Το ηθικό ανάστημα ενός ατόμου μετριέται, όταν αυτό καλείται να αποδείξει την ανθρωπιά του. Και το ηθικό ανάστημα ενός λαού μετριέται, όταν εκείνος καλείται να διαλέξει αν θα σταθεί στη σωστή ή στη λάθος πλευρά της Ιστορίας. Στις μεγάλες στιγμές, στις στιγμές που η φωτιά και το ατσάλι αναμετρώνται με τη Δικαιοσύνη και την Ηθική, ξεχωρίζουν οι (μικροί) γίγαντες της φιλαλληλίας από τους (μεγάλους) νάνους του χυδαίου καιροσκοπισμού.

Την ώρα που ο ουκρανικός λαός δίνει τον υπέρ πάντων αγώνα ενάντια στη σαρωτική πολεμική μηχανή των Ρώσων, η Ευρωπαϊκή Ένωση, εν πλήρει επιγνώσει των κινδύνων και σύμφωνα με τις αξίες που πρεσβεύει, άπλωσε ένα ισχυρότατο δίκτυ προστασίας πάνω από την Ουκρανία. Την ίδια ώρα κάποιοι άλλοι αντιλαμβάνονται την τραγωδία του ουκρανικού λαού ως «χρυσή ευκαιρία» για να ωφεληθούν πολλαπλά οι ίδιοι και για να προωθήσουν τα άνομα σχέδιά τους.

Ο Τούρκος πρόεδρος Τ. Ερντογάν, αμέσως μόλις πληροφορήθηκε ότι ο Ουκρανός πρόεδρος Β. Ζελένσκι υπέβαλε αίτημα για ένταξη της χώρας του στην Ε.Ε. και ότι η Ε.Ε. προτίθεται να ανταποκριθεί το συντομότερο δυνατό στο ουκρανικό αίτημα, έσπευσε να όχι απλώς να εξομοιώσει τα ανόμοια, αλλά και να προκαλέσει για άλλη μία φορά την Ε.Ε. και την κοινή λογική. Η προκλητικότατη απαίτησή του από την Ε.Ε. να αντιμετωπιστεί η Τουρκία, στην παρούσα μάλιστα συγκυρία, όπως ακριβώς αντιμετωπίζεται η Ουκρανία, γεννά ερωτηματικά για το αν ο Τούρκος πρόεδρος απλώς δεν αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα ή αν όντως πιστεύει ότι το σύμπαν οφείλει να συνωμοτήσει, για να εκπληρωθούν τα δικά του νεοοθωμανικά σχέδια.

Η Ουκρανία είναι μία φιλειρηνική χώρα, η οποία ουδέποτε δημιούργησε πρόβλημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και δέχεται άδικη, αναίτια και σαρωτική επίθεση από μία υπερδύναμη με αναθεωρητικούς στόχους. Αντιθέτως, η Τουρκία κάθε άλλο παρά φιλειρηνική χώρα είναι, αποτελεί τη μοναδική πάγια πηγή σοβαρότατων προβλημάτων για την όμορή της Ε.Ε. και εμφορείται από την πλέον ακραία και επιθετική αναθεωρητική ιδεολογία. Πέραν τούτου, η Ουκρανία αιτείται ενώ η Τουρκία απαιτεί! Και μάλιστα απαιτεί σε μία χρονική στιγμή που η ίδια διαφοροποιείται πλήρως από την ευρωπαϊκή «γραμμή» προκρίνοντας ρητά και απροκάλυπτα τα ιδιοτελή της (οικονομικά και γεωπολιτικά) συμφέροντα  έναντι των θεμελιωδών αρχών και αξιών που πρεσβεύει η Ε.Ε. (ελευθερία, δικαιοσύνη, ανθρωπισμός, αλληλεγγύη κ.ά.).

Την ώρα που η Ε.Ε. εξεδήλωνε την απόλυτη αντίθεσή της στη ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας, η Τουρκία καθυστερούσε σκοπίμως να κλείσει τα Στενά (σύμφωνα με όσα ορίζει η Σύμβαση του Montreux), ώστε να προλάβει η Ρωσία να αποκτήσει ναυτικό πλεονέκτημα στην περιοχή. Αμέσως μετά, αφού οι «πεφωτισμένοι» Τούρκοι νομικοί απεφάνθησαν επιτέλους ότι πρόκειται περί ρωσοουκρανικού πολέμου, η Τουρκία έκλεισε τα στενά, ώστε η νατοϊκή ναυτική παρουσία να μην μπορεί να ενισχυθεί στην επίμαχη περιοχή.

