Οσα εξέθεσε και μας απηύθυνε για το Νέο Ετος ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας είναι όλα, μα όλα, ιδιαιτέρως κρίσιμα. Κάτι όμως από αυτά δεν ειπώθηκε ως έκκληση αλλά ως επίγραμμα πολιτικής. Και είναι αυτό το πιο σημαντικό, από προοπτική άποψη. Το πιο στρατηγικό. Το πιο ελπιδοφόρο.
Είναι ότι, κλείνοντας το διάγγελμά του, αντέστρεψε τη συνήθη αξιακή ιεραρχία, και φεύγοντας προς έναν άλλον ορίζοντα, αντί να αναφωνήσει «Ζήτω η Γαλλία! Ζήτω η Δημοκρατία!», είπε «Ζήτω η Ευρώπη! Ζήτω η Δημοκρατία! Ζήτω η Γαλλία!».
Μέσα σε αυτόν τον χαιρετισμό για το Νέο Ετος θεμελιώνεται ένα νέο όραμα: ότι είναι δηλαδή μέσα σε αυτό το ευρύτερο και υπερκείμενο, ιστορικό, πολιτιστικό και κοινωνικό, πλαίσιο που είναι η Ευρώπη, που μπορεί εκεί να επιδιωχθεί η διεκδίκηση της ευτυχίας μας τόσο η συλλογική όσο και η ατομική.
Και απέναντι σε αυτή τη στρατηγική πρόσκληση ακούστηκαν από χείλη αχαμογέλαστα και μάτια τυφλωμένα αιτιάσεις για την ευρωπαϊκή σημαία που αιωρήθηκε για λίγες μέρες στο μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη. Δεν ήταν ύβρις αυτό, όπως ειπώθηκε, προς τον ανώνυμο νεκρό. Ηταν η πρόταση για το ότι μόνο σε μια ενωμένη Συμπολιτειακή Ευρώπη υπάρχει ελπίδα να μην «ξαναπέσουν» ανώνυμοι νεκροί. Και ότι, αντίθετα, είναι με τους εθνικιστικούς… εθνικισμούς (η παρήχηση είναι ακριβής) που οι κίνδυνοι ελλοχεύουν.
Οταν λοιπόν ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας τοποθετεί τη χώρα του στην υπηρεσία της Ευρώπης και της Δημοκρατίας, δεν την υπο-θέτει στην τρίτη θέση. Τη θεωρεί επικαθοριστικό παρονομαστή ενός άλλου κοινού ιδεώδους. Την εγκαθιστά στην υπηρεσία μιας θεσμικής επιταγής, αυτής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Διότι εκεί μέσα – και μόνο εκεί μέσα – μπορεί να επιδιωχθεί η συνάντηση ελευθερίας και αλληλεγγύης. Ετσι ώστε η πρώτη να μην είναι προνομιακό σύνθημα μιας εγωικής αντίληψης και η δεύτερη μιας ουτοπικής επιδίωξης.
Η «ισχυροποίηση», κατά λέξη, της ευρωπαϊκής κυριαρχίας σημαίνει ελεγχόμενη εκχώρηση και της εθνικής και της πολιτικής και της κοινωνικής εξουσίας σε έναν υπερδιατακτικό θεσμό. Που μόνο αυτός μπορεί να απαντήσει ακόμα και στο κρισιμότατο απαίτημα για ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Για κάτι δηλαδή πολύ συγκεκριμένο. Και είναι κρισιμότατο αυτό γιατί αν συμβεί θα αποτελεί και την απόδειξη ότι η αλληλεγγύη κρίθηκε ως προϋπόθεση μιας πραγματικής ελευθερίας και μιας εξίσου υπαρκτής αξιοπρέπειας. Μιας dignitas που συνοψίζει τόσα πολλά.
Το διάγγελμα δεν απευθύνθηκε συνεπώς μόνο στη Γαλλία, αλλά σε όλες τις κυβερνήσεις και σε όλους τους λαούς που θέλουν, χωρίς να διακόπτουν το παραμικρό με τον πολιτισμό τους, να επιδιώκουν ένα αύριο για μια πιο συμμετοχική, και πιο πραγματική, «καλύτερη ζωή». Ναι, «καλύτερη ζωή». Εχει μεγάλη επάρκεια η αλήθεια του ποιητή.
Και κάτι ακόμα είναι ότι ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν βλέπει την ιστορία της Γαλλίας, με αψεγάδιαστη περηφάνια, μέσα στον Κόσμο όλον, πολλοί άλλοι βλέπουν τον Κόσμο μόνο μέσα από την ιστορία της χώρας τους.
Ο κ. Γιάννης Μεταξάς είναι επίτιμος καθηγητής πανεπιστημίων, τακτικό μέλος της Academie Europeenne Interdisciplinaire des Sciences.
