Θέλω να αναφερθώ σε δύο περιπτώσεις όπου αντίστοιχα αν υπάρχει καλή θέληση και συνεργασία ατόμων και κράτους μπορούν να επιτευχθούν θαύματα ή, αντίθετα, να συρθεί σε περιπέτειες ο τόπος:
1. Οφείλω να δηλώσω εξ αρχής πως δεν έχω τίποτα ούτε με τους χορηγούς ούτε με τις χορηγίες, απεναντίας. Ομως εξίσου δεν θέλω ιδιώτες να καθορίζουν κατά τα ίδια συμφέροντα την επίσημη κυβερνητική πολιτική. Είτε στον πολιτισμό είτε στην παιδεία. Πήγα ξανά στη Νέα Εθνική Πινακοθήκη για να παγιώσω την άποψή μου ως προς το εγχείρημα. Δυστυχώς το παλιό κτίριο παραμένει αντιλειτουργικό, με κακό φωτισμό και ακόμη πιο κακοστημένα τα έργα. Παρά τη δαψιλή χορηγία του ιδρύματος Νιάρχος, η Πινακοθήκη αποπνέει γεροντίλα και επαρχιωτισμό. Ακόμη χειρότερα, άγνοια ή διαστρέβλωση της Ιστορίας της νεοελληνικής τέχνης.
Η αρχιτεκτονική παρέμβαση, εντυπωσιακή και πανάκριβη, αλλά, πολύ φοβούμαι, ατελέσφορη. Ενα γυάλινο σκάφανδρο σαν την πυραμίδα του Πέι στο Λούβρο που φορέθηκε στο παλιό κτίσμα. Με μια εντυπωσιακή, εξωτερική κλίμακα που θυμίζει την ανάλογη στο μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς του Ανδρέα Κούρκουλα και της Μαρίας Κοκκίνου… Μία προσθήκη που λίγο πάντως βοηθάει και απλώς λάμπει κατάφωτη τη νύχτα. Προσωπικά αμφισβητώ εκείνη την αρχιτεκτονική που υπάρχει μόνο το βράδυ, με κτίρια που υφίστανται μόνο όταν μπουν στην πρίζα. Οπως η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, για παράδειγμα. Θα μου πείτε βέβαια πως φτιάχτηκε ένας ακόμα όροφος, ο τρίτος. Επ’ αυτού δυστυχώς πρέπει να επανέλθω.
Αντίθετα, εντυπωσιάστηκα από τη Νέα Πτέρυγα στο δεύτερο κτίριο η οποία φιλοξενεί τα έργα από το Λούβρο. Αψογη παρουσίαση, θεατρικοί φωτισμοί, γοητευτικό περιβάλλον με έργα του Γκρέκο, του Νταβίντ, του Ντελακρουά, αληθινά ένας εκθεσιακός χώρος που τον συναντά κανείς στα καλύτερα μουσεία του κόσμου. Βέβαια αυτόν τον χώρο τον σχεδίασαν και τον έστησαν ειδικοί από τη Γαλλία. Τι κρίμα που οι έλληνες συνάδελφοί τους δεν τους μιμούνται.
Και σε μία άκρη ψηλά το όνομα του χορηγού «Αίθουσα Αντωνίου Κομνηνού». Πρόκειται για έναν ευπατρίδη συλλέκτη ο οποίος χρόνια τώρα και κυρίως αθόρυβα βοηθάει το έργο της Εθνικής Πινακοθήκης συνεχίζοντας τη μεγάλη παράδοση των εθνικών ευεργετών. Respect.
2. Θεωρώ την ενιαύσια μόδα των καταλήψεων σαν τη χαίνουσα πληγή της παιδείας μας. Ιδιαίτερα στην κόβιντ εποχή. Μια εγκληματική σπατάλη χρόνου, υλικών υποδομών και πνευματικών ευκαιριών. Ομως τα προβλήματα και οι ελλείψεις που υπάρχουν στην εκπαίδευση, ενώ βρισκόμαστε ήδη στη μέση του σχολικού έτους, είναι μεγάλες. Η υπουργός Παιδείας διακηρύσσει πως στα υπό κατάληψη σχολεία – που είναι πια μερικές εκατοντάδες σε όλη τη χώρα – θα γίνεται ηλεκτρονική εκπαίδευση. Ορθό μέτρο. Πώς όμως; Με τηλε-εκπαίδευση από τα σπίτια των καθηγητών αφού τα σχολεία τα έχουν αποκλείσει δύο-τρία καλόπαιδα; Είναι σοβαρά πράγματα αυτά; Επίσης στα περισσότερα από αυτά δεν λειτουργεί γουέμπ δίκτυο για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση λόγω κόβιντ! Αρα τεράστια αποτυχία του επίσημου κράτους. Με δεδομένη τη δεδομένα αρνητική στάση των ολμέδων η κατάσταση εκτραχύνεται. Και για αυτό δεν φταίει η κυρία Κεραμέως. Ο συγκεκριμένος συνδικαλισμός είναι η άλλη πληγή της παιδείας.
Τα πανεκπαιδευτικά συλλαλητήρια ήδη ξεκίνησαν και θα συνεχιστούν, με κύριο θέμα την αστυνομία στα πανεπιστήμια. Αρχισαν δηλαδή τα όργανα! Είχα και έχω την άποψη πως αυτός ο νόμος δεν μπορεί να εφαρμοστεί για συγκεκριμένους λόγους. Και ασφαλώς για εντελώς λανθασμένη, επικοινωνιακά, διαχείριση. Οπως δεν εφαρμόστηκε ο ρηξικέλευθος νόμος Διαμαντοπούλου, ο υπερψηφισμένος από το κοινοβούλιο. Ο οποίος επέτρεπε στην αστυνομία να επέμβει άμεσα όταν τελούνται στα πανεπιστημιακά ιδρύματα κακουργηματικές πράξεις και πάτασσε την κομματική διείσδυση στους χώρους της έρευνας και της επιστήμης. Το γιατί βέβαια δεν εφαρμόζονται οι νόμοι που ψηφίζει η Πολιτεία είναι άλλης τάξεως ζήτημα. (Κυρίως, θα έλεγα, γιατί αυτό βολεύει τους πάντες. Ιδού η πικρή αλήθεια.)
Ηδη έχει ανοίξει ο ασκός του Αιόλου σε πανεπιστήμια και σχολεία με απρόβλεπτες συνέπειες. Αυτό μας έλειπε τη δεδομένη στιγμή! Δυστυχώς δεν μπορείς να κάνεις ούτε εκπαιδευτική ούτε πολιτιστική πολιτική, χωρίς να έχεις ένα μίνιμουμ συναίνεσης από την αντιπολίτευση. Το ελληνικό, πολιτικό σύστημα οφείλει επειγόντως να βρει τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή για να προχωρήσουμε ως κοινωνία… Εν προκειμένω είναι ευθύνη του Πρωθυπουργού ο οποίος παίζει εν πολλοίς χωρίς αντίπαλο, να πάρει τις δέουσες αποφάσεις. Εφόσον για να προωθηθεί η κυβερνητική πολιτική πρέπει – τουλάχιστον στον πολιτισμό και την παιδεία – οι υπουργοί να είναι ευρύτερης πολιτικής αποδοχής και πρόσωπα εγνωσμένου κύρους. Παιδεία δεν γίνεται με δεξιές εμμονές, ούτε πολιτισμός με γραφειοκρατική νοοτροπία.
Ο κ. Μάνος Στεφανίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