Την ώρα που η Ε.Ε. αποφάσιζε πρωτοφανείς οικονομικές κυρώσεις έναντι της Ρωσίας, κυρώσεις οι οποίες συνεπάγονται σοβαρότατα προβλήματα και για την ίδια την Ε.Ε. (όξυνση διπλωματικών σχέσεων με τη Ρωσία, εκτίναξη του κόστους της ενέργειας, εκμηδενισμό των οικονομικών σχέσεων Ε.Ε.-Ρωσίας κ.ά.) η Τουρκία δήλωνε ανερυθρίαστα ότι δεν συμφωνεί με την επιβολή κυρώσεων προς τη Ρωσία και ότι θα συνεχίσει να πράττει ό, τι είναι επωφελές για τα δικά της οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα. Έτσι, ενώ η Ε.Ε. ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ με πνεύμα αλληλεγγύης στον ηρωικά μαχόμενο ουκρανικό λαό ανθρωπιστική βοήθεια και αμυντικό εξοπλισμό, η Τουρκία ΠΩΛΕΙ με πνεύμα κερδοσκοπίας στην Ουκρανία τα (υπερτιμημένα και ενδεχομένως υπερκοστολογημένα λόγων των ιδιαιτέρων συνθηκών) μη επανδρωμένα αεροσκάφη της ενώ παράλληλα παρέχει κάθε δυνατή διευκόλυνση στην επιτιθέμενη Ρωσία.

Διαρρηγνύει τα ιμάτιά του, λοιπόν, ο Τ. Ερντογάν γιατί η Ε.Ε. δεν εντάσσει στους κόλπους της τώρα την Τουρκία, όπως προτίθεται να πράξει με την Ουκρανία. Αν και θα έπρεπε να αντιλαμβάνεται τους λόγους, για τους οποίους η Τουρκία δεν μπορεί να γίνει δεκτή στην ευρωπαϊκή οικογένεια, ίσως είναι σκόπιμο να του υπενθυμίσουμε ορισμένους μόνον από αυτούς:

