγονός πως η Τουρκία θα συναντούσε την απροθυμία του αμερικανικού Κογκρέσου να εκσυγχρονίσει τον τουρκικό εναέριο στόλο ακόμη και αν τα μέλη του δεν χειροκροτούσαν ενθουσιωδώς τον έλληνα πρωθυπουργό. Ακόμη και εάν ο ίδιος δεν έφευγε από την Ουάσιγκτον με την αμυδρή υπόσχεση πως η Ελλάδα, κάποτε στο μέλλον, θα αποκτήσει F-35.
Μπορεί να το πει κανείς και αλλιώς. Δεν είναι η κλειστή θάλασσα του Αιγαίου που εξαγριώνει την Τουρκία. Είναι οι πόρτες της αγοράς που έχουν κλείσει, ενώ τα μέτωπα – από τη Συρία έως τον Καύκασο – είναι ορθάνοιχτα.
