Ο πολλαπλασιασμός, η επέκταση-ανάπτυξη νεοφυών επιχειρήσεων (start-ups) στην Ελλάδα μπορεί να ωθήσει τον αναγκαίο εγχωρίως παραγωγικό μετασχηματισμό, την παρακολούθηση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, την αναβάθμιση του μείγματος εγχώριας παραγωγής διεθνώς εμπορευσίμων προϊόντων και υπηρεσιών προς περισσότερα και συνθετότερα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, τη συμμετοχή μας στη νέα οικονομία του ανθρωπίνου κεφαλαίου.
Οι νεοφυείς επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν διεθνώς το πρόβλημα κάλυψης θέσεων υψηλής εξειδίκευσης με κατάλληλα προσόντα, κυρίως στον τομέα των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνίας, εξαιτίας του υψηλού κόστους μισθοδοσίας. Ειδικά όσο βρίσκονται στη φάση ανάπτυξης, δυσκολεύονται να ανταγωνιστούν τις υψηλές αποδοχές που προσφέρουν οι μεγάλες επιχειρήσεις ή τα διεθνή ερευνητικά κέντρα σε εμπειρογνώμονες ΙΤ.
Για τον λόγο αυτόν, οι περισσότερες νεοφυείς επιχειρήσεις – με προηγούμενες τις ΗΠΑ – εφαρμόζουν μοντέλα συμμετοχής των εργαζομένων στο μετοχικό κεφάλαιο της επιχείρησης, με τη μορφή δικαιωμάτων προαίρεσης για την αγορά μετοχών (stock options). Χάρη στα φορολογικά κίνητρα που ισχύουν στις ΗΠΑ για τα συμμετοχικά μοντέλα, δημιουργήθηκε φιλικό περιβάλλον, που διευκολύνει τις νεοφυείς επιχειρήσεις να προσελκύσουν ταλέντα.
Ετσι το μερίδιο συμμετοχής εργαζομένων στο μετοχικό κεφάλαιο των αμερικανικών start-ups διαμορφώνεται πάνω από το 25%, πολύ πάνω από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό 10%. Γι’ αυτό πολλοί ιδρυτές και επενδυτές νεοφυών επιχειρήσεων από όλη την Ευρώπη είχαν συνυπογράψει επιστολή τον Ιανουάριο 2019 με την οποία ζητούσαν βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για τη συμμετοχή εργαζομένων στο μετοχικό κεφάλαιο των start-ups.
Ο κύριος λόγος που η ΕΕ υστερούσε και υστερεί στη διάδοση της συμμετοχής εργαζομένων στο κεφάλαιο των start-ups είναι ότι σε πολλά κράτη-μέλη της το ισχύον ρυθμιστικό πλαίσιο δεν ενθαρρύνει, ενίοτε μάλιστα εμποδίζει, την υιοθέτηση τέτοιων πρακτικών. Το 2020 η Ελλάδα έκανε το πρώτο θετικό βήμα προβλέποντας στον φορολογικό νόμο ότι τα stock options και η δωρεάν διάθεση μετοχών προς τους εργαζομένους αποτελούν εισόδημα από υπεραξία, και όχι από μισθωτές υπηρεσίες.
Για να ολοκληρωθεί το θετικό βήμα πρέπει οι ίδιες παροχές σε είδος σε εργαζομένους των νεοφυών επιχειρήσεων να εξαιρεθούν ρητά από την υποχρέωση σε ασφαλιστικές εισφορές όπως, ήδη, συμβαίνει σε Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Πορτογαλία. Δηλαδή να εναρμονιστεί ο ασφαλιστικός νόμος με τον φορολογικό. Ωστε οι συμμετοχικές επιχειρηματικές λύσεις να καταστούν συνολικά, και φορολογικά και ασφαλιστικά, ελκυστικές για τις νεοφυείς επιχειρήσεις και τους εργαζομένους σε αυτές και να συμβάλλουν περαιτέρω στη δημιουργία φιλικού προς τη σύγχρονη επιχειρηματικότητα περιβάλλοντος.
Ο κ. Χρήστος Ιωάννου είναι διευθυντής Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ.