  • Η Ουκρανία είναι μία χώρα ειρηνική, ενώ η Τουρκία είναι μία χώρα που, φευ, έχει γράψει όλες τις σελίδες της Ιστορίας της με το αίμα άλλων λαών. Η Τουρκία επιδιώκει μεν να γίνει μέλος της Ε.Ε., αλλά αρνείται πεισματικά να αναγνωρίσει τις γενοκτονίες που διέπραξε κατά το παρελθόν εις βάρος άλλων λαών (Ελλήνων της Βασιλεύουσας και της Μ. Ασίας, Αρμενίων, Ποντίων κ.ά.). Τις γενοκτονίες αυτές τις έχει καταγράψει και τεκμηριώσει η ιστορική επιστήμη, και τις έχει αναγνωρίσει και καταδικάσει όλος ο πολιτισμένος κόσμος.
  • Η Τουρκία εισέβαλε το 1974 στην Κύπρο, διέπραξε εγκλήματα πολέμου, εποίκισε το τμήμα που έχει καταλάβει, διατηρεί έκτοτε ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις κατοχής και αυξάνει διαρκώς την επιθετικότητά της (βλ. π.χ. το άνοιγμα των Βαρωσίων) εις βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και, σαν να μην αρκούσαν όλα αυτά, εδώ και καιρό διαδίδει τη βούλησή της να προσαρτήσει τα κατεχόμενα.
  • Η Τουρκία είναι η μοναδική χώρα στον κόσμο, η οποία αποφάσισε ότι αποτελεί για εκείνην casus belli (!), εάν ένα άλλο κράτος (επί του προκειμένου η Ελλάδα που είναι κράτος-μέλος της Ε.Ε.) ασκήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και με το Δίκαιο της Θαλάσσης και επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ.
  • Η Τουρκία κατ’ επανάληψη έχει επιχειρήσει να προσβάλει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος (ενδεικτικά βλ. την κρίση του «Χόρα» τον Αύγουστο 1976, την κρίση του «Σισμίκ» τον Μάρτιο του 1987, την κρίση των Ιμίων τον Ιανουάριο 1996). Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται επίσης τα τουρκικά αφηγήματα περί «γκρίζων ζωνών» και «Γαλάζιας Πατρίδας», το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019, καθώς και οι καθημερινές παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου της Ελλάδος (άρα και της Ε.Ε.) από οπλισμένα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη.
  • Η Τουρκία, ιδίως κατά τα τελευταία 2 έτη, έχει κορυφώσει την επιθετικότητά της εναντίον της Ελλάδος και της Κυπριακής Δημοκρατίας παραβιάζοντας κατάφωρα και συστηματικά τα κυριαρχικά τους δικαιώματα (με τη διενέργεια παράνομων σεισμογραφικών ερευνών στο Αιγαίο και στην κυπριακή Α.Ο.Ζ.) και δηλώνοντας με τον πλέον επίσημο τρόπο τις αναθεωρητικές της διαθέσεις εις βάρος των δύο αυτών κρατών-μελών της Ε.Ε. Ταυτοχρόνως, η Τουρκία αδυνατεί να αντιληφθεί/αποδεχθεί ότι κάθε απόπειρα παραβίασης των ελληνικών και κυπριακών συνόρων συνιστά και απόπειρα παραβίασης των ευρωπαϊκών συνόρων.
  • Η Τουρκία συστηματικά επιτίθεται στην Ε.Ε. κάθε φορά που εκείνη της υπενθυμίζει τις αυτονόητες προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί, προκειμένου να προχωρήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Η συστηματική και κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θρησκευτικών ελευθεριών, της ελευθερίας του Τύπου κ.ά., η οποία αποτελεί «φυσιολογική και αυτονόητη πραγματικότητα» για το τουρκικό πολιτικο-στρατιωτικό κατεστημένο είναι παντελώς ασύμβατη με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και το πνεύμα της ευρωπαϊκής οικογένειας.
  • Η Τουρκία συστηματικά επιχειρεί να εκβιάσει την Ε.Ε. εργαλειοποιώντας το προσφυγικό πρόβλημα -για το οποίο εν πολλοίς ευθύνεται η ίδια- με σκοπό να αποσπά διαρκώς τεράστια ευρωπαϊκά κονδύλια.
  • Η Τουρκία κατά τις πρώτες ώρες του ρωσοουκρανικού πολέμου, και ενώ ακόμα δεν είχε αποφασίσει αν πρόκειται περί πολέμου ή «απλώς» περί μίας εισβολής, έσπευσε με τον πλέον επίσημο τρόπο (διά στόματος του Τ. Ερντογάν) να δηλώσει ότι «υπάρχουν χώρες που σήμερα έχουν στην κατοχή τους εδάφη, τα οποία κατά το παρελθόν ανήκαν στην οθωμανική αυτοκρατορία». Με τη δήλωσή του αυτήν ο Τ. Ερντογάν διέπραξε τρία βαρύτατα ατοπήματα: α΄) δικαιολόγησε, κατά τη δική του «λογική», την απόφαση του Ρώσου προέδρου να κηρύξει τον πόλεμο στην Ουκρανία προκειμένου να καταλάβει τα ουκρανικά εδάφη που κάποτε ήταν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, β΄) δήλωσε σαφέστατα ότι έχει τη βούληση να μιμηθεί τη συμπεριφορά της Ρωσίας και να επιτεθεί σε χώρες της Ε.Ε. που έχουν στην κατοχή τους εδάφη, τα οποία κατά το παρελθόν εξουσιάζονταν από την οθωμανική αυτοκρατορία, και γ΄) λησμόνησε σκοπίμως ότι τα ευρωπαϊκά εδάφη, στα οποία αναφέρεται, αποτέλεσαν τμήματα που η οθωμανική αυτοκρατορία είχε καταλάβει με φωτιά και ατσάλι επί τέσσερις περίπου αιώνες.  Κάποια στιγμή, όμως, η οθωμανική αυτοκρατορία κατέρρευσε, επειδή ακριβώς οι κατεκτημένοι λαοί διεκδίκησαν την ανεξαρτησία τους και ανέκτησαν τα εδάφη τους ποτίζοντας το δένδρο της Ελευθερίας με το αίμα τους.

Στην πραγματικότητα, είναι μάταιο και ανώφελο να εξηγεί κάποιος στον Τ. Ερντογάν, γιατί η Τουρκία δεν έχει καμία θέση στην Ε.Ε. Και είναι μάταιο, διότι η Τουρκία δεν εμφορείται από τις αξίες που πρεσβεύει η Ε.Ε.

Αντιθέτως, είναι επιβεβλημένο να αντιληφθεί η ίδια η Ε.Ε. ότι η ελπίδα της να εξευρωπαΐσει την Τουρκία είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Και είναι καταδικασμένη να αποτύχει, επειδή η ίδια η Τουρκία στην πραγματικότητα δεν επιθυμεί να εξευρωπαϊστεί, αλλά οραματίζεται να εκτουρκίσει την Ε.Ε.

Ο ρωσοουκρανικός πόλεμος λειτούργησε ως «φοβερό ξυπνητήρι» που αφύπνισε βίαια την Ε.Ε. και πυροδότησε τη μετεξέλιξή της σε κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που ήταν έως σήμερα. Και αυτή η μετεξέλιξη της Ε.Ε. μάλλον ξεπερνά τους χειρότερους εφιάλτες του Τ. Ερντογάν, αφού ανατρέπει πλήρως τους αναθεωρητικούς του σχεδιασμούς.

Ο κ. Κωνσταντίνος Παΐδας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής του Ε.Κ.Π.Α.